O γλωσσικός Ελληνισμός της Αγγλικής

 

ΤΟΥ ΘΩΜΑ Γ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ *

To όργανο με το οποίο ρίχνουμε τα βέλη προς συγκεκριμένο στόχο το ονομάσαμε τόξο. Ο άνθρωπος που το χρησιμοποιεί λέγεται τοξότης. Λέμε: ο στρατιώτης με το τόξο, ρίχνω το βέλος με το τόξο. Η πρώτη χρήση του τόξου ήταν για προστατευτικούς σκοπούς. Σήμερα η τέχνη αυτή του τοξότη έγινε το Ολυμπιακό άθλημα της τοξοβολίας. Ο Ξέρξης στις Θερμοπύλες είπε στους Έλληνες «Τα βέλη θα σκεπάσουν τον ήλιο σας» και οι Έλληνες απάντησαν: «Τόσο το καλύτερο, θα πολεμούμε στη σκιά». Ιστορικές στιγμές των τόξων.

Στη μετεωρολογία έχουμε το ουράνιο τόξο. Στη μουσική το δοξάρι, η βέργα με την οποία κρούονται οι χορδές της λύρας, του βιολιού, λέγεται τόξο. Στην αστρολογία το ένα το ζώδιο του ζωδιακού κύκλου (Νοέμβριος/Δεκέμβριος) λέγεται Τοξότης. Μεταφορικά λέμε: το μουσουλμανικό τόξο ξαπλώθηκε στα Βαλκάνια. Στην ιατρική λέμε το βραχιόνιο τόξο. Στα μαθηματικά μιλάμε για καμπύλες τόξου. Αυτές οι καμπύλες έκαναν το τόξο γλωσσικά πολύ γόνιμο.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Η λέξη μας έρχεται από τη Μυκηναϊκή εποχή. Οι Πέρσες ήρθαν με τόξα, αλλά και οι Έλληνες τα είχαν. Οι Λατίνοι το επίθετο το πήραν έτοιμο ελληνοπρεπώς τορνευμένο: toxicus. Στα Ελληνικά παρήγαγε όλες τις παραπάνω λέξεις και περισσότερες. Ο αθλητής που ρίχνει το τόξο έγινε ο τοξοβόλος και το αγώνισμα τοξοβολία. Ό,τι έχει το σχήμα του τόξου έγινε τοξοειδές. Αυτός που έχει και φέρνει το τόξο έγινε τοξοφόρος και αυτός που έχει το σχήμα του τόξου τοξευτός.

Στον πόλεμο οι Έλληνες άλειφαν τις αιχμές από τα βέλη με φάρμακο για να είναι πιο αποτελεσματικά και έτσι έγιναν τοξικές μια και περιείχαν δηλητήριο. Η ιδιότητα που έφερνε τη δηλητηρίαση ονομάστηκε τοξικότητα και ο φόβος από αυτήν έγινε τοξικοφοβία μια και τα τόξα ήταν τοξικοφόρα. Σήμερα αυτός που παίρνει φάρμακα, ναρκωτικά λέγεται τοξικομανής, όπως ναρκομανής. Ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με τις τοξικές ουσίες και την επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό ονομάστηκε τοξικολογία. Κάθε δηλητηριώδης ουσία λέγεται τοξίνη. Η λέξη είναι περιγραφικότατη και όντως πολύ περιεκτική, μικρή/βραχεία, εύηχη και γλωσσικά γονιμότατη. Η απεξάρτηση από τις τοξικές ουσίες ονομάστηκε αποτοξίνωση. Αυτή τη λέξη την πλάσαμε με λίγη ευρωπαϊκή βοήθεια, αλλά έμεινε Ελληνική.

ΤΟ ΤΟΞΟ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ

Το τόξο στα Αγγλικά λέγεται arrow ή και bow, αλλά αυτές οι λέξεις δεν γεννούν. Είναι άκρως άγονες. Έτσι έρχεται θριαμβευτής μέσα στην Αγγλική γλώσσα το Ελληνικό τόξο και γέννησε όλες τις ανωτέρω λέξεις. Σήμερα μιλούμε για τοξικά προϊόντα=toxic products, ακόμη και τοξικά ομόλογα. Στην οικονομική μας κρίση σήμερα η λέξη toxic έχει την… τιμητική της. Είναι φαρμακερή, αλλά βρίσκεται στα χείλη όλων των οικονομολόγων, αλλά και ιδίως των πολιτικών.

Toxic=τοξικός-φαρμακερός. Τα ετυμολογικά λεξικά το αναφέρουν σχηματικά: Toxic from Latin toxicus and this from Greek τοξικόν φάρμακον=poison for use on arrows and toxon=bow.
Έτσι όλες οι ελληνικές λέξεις που αναφέρθηκαν παραπάνω φύτρωσαν στο αγγλικό γλωσσικό περιβάλλον σαν μανιτάρια. Εδώ σαν δηλητηριώδη μανιτάρια – τοξικά – αλλά χρειάζονταν αυτή η… μανιταρόσουπα. Ας αναφέρουμε μερικές από αυτές: toxicity, toxicology, toxin (organic poison), cytotix, antitoxic, detoxicate, detoxify, toxoplasmosis, toxicophobia, intoxicate και πολλές άλλες εάν ψάξουμε τα λεξικά. Πού να ξεφυλλίσουμε τα ιατρικά λεξικά. Όλες οι χημειοθεραπευτικές αγωγές χρησιμοποιούν τοξικά προϊόντα. Τι σου είναι μία λέξη!

Ας σταματήσουμε όμως εδώ. Δεν θέλω να σας δηλητηριάσω με τόσες τοξικές λέξεις που παραθέσαμε, για να μην υποβληθείτε σε προσωπική…  τοξικοθεραπεία.

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Οι σημερινοί Έλληνες – ιδίως αυτοί που ζουν στη μητροπολιτική Ελλάδα – χρειάζονται να υποβληθούν σε μία εντατική γλωσσική αποτοξίνωση για να απαλλαγούν από τις αγγλικούρες που πετούν. Αυτό βλέπουμε στην τηλεόραση, ακούμε στο ραδιόφωνο και διαβάζουμε τις εφημερίδες. Χρειάζονται μία γερή θεραπεία απεξάρτησης από τα τοξικά γλωσσικά προϊόντα της Ευρώπης που έχουν θολώσει τον Ελληνικό γλωσσικό ορίζοντα που είναι υπερπλούσιος από ελληνικές λέξεις. Καλά, δεν το βλέπουν ότι διαφθείρουν τη γλώσσα μας ανεπανόρθωτα; Πού όμως να μας ακούσουν από το Νότιο Ημισφαίριο; Είμαστε βλέπετε, πολύ μακριά!

* Ο Θωμάς Ηλιόπουλος

ειναι εκπαιδευτικός στη Μελβούρνη,

καθηγητής της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

και διδάσκει Ελληνικά στη Μελβούρνη.

Αρθργραφει σε ελληνοαυστραλιανά έντυπα

 και αρθρογραφούσε στο περιοδικό ΔΑΥΛΟΣ.