ΕΡΩΤΗΜΑ:ΠΟΥ ΝΑ ΧΤΥΠΗΣΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ,ΣΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ Ή ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ;

Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ
ΓΡΑΦΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ
ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
ΠΟΥ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΠΟΛΛΟΥΣ

Καλησπέρα φίλε Δημήτρη.

Σχεδίαζα να σου τηλεφωνήσω μια από τις προηγούμενες μέρες, δεν το έκανα όμως και θα σου εξηγήσω γιατί.

Την 11 του Μάη έπρεπε να ήμουν στην Αθήνα για να παρουσιαστώ και να εξετασθώ ως μάρτυρας σε μια δίκη του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου. Για να το πετύχω αυτό πήρα πέντε ημερών άδεια από την αστυνομική αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Αφγανιστάν όπου εργάζομαι τώρα, αφού εξήγησα το σκοπό για τον οποίο ζητούσα την άδεια αυτή. Η αποστολή λόγω υπηρεσιακών αναγκών δε μου είχε χορηγήσει παρόμοια άδεια την 7 του Φλεβάρη για την ίδια υπόθεση με αποτέλεσμα αυτή να αναβληθεί, με συνέπεια να μη δικαιολογείται παρόμοια άρνηση. Ξεκίνησα έτσι από την πόλη Μαζάρ-ι Σαρίφ του Αφγανιστάν όπου είναι η θέση μου και με δύο ενδιάμεσες διανυκτερεύσεις, μια στην Καμπούλ και μία στο Ντουμπάι έφτασα μετά από τρεις μέρες ταξίδι στην Αθήνα την προηγούμενη της δίκης μέρα. Για καλή μου τύχη και ύστερα από επικοινωνία μου με το αρμόδιο γραφείο των δικαστηρίων, και επειδή η παρουσία μου είχε κριθεί απαραίτητη στη δίκη αυτή, θα μου καταβάλονταν το οδοιπορικά έξοδα, τα οποία ούτε λίγο ούτε πολύ έφταναν τα 1060 ευρώ δεδομένου ότι έχουμε χαμηλή σαιζόν και έτσι οι τιμές είναι χαμηλές.

Το δικαστήριο αυτό καλείται να εξετάσει τις ποινικές ευθύνες τεσσάρων προσώπων για πράξεις που τελέσθηκαν το 1997. Δεν γνωρίζω τι μεσολάβησε για τη μεγάλη αυτή καθυστέρηση - 14 χρόνια σίγουρα δεν είναι λίγα - στην πραγματοποίηση της δίκης αυτής, ούτε μπορώ να εκτιμήσω σε περίπτωση που επιβληθεί ποινή αν θα μπορέσει αυτή να επιτελέσει το σκοπό της, που είναι μεταξύ των άλλων η αποτροπή των δραστών από παρόμοιες πράξεις, αλλά και ο συνετισμός των άλλων μελών της κοινωνίας κατά το γνωστό «είδατε τι παθαίνει όποιος παρανομεί». Δε μου πέφτει λόγος θα έλεγε κάποιος για τους προβληματισμούς αυτούς και ίσως να έχει δίκιο. Ο καθείς εφ' ω ετάχθει. Πλησιάζοντας όμως την αίθουσα του δικαστηρίου θέλοντας και μη έρχομαι, εγώ όπως και τόσοι άλλοι στη θέση μου, αντιμέτωπος με τους κατηγορούμενος. Ποια είναι η στάση που πρέπει να τηρήσω απέναντί τους; Να τους αποφύγω; Να τους χαιρετίσω; Να κάνω τάχα τον αδιάφορο; Η δίκη έχει ως σκοπό να αναζητήσει την αλήθεια, καθώς και την ύπαρξη ποινικών ευθυνών των κατηγορουμένων και όταν βεβαιωθούν αυτές τότε κρίνονται ένοχοι και επιβάλλεται ποινή. Τότε είναι ηθικά σωστό να επιβληθούν παράλληλα και άλλες κυρώσεις από την πλευρά μελών της κοινωνίας, ενώ μέχρι την ώρα εκείνοι θα πρέπει οι κατηγορούμενοι να λογίζονται ως αθώοι. Εγώ τι να κάνω; Αν και έχω άποψη για την περίπτωση αυτή, σίγουρα τους βλέπω τώρα με συμπάθεια. Οι συγκεκριμένοι κατηγορούμενοι όντας 14 χρόνια υπόδικοι, να φέρουν τον τίτλο του κατηγορούμενου για κακουργήματα με την επιβολή της ποινής να κρέμεται πάνω από το κεφάλι τους, να τρέχουν στις δίκες, να πληρώνουν δικηγόρους και να ανησυχούν για την κατάληξη, ανεξάρτητα από όποια άλλη ποινή τους επιβληθεί στο μέλλον, τιμωρήθηκαν ήδη κατά κάποιον άλλον άτυπο τρόπο. Ενδεχόμενα δεν υπάρξει και άλλη ποινή μια και με τη μέχρι τώρα βραδυπορία δεν αποκλείεται όλοι μας, κατηγορούμενοι και μάρτυρες, να έχουμε φύγει από τον κόσμο τούτο εξαιτίας φυσικών αιτίων.

Στην παρούσα φάση πάντως, ο μηχανισμός της ποινικής δικαιοσύνης κινήθηκε για μια ακόμα φορά να αναζητήσει την αλήθεια. Οι δικαστές έτοιμοι να δικάσουν, οι ένορκοι έτοιμοι να κρίνουν, οι μάρτυρες να καταθέσουν, οι δικηγόροι να υπερασπίσουν, οι κατηγορούμενοι να αμυνθούν. Αναρωτιέμαι πόσοι άνθρωποι κάθε μέρα, εκτός από εκείνους που έχουν επαγγελματική σχέση με την απονομή της δικαιοσύνης (δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόροι, δικαστικοί επιμελητές, γραμματείς, υπάλληλοι δικαστηρίων) αφήνουν τις δουλειές τους παραμερίζοντας τις όποιες αγωνίες και ευθύνες έχουν, ώστε να είναι συνεπείς στην νομική και ηθική υποχρέωση να παρίστανται σε κάποια δίκη. Στη δική μου περίπτωση, την ώρα που ξεκινούσα το ταξίδι μου αφήνοντας πίσω τις επαγγελματικές μου υποχρεώσεις, ένα κονβόι αυτοκινήτων με ευρωπαίους αστυνομικούς και μέλη του νομικού τμήματος ξεκινούσε μια κατά τ' άλλα απλή και ακίνδυνη αποστολή να παρέχουν στήριξη στον διοικητή ένος τοπικού αστυνομικού τμήματος ασφάλειας στο βόρειο Αφγανιστάν. Την ώρα όμως που εγώ πλησίαζα την αίθουσα του δικαστηρίου, ο πρόχειρα φτιαγμένος επαρχιακός δρόμος του Αφγανιστάν υποχωρούσε εξαιτίας της βροχής καταπίνοντας ένα από τα οχήματα της ομάδας αυτής και θέτοντας όλη την ομάδα σε εξαιρετικό κίνδυνο όχι τόσο από τη φύση του ίδιου του ατυχήματος όσο από την ευκαιρία που έδινε η κατάσταση αυτή στους αντάρτες να ξεκινήσουν μια επίθεση.

Όταν εκείνοι οι αστυνομικοί με καλούσαν ώστε να ενεργοποιήσω τη διαδικασία διάσωσης, εγώ δεν μπορούσα να απαντήσω εξαιτίας της παρουσίας μου στο δικαστήριο αυτό. Ευτυχώς η πολυεθνική δύναμη του ΝΑΤΟ κινητοποιήθηκε και έτσι το περιστατικό αυτό έληξε την επόμενη μέρα χωρίς άλλη δυσάρεστη κατάληξη.

Τουλάχιστον όμως μετά την κατάθεσή μου θα τελείωνα και θα γύριζα στα καθήκοντά μου ξεμπλέκοντας με την υπόθεση αυτή. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε, γιατί απλά ύστερα από τρεις προηγηθείσες αναβολές για την ίδια δίκη ακολούθησε και μία ακόμα, εξαιτίας απεργίας των γραμματέων τη φορά αυτή. Παρουσιάσθηκε έτσι ο πρόεδρος του δικαστηρίου με τους δικαστές, ενημέρωσε για την απεργία εξαιτίας της οποίας δε μπορεί να γίνει η δίκη και εξήγησε πως θα κληθούμε εκ νέου μόλις ορισθεί νέα δικάσιμος. Δε μπορώ να σχολιάσω τη νέα αναβολή, είναι άλλωστε δικαιολογημένη. Ποιος θα μπορούσε να κατηγορήσει τους εργαζόμενους οι οποίοι αγωνίζονται για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους, ειδικά σε τέτοιες περιόδους κρίσης, και απεργούν για να το πετύχουν;

Πήγα αμέσως μετά στο αρμόδιο γραφείο έχοντας μαζί μου αποδείξεις, κάρτες επιβίβασης κλπ σχετικά έγγραφα, να υποβάλω αυτά ώστε να πάρω τα έξοδα των εισιτηρίων. Μου έλειπε όμως η βεβαίωση ότι παρουσιάσθηκα στο δικαστήριο και ποιος να μου τη δώσει; Οι γραμματείς λείπανε, το δικαστήριο δε συγκροτήθηκε, ήμουν εκεί, με βλέπανε, έπρεπε όμως να έχω βεβαίωση. Η κυρία στο γραφείο αυτό, ευγενέστατη, προσπάθησε να δει τι μέλλει γενέσθαι, ρώτησε και «παραπάνω» και η απάντηση ήταν απλή «έπρεπε να βρω βεβαίωση». Γύρισα όλα τα γραφεία του Μικτού Ορκωτού και τα βρήκα όλα κλειστά. Πήγα και την επομένη όπου οι γραμματείς ήταν στις θέσεις τους πλην όμως, όπως και πάλι ευγενικά μου εξήγησαν, δεν μπορούσαν να μου χορηγήσουν βεβαίωση για την προηγούμενη μέρα. Πήγα ξανά στο αρμόδιο για τα οδοιπορικά γραφείο αναζητώντας λύση, μάταια όμως. Η φυσική μου παρουσία στα γραφεία των δικαστηρίων δεν αποτελούσε απόδειξη, αντίθετα απαιτούνταν βεβαίωση και για το λόγο αυτό δε θα δίνονταν οδοιπορικά έξοδα για την περίπτωσή μου.

Έφυγα λοιπόν από τα δικαστήρια και με ένα ακόμα τριήμερο ταξίδι επέστρεψα στη δουλειά μου. Κάθε φορά που οι συνεργάτες και συνάδελφοί μου με ρωτούσαν πως πήγε το δικαστήριο, ήμουν σε δύσκολη θέση, γιατί τι να τους πω; Η ευρωπαϊκή αυτή αστυνομική αποστολή δραστηριοποιείται στο Αφγανιστάν έχοντας ως σκοπό να στηρίξει την τοπική αστυνομία, να την οργανώσει σε αποδεκτά επίπεδα, να καταπολεμήσει τη διαφθορά στο δημόσιο τομέα και να βελτιώσει την απονομή της ποινικής δικαιοσύνης μέσα από το "rule of law" πρόγραμμα. Εγώ πολίτης μιας χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης τι να τους πω; Ότι η υπόθεση αυτή αφορά πράξεις του 1997 που τώρα δικάζονται; ότι αστυνομικοί και υπάλληλος του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης εμπλέκονται ή ότι ακόμα μια φορά η δίκη αναβλήθηκε; Θα μου πουν και δικαιολογημένα αντί η Ευρωπαϊκή Ένωση να δραστηριοποιείται σε περιοχές τόσο μακριά από τα σύνορά της μήπως θα έπρεπε να κοιτάξει πιο κοντά και να κάνει εκεί παρόμοιες αποστολές;

Και πως αλήθεια θα ζητήσω ξανά άδεια απουσίας για την ίδια υπόθεση, μια και αυτή θα οριστεί και πάλι στο σύντομο μέλλον; Και πως θα με πιστέψουν χωρίς μάλιστα να έχω και βεβαίωση; Εδώ δε με πίστευαν οι υπάλληλοι των δικαστηρίων όταν στεκόμουν μπροστά τους.

Ήθελα να σου τηλεφωνήσω να σου πω τα νέα μου. Τα 1060 όμως ευρώ που έδωσα ώστε να παραστώ στο συγκεκριμένο δικαστήριο και που δε θα πάρω πίσω, καθώς και άλλα τόσα που σύντομα θα χρειασθώ για τον ίδιο λόγο με αναγκάζουν να κάνω περικοπές στα έξοδά μου. Για το λόγο αυτό δε σου τηλεφώνησα κι αν τυχόν βρεθούμε στη Γλυφάδα δε θα πάμε για μεζεδάκι, παρά μόνο για καφέ σε κάποιο σπίτι.

Καλό μας βράδυ