Μαθήματα γιουκαλίλι - Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ*

Ο Γιώργος Βέης ειναι ποιητής,κριτικός και διπλωμάτης(πρέσβυς στη Τζιακάρτα).

«Οσοι έκαναν τον γύρο του κόσμου

έχουν τη δυνατότητα να μιλάνε ένα

 τέταρτο της ώρας περισσότερο».
Ζυλ Ρενάρ

Αν όντως «η ποίηση (δυστυχώς) είναι υπόθεση των τόπων και όχι των ανθρώπων», όπως ισχυρίστηκε ο μεγάλος αμερικανός ποιητής Ουάλας Στίβενς, τότε ο δάσκαλος του γιουκαλίλι από τον Καναδά Τζέιμς Χιλ, ο οποίος κλήθηκε εδώ λίγες βδομάδες πριν, για να δείξει, αλλά και να διδάξει ένα μέρος της τέχνης του σε ειδικά σεμινάρια, τα οποία οργανώθηκαν γι' αυτόν ακριβώς το σκοπό, απευθυνόμενα και στο ευρύτερο κοινό, εξυπηρετεί κατ' αρχήν την ποιητική που αναδεικνύει με το δικό του τρόπο το ίδιο το σιγκαπουριανό καταπίστευμα στο σύνολό του και όχι τόσο τις ανάγκες των επίδοξων ασιατών μαθητών του.

Ανάλογα ισχύουν και για τους μουσικούς Τζέισον Μραζ και Κόλμπι Κέιλατ, οι οποίοι υποστηρίζουν με το παράδειγμά τους την κίνηση πολιτών της Σιγκαπούρης «Ας πάρουμε στα σοβαρά την τέχνη του γιουκαλίλι». Πιστεύω ότι η βαθύτερη έλξη, την οποία ασκεί διαρκώς το συγκεκριμένο τοπίο, αρκεί για να ενεργοποιήσει το ένα μετά το άλλο τα ποικίλα αντανακλαστικά τρίτων, στους οποίους βεβαίως συγκαταλέγονται και οι ανά την υφήλιο υποστηρικτές της μουσικής αυτού του τετράχορδου με την τόσο ιδιαίτερη, λυρική, ελαφρώς μπαρόκ, αλλά πάντως όχι γλυκανάλατη λαλιά. Το ερώτημα θα μπορούσε ασφαλώς να διατυπωθεί με τον τρόπο που θα επιθυμούσε πάνω-κάτω ο Νίκος Εγγονόπουλος, προκειμένου να τονιστεί το θετικά εκκωφαντικό στοιχείο, το οποίο συνέχει τις ανεξάντλητες υφολογικές αναμείξεις, οι οποίες εντοπίζονται πολύ εύκολα εδώ, σε κάθε όψη του πολιτιστικού μαγειρείου: Τι θέλει λοιπόν το γιουκαλίλι του Τζέιμς Χιλ στη Σιγκαπούρη των τροπικών μελωδιών; Φτάνει έως αυτές τις παραλίες, σ' αυτά τα αλσύλλια, ένας αέρας μουσικής από κάπου πολύ μακριά. Από τα βόρεια δυτικά των αγγλοσαξόνων αοιδών. Ή από τα βόρεια ανατολικά του Ειρηνικού Ωκεανού. Από τα υβριδικά νησιά Σάντουιτς, την ανύπνωτη Χαβάη, για παράδειγμα, όπου το γιουκαλίλι γνώρισε και γνωρίζει ημέρες μεγάλης δόξας. Κι ο αέρας αυτός πνέει, αναπαράγει, καλλιεργεί τον εαυτό, διασώζει τα φαινόμενα, συνεγείρει τις πτυχές του φαντασιακού. Χωρίς να είναι δέσμιος των κανόνων της εκφοράς του, ο αέρας της μουσικής, αυτή η άδολη τροφός, σέβεται προ παντός τον διάκοσμο. Βεβαίως μας έχει καταδείξει προ πολλού ο Ιμάνουελ Καντ ότι η νόησή μας δεν αντλεί τους νόμους της από τη φύση, αλλά αντιθέτως ξέρει πώς να τους επιβάλλει στη δεδομένη τοπιογραφία. Το παιχνίδι των ορισμών, των μεταφορών και των συνειρμών καθίσταται σταδιακά η περιώνυμη τάξη του υποκειμένου. Το σπιτάκι τού εγώ. Είναι ο χώρος που κινείται με άνεση η αυθεντική αισθητική πράξη. Κι από την άλλη πλευρά, το δήθεν στατικό τοπίο επιδιώκει να επιβληθεί διακριτικά, νομοτελειακά, ολοκληρωτικά. Σαν την παρτιτούρα που διαβάζει με ασκημένη προσοχή ένας προχωρημένος χρήστης του γιουκαλίλι. Η Σιγκαπούρη, κληρούχος δημιουργικών συνυπάρξεων, συμφιλιώνεται συνεπώς και με την καντιανή μεθοδολογία: μουσική και χώρος είναι εν τέλει όψεις συνάλληλες, αδελφικές, υπάρχουν η μια για την άλλη έως τη συντέλεια του κόσμου. Γιατί κι εδώ να διεκδικούνται πρωτεία; Γιατί η Σιγκαπούρη να μην περιδιαβάζεται, μεταξύ των άλλων, ως να ήταν η Οπερα του Γιουκαλίλι;

Γιώργος Βέης