Έθιμα & Παραδόσεις .Τα κόκκινα αυγά

Γιατι  βάφουμε κόκκινα τα αυγά; Το αυγό, πανάρχαιο σύμβολο της γένεσης του κόσμου, της γέννησης της ζωής, το συναντάμε σε πολλές λατρείες, τόσο  πρωτόγονες, όσο και περισσότερο εξελιγμένες. Είναι στη λαϊκή και μυθολογική φαντασία το σύμβολο της ζωής. Έχει μέσα του δύναμη ζωική και πίστευαν πως μπορούσε  να την μεταδώσει στους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά. Μερικοί υποθέτουν ότι τα κόκκινα αυγά του Πάσχα,  διαδόθηκαν στην Ευρώπη, την Ασία και την Κίνα από ένα έθιμο των Καλανδών. Αλλοι θεωρούν αρχική κοιτίδα τους την Αίγυπτο. Στη νύχτα του κόσμου ένα αυγό άνοιξε στα δύο και  από μέσα του βγήκε ο κόσμος, διηγούνται οι Πέρσες. Στο έπος των Φιλανδών «Καλεβάλα», το αυγό που  περιείχε τον κόσμο, έπεσε από τον ουρανό στην αγκαλιά της μάνας των νερών. Αλλού, το κοσμικό αυγό γονιμοποιείται από τον ήλιο,  και στην αρχαία Αίγυπτο, το αυγό, ως Λόγος Δημιουργός,  ταξιδεύει στην προαιώνια θάλασσα. Στην Κίνα συνηθίζονταν οι προσφορές αυγών την  Άνοιξη για γονιμότητα και αναγέννηση. Στην πανάρχαια  Ουρ της Μεσοποταμίας, προσφέρανε αυγά στους νεκρούς. Στην ελληνική αρχαιότητα αποθέτανε αυγά στα χέρια  ειδωλίων του Διονύσου ως σύμβολα αναγέννησης. Στην ελληνική μυθολογία η Λήδα, από την ένωσή της  με τον Δία, γέννησε ένα αυγό από όπου αναδύθηκαν οι Διόσκουροι. Στους Εβραίους, τα αυγά ήταν τροφή πένθους. Τροφή που δεν είχε ολοκληρωθεί ως ζωή. Στα λαϊκά παραμύθια, μέσα σε ένα αυγό, καλά φυλαγμένο,  κρύβεται η ζωή ενός γίγαντα ή ήρωα. Τα χρωματιστά αυγά και ιδιαίτερα τα κόκκινα μνημονεύοντα ι για γιορταστικούς σκοπούς, στην Κίνα ήδη από τον 5ο αιώνα  και στην Αίγυπτο από το 10ο. Το 17ο αιώνα τα βρίσκουμε τόσο στους Χριστιανούς όσο και  στους Μωαμεθανούς (Μεσοποταμία, Συρία). Για τους πρώτους Χριστιανούς το αυγό είναι το σύμβολο της  Ανάστασης του Χριστού. Στο Μεσαίωνα, βάφονταν αυγά για να δοθούν σαν δώρα το Πάσχα. Κατά τον 17ο αιώνα, ο Πάπας Παύλος ο 5ος ευλόγησε το  ταπεινό αυγό με μια δέηση: "Ευλόγησε Ύψιστε το δικό σου  αυτό δημιούργημα, το αυγό, το οποίο μπορεί να γίνει μια  ευεργετική τροφή των δικών σου πιστών τρώγοντας και  ευγνωμονώντας Σε, ένεκεν της Ανάστασης του Κυρίου μας". Γιατί βάφονται κόκκινα τα αυγά της Ανάστασης; Η παράδοση λέει πως: "Όταν είπαν πως αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε. Μια γυναίκα, που κρατούσε στο καλάθι της αυγά, φώναξε: "Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα;" Και, ω του θαύματος έγιναν!" Στην Κέρκυρα διηγούνται τα εξής: Όταν αναστήθηκε ο Χριστός, πρώτα πρώτα το άκουσαν κάτι αυγά. Αμέσως άρχισαν την τρεχάλα να το διαδώσουν παντού. Από το πολύ το τρέξιμο έγιναν κατακόκκινα! Πασχαλινά αυγά με Χρώμα κόκκινο Μερικοί πιστεύουν ότι τα αυγά βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του αίματος του Χριστού, που χύθηκε για  εμάς τους ανθρώπους. Κόκκινο είναι και το χρώμα της χαράς. Χαράς για την  Ανάσταση του Χριστού. Είναι παράλληλα όμως και χρώμα αποτρεπτικό. Κόκκινες βελέντζες και κόκκινα μαντίλια κρεμούσαν  τη Μεγάλη Πέμπτη στην Καστοριά οι γυναίκες για το καλό. Κόκκινο πανί έβαφαν μαζί με τα αυγά τους στη Μεσημβρία και το κρεμούσαν στο παράθυρο για σαράντα μέρες, για να  μην τους πιάνει το μάτι. Το βάψιμο των αυγών γινόταν τη Μεγάλη Πέμπτη γι αυτό και τη λέγαν Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη. Παλιότερα το συνήθιζαν κι αποβραδίς, πάντοτε τα μεσάνυχτα, με το ξεκίνημα της νέας μέρας. Καινούρια πρέπει να ήταν η κατσαρόλα που θα έβαφαν τα αυγά  και ο αριθμός τους ορισμένος και τη μπογιά τη φύλαγαν σαράντα  μέρες και δεν την έχυναν, ακόμα και τότε, έξω από το σπίτι. Τα χρώματα για τα αυγά τα έφτιαχναν από διάφορα φυτά Από φλούδες κρεμμυδιών γινόταν το μελί, από άχυρο ή από φύλλα αμυγδαλιάς το κίτρινο, το ανοικτό κόκκινο από  παπαρούνες, από μαϊντανό πράσινο, από ζαφορά το κίτρινο και από  βιολέτες το μοβ. Επίσης για το βάψιμο των αυγών χρησιμοποιούσαν το βάρτζι, ένα είδος κόκκινου ξύλου. Το κόκκινο όμως χρώμα ήταν και είναι πάντα το πιο  αγαπημένο χρώμα για τα Πασχαλινά αυγά. Φυσικές χαλκομανίες Τα παλιότερα χρόνια διάλεγαν φύλλα από φυτά και λουλούδια  και έβαζαν από ένα πάνω σε κάθε αυγό. Στη συνέχεια, τύλιγαν  τριγύρω μια παλιά κάλτσα, την οποία στερέωναν με μια κλωστή  και έβαφαν τα Πασχαλινά αυγά. Το πρώτο Βαμένο κόκκινο αυγό Το πρώτο αυγό που έβαφαν ήταν της Παναγίας και το έβαζαν  στο εικονοστάσι. Με αυτό σταύρωναν τα παιδιά από το κακό το μάτι. Τα ευαγγελισμένα αυγά Σε μερικά μέρη έβαζαν σε ένα κουτάκι τόσα αυγά όσα ήταν τα  μέλη της οικογένειας και τα πήγαιναν το βράδυ στην εκκλησία,  για να διαβαστούν στα 12 Ευαγγέλια. Τα άφηναν κάτω από την Αγία Τράπεζα ως την Ανάσταση και  τότε καθεμιά έπαιρνε τα δικά της. Αυτά τα αυγά ήταν "ευαγγελισμένα" και τα τσόφλια τους τα  παράχωναν στους κήπους και τις ρίζες των δέντρων για να καρπίσουν. Παρόμοια τύχη είχαν και τα αυγά που έκαναν οι κότες τη  Μεγάλη Πέμπτη. Άμα η κότα ήταν μαύρη, ακόμα καλύτερα. Είχαν θαυμαστές ιδιότητες και μπορούσαν να διώξουν κάθε κακό. Τα αυγά τα Μεγαλοπεφτιάτικα περνούσαν τον πονόλα ιμο, φύλαγαν το αμπέλι από το χαλάζι, έδιωχναν μακριά το σκαθάρι. Τα "ξομπλωτά" ή "κεντημένα" αυγά Οι γυναίκες και τα κορίτσια στόλιζαν τα αυγά, τα "έγραφαν",  τα "κεντούσαν". Πάνω στα άσπρα αυγά έγραφαν με λειωμένο κερί ευχές,  σχεδίαζαν σκηνές από τη ζωή του Χριστού, πουλιά κ.ά. Έριχναν μετά τα αυγά στην κόκκινη μπογιά και μέχρι να  λειώσει το κερί έμεναν τα γράμματα και τα σχέδια άσπρα. Τα "ξομπλωτά" ή "κεντημένα" αυγά, που τα λέγαν στη  Μακεδονία και "πέρδικες", μια και συχνά είχαν πάνω τους πουλιά, ή ίσως και γιατί  ξεχώριζαν, όπως κι οι πέρδικες, για την ομορφιά τους,  θύμιζαν συχνά μικρογραφίες. Το ένα ήταν καλύτερο από το άλλο. Αυτά έστελναν δώρο οι αρραβωνιασμένες στο γαμπρό και  οι βαφτισιμιές στους νονούς και τις νονές τους, σε όλα τα  αγαπημένα πρόσωπα. Άλλοτε πάλι τα κορίτσια πρόσθεταν στα αυγά φτερά από  χρωματιστό χαρτί, ουρά και μύτη από ζυμάρι και τα κρεμούσαν  στο ταβάνι, έτοιμα να πετάξουν. Πηγή: Έθιμα του Πάσχα - ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ -  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ