Σκεπτόγραμμα- Τα ψωνια,τα κάλαντα κ.α

ΤΟΥ

ΘΩΜΑ Γ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Αυτές τις μέρες ζούμε το πανδαιμόνιο με τα ψώνια –και έχουμε γίνει ψώνια– για τις γιορτές. Η καταναλωτική μας κοινωνία μάς έχει κάνει να νιώθουμε και τύψεις εάν δεν ψωνίσουμε κάτι. Η προσωπική μας ψυχολογία έγινε όμοια με την ψυχολογία του όχλου.

Και μην ξεχνάμε ότι, όπως τα πρόβατα, ακολουθούμε τα μεγάλα και ηχηρά κουδούνια, τους αρχηγούς μας. Εξάλλου, γι’ αυτό ακριβώς ονομαστήκαμε και ποίμνιο. Αυτό γινόταν πάντα και αυτό ζούμε κι εμείς σήμερα. Αφομοιωνόμαστε πολιτισμικά. Οι Άγγλοι το είπαν assimilation. Βλέπετε μέσα της την ελληνικότητά της; Ad = από + similis = όμοιος. Η δασεία έγινε S.

Εάν δεν σκάψεις βαθιά, όλα φαίνονται λατινικά ή και σήμερα μόνο…  αγγλικά. Τον ελληνικό πυρήνα δεν τον υποψιάζονται ούτε πολλοί ετυμολόγοι ούτε και οι δάσκαλοι!
Είδατε στην εποχή μας ο Αη Νικόλας (και αυτός με δασεία που έγινε S) μας έφερε το Saint Nikolas (πού να φανταστείς εδώ και τη νίκη του λαού) και νά ‘σου γεννήθηκε ο Santa Claus. Και αυτόν ακόμη, τον ξεγυμνώσαμε και τον αφήσαμε μόνο Santa!

Εάν δεν είχαμε τη δασεία σήμερα δεν θα είχαμε ούτε Santa αλλά ούτε και… Sex, γιατί η έξη παίρνει δασεία! Έλα τώρα να αποδείξεις την ελληνικότητά τους! Έλα, όμως, που ο λόγος είναι η βάση και είναι μόνο ελληνικός; Εξάλλου, στη σημερινή Ελλάδα –τα μαθαίνουμε όλα μέσω τηλεόρασης– ο Αη Βασίλης πήρε το αεροπλάνο και έρχεται τώρα μια βδομάδα νωρίτερα και φτάνει στις 25 και όχι στις 31 Δεκεμβρίου. Έτσι, ο Santa ενώθηκε με τον Saint Basil «εις σάρκαν μίαν» και «ους η κατανάλωση συνέζευξεν…  άνθρωπος μη χωριζέτω».

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ

Τα κάλαντα –τα εξελληνίσαμε και σε κάλανδα– είναι ένα πολύ παλιό έθιμο. Λέγεται ότι μας ήρθε με καράβι μαζί με το Διόνυσο –έτσι τα απαθανάτισε ο πολύ γνωστός σε όλους μας δίσκος– και έφερε τη βλάστηση. Έτσι άρχισαν να γίνονται οι επικλήσεις σε αυτόν για να βλαστήσει η γη. Έτσι βλάστησε και η άμπελος και περιτύλιξε το Διόνυσο και άλλους αργότερα. Έτσι μέχρι σήμερα ακούγεται να λέμε: «Υπέρ ευκρασίας των καρπών της γης κ.λπ.». Επίσης, στα νεότερα χρόνια, σαν το Διόνυσο ήρθε και ο Ιησούς που εμείς τον εξελληνίσαμε σε Χριστό και με οδηγό την ελληνική γλώσσα νά ‘σου έφτασε και ο χριστιανισμός. Δεν γινόταν και αλλιώς. Για τον ερχομό τους απευθύνουμε κάλεσμα ή και πρόσκληση να τους δεχτούμε κοντά μας. Έτσι έφτασαν τα κάλαντα.

Όλα τα γέννησε το ρήμα καλώ: κάλεσα, καλέστηκα ή εκλήθην, κληθείς, καλεσμένος, κεκλημένος. Στα λατινικά έγινε Calare το οποίο έφερε το Calendae. Το…  ορθογραφούν και Kalendae!

Με τα κάλαντα αναγγέλλονται και τα μηνύματα χαράς, ευτυχίας, αφθονίας. Και έτσι η περίοδος ντύθηκε με μαγεία που τη νοιώθει ο καθένας με το τι πιστεύει. Οι πόρτες των σπιτιών ανοίγουν, τα παιδιά τραγουδούν και αμέσως έρχεται το κέρασμα: κουλούρια, καρύδια, μήλα, πορτοκάλια και κάθε άλλο. Συνάμα και το χάρτινο καράβι το σημάδι της Ελπίδας. Ευχόμαστε το σπίτι όλο να είναι γερό και γεμάτο χαρά:
Σ’ αυτό το σπίτι πού ‘ρθαμε
πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού
Χίλια χρόνια να ζήσει.

Και του χρόνου παιδιά!

ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΝ

Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που ήρθαν εδώ στην Αυστραλία το 1788, έφεραν μαζί τους και τα έθιμά τους: Merry Christmas – Happy New Year. Και αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Συνηθίσαμε, όμως, να πετσοκόβουμε κυριολεκτικά πολλές λέξεις μας. Μεγάλο πράγμα η συνήθεια, σαν το τσιγάρο. Έτσι τα Αυστραλιανά Χριστούγεννα = Australian Christmas, βραχυοποιήθηκαν –δηλαδή πετσοκόφτηκαν- σε Aussie Xmas. Πήγαινε τώρα να βρεις την ελληνικότητά τους: Aussie από το αρχικό αυστηρός και Χmas για τα Χριστούγεννα. Ευτυχώς επέπλευσε από τα βάθη των αιώνων το X και ως άγιο πνεύμα έδωσε οντότητα στο mas, αφού του κόψαμε το δεύτερο s. Το mass = the celebration of the Eucharist = η γιορτή της Ευχαριστίας. Λέγεται ότι προέρχεται από τη φράση: ite missa est = go, the congregation is dismissed. Άρα, mass σημαίνει «πάτε στα σπίτια σας». Αλλά το X καλά κρατεί.

Τα κάλαντα, όμως στα αγγλικά ονομάστηκαν Christmas Carols. Και αυτά από ελληνική μήτρα βγήκαν. Ο W.W.Skeat στο Dictionary of English Etymology, έκδοση 1882, λέει: Carol = song, dance, from Latin choraulis = a flute player to a chorus. Ultimately from Greek χοραύλης: χορός = a chorus, round-dance and αυλός = a flute. Δεν χρειάζονται άλλα σχόλια εκτός από τη διαπίστωση ότι τίποτε δεν κινείται εάν δεν είναι ελληνικό!

ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΜΥΘΙΑΚΕΣ ΜΑΣ ΕΥΧΕΣ

Η Στήλη τούτη με πολλή αγάπη εύχεται σε όλους που τη διαβάζουν ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, καλά Χριστούγεννα και χαρούμενο το νέο έτος 2013.
Ερευνάτε επισταμένα την αγγλική γλώσσα –που είναι σήμερα και γλώσσα μας– και να ομολογείτε την ελληνικότητά της. Αυτό είναι και το πιο σημαντικό που έδωσε ο Ελληνισμός στον κόσμο – να το γνωρίζουμε όμως. Και αυτό μάς κάνει πιο υπερήφανους γιατί την σεβόμαστε και όλοι μας διατηρούμε την Ελληνική μας γλώσσα!

*Ο Θωμας Ηλιόπουλος  

ειναι εκπαιδευτικός και αρθρογράφος ομογενειακών και Αθηναικών εντύπων..