ΜΗΝΑΣ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑΣ Εδωσε την ψυχή του για μισό αιώνα στο θέατρο και το σινεμά

Σαν να σταμάτησε η καρδιά του θεάτρου στο άκουσμα της είδησης του φευγιού του. Ξαφνικά έγιναν όλα. Σε μια στιγμή. Κι όσο κι αν πάλεψε μετά, αυτή η στιγμή υπήρξε καθοριστική.

Ο Μηνάς Χατζησάββας έφυγε, χθες, από τη ζωή, ύστερα από βαρύ εγκεφαλικό αιμορραγικό επεισόδιο που υπέστη την περασμένη Δευτέρα, ενώ βρισκόταν στο σπίτι του. Εφυγε στην ωριμότητά του, σε μια στιγμή που είχε κατακτήσει πολλά και μπορούσε να δώσει ακόμη περισσότερα.

Γιατί για τον Μηνά Χατζησάββα η σχέση με την τέχνη του ήταν σχέση ζωής, σχέση ζωντανή και αλληλοτροφοδοτούμενη. Καθόλου κατ' ανάγκην, μόνο από ανάγκη για δημιουργία. Γι' αυτό και ποτέ στις ερμηνείες του δεν υπήρξε διεκπεραιωτικός. Αντίθετα. Γι' αυτό και στις επιλογές του αναζητούσε, μέσα από την ποιότητα, το διαφορετικό. Δεν είχε στεγανά. Δεν έκανε διαχωρισμούς σε μικρούς και μεγάλους ρόλους κι εμπιστευόταν το ίδιο καταξιωμένους αλλά και νεότερους σκηνοθέτες.

Ο δημοφιλής πρωταγωνιστής μεταφέρθηκε σε κωματώδη κατάσταση στην εντατική μονάδα του Ευαγγελισμού, όπου και εξέπνευσε, σε ηλικία 67 ετών, μετά από οκτώ ημέρες νοσηλείας. Στο πλευρό του εξ' αρχής βρίσκονταν φίλοι, συγγενείς και άνθρωποι του καλλιτεχνικού χώρου.

Η τελευταία του εμφάνιση στο θέατρο ήταν το καλοκαίρι στο έργο «Οι Τυφλοί ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο» του Μέτερλινκ, στο Φεστιβάλ Αθηνών

Από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της γενιάς του, ο Μηνάς Χατζησάββας ήταν ανοιχτός σε νέα ρεύματα και ιδέες. Με οξυμμένα αντανακλαστικά απέναντι στο καινούργιο βρισκόταν στις επάλξεις, πάντοτε έτοιμος να πειραματιστεί με πρωτοπόρες αναγνώσεις, που δεν ακολουθούσαν την πεπατημένη.

Καλλιτέχνης ανήσυχος για την τέχνη του, χωρίς παρωπίδες, συνεπής στην πορεία του, με ενθουσιασμό και με ματιά νεανική. Αυτήν τη ματιά και τον ενθουσιασμό δεν έχασε με τα χρόνια, τις εκατοντάδες παραστάσεις και τους ρόλους. Σαν να αναζητούσε τη «γεύση» και τη στιλπνότητα του φρέσκου.

Ο Μηνάς Χατζησάββας ως δικαστής Αζντάκ στον «Κύκλο με την κιμωλία» του «Ανοιχτού Θεάτρου»

Ανθρωπος τρυφερός, με γλυκύτητα στο βλέμμα, ιδιαίτερα αγαπητός, ενεργός θεατής και παρών στα καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλης, συμπαραστάτης των νέων, σταθερός στις συνεργασίες του, έδινε την ψυχή του σε ό,τι αγαπούσε.

Και το θέατρο το αγαπούσε πολύ. Αλλά και στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση η παρουσία του υπήρξε σημαντική και αξιόλογη, αφού πάντοτε κρατούσε τον πήχη ψηλά.

Ως θεός Διόνυσος στις «Βάκχες» στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Μ. Λάνγκοφ

Αυτή την εποχή έκανε πρόβες για την παράσταση «Ταξίδι στο Σταυρό του Νότου» σε σκηνοθεσία Θ. Μουμουλίδη και μουσική Θ. Μικρούτσικου (η πρεμιέρα είχε προγραμματιστεί για τις 21 Ιανουαρίου 2016), ενώ η τελευταία ταινία στην οποία συμμετείχε, το «Ενας άλλος κόσμος» του Χρ. Παπακαλιάτη, θα βγει στις 17 Δεκεμβρίου στις αίθουσες.

Μισό αιώνα θέατρο κι άλλα 45 χρόνια κινηματογράφο μετρούσε ο Μηνάς Χατζησάββας. Στη σκηνή είχε ενσαρκώσει εκατοντάδες ρόλους από όλο το φάσμα του ρεπερτορίου (αρχαίο δράμα, κλασικό, σύγχρονο, ελληνικό έργο), είχε συνεργαστεί με κρατικούς οργανισμούς, επιχορηγούμενους θιάσους και είχε παίξει και στο ελεύθερο θέατρο.

Στον ρόλο του Μαρκήσιου ντε Σαντ στο «Μαρά/Σαντ» στο Εθνικό

Γεννημένος το 1948, σπούδασε στο «Cours Simon» στο Παρίσι και στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (1969). Στην πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση ως απόφοιτος της σχολής υποδύθηκε τον Πάρη στον «Ρήσο» του Ευριπίδη, στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης (παραγωγή Ε.Θ.).

Στη συνέχεια συμμετείχε στους θιάσους των «Κατερίνας» Ανδρεάδη, Αντιγόνης Βαλάκου, Γ. Φέρτη-Ξ. Καλογεροπούλου. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του πρωτοποριακού θιάσου «Ελεύθερο Θέατρο» (1970-71), ενώ από το 1978 ως το 1983 ανήκε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου («Παπαφλέσσας», «Δεν είμαι εγώ», «Ευτυχισμένες μέρες», «Ενυδρείο», «Στο βυθό», «Σίβυλλα», «Μάκβεθ»).

Με τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη στα γυρίσματα της τελευταίας του ταινίας, «Ενας άλλος κόσμος»

Σπουδαίο κεφάλαιο της θεατρικής ζωής του Μηνά Χατζησάββα αποτέλεσε η συνεργασία του ως βασικού στελέχους του «Ανοιχτού Θεάτρου» του Γιώργου Μιχαηλίδη (1984-1998). Στη σκηνή της οδού Κάλβου, στου Γκύζη, καθιερώθηκε ως ο βασικός πρωταγωνιστής του θιάσου, διακρίθηκε για τις εξαιρετικές ερμηνείες του σε ένα αξιοσημείωτο ρεπερτόριο και το κοινό τον αγάπησε μέσα από σημαντικούς ρόλους: παθιασμένο Τζοβάνι («Κρίμα που είναι πόρνη»), περήφανο Βενέδικτο («Πολύ κακό γα το τίποτα»), ημιάγριο και δύσμορφο Κάλιμπαν («Τρικυμία»), κουρέα Φίγκαρο («Ο γάμος του Φίγκαρο» και «Ο Κουρέας της Σεβίλλης»), αντισυνταγματάρχη Βερσίνιν («Τρεις αδελφές»), Φεντόρ Ιβάνοβιτς Κοστομάρωφ («Ανθή»), Αγαμένων («Ορέστεια»), Θησέα και Ομπερον («Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας»), δικαστή Αζντάκ («Ο κύκλος με την κιμωλία»), καταπιεσμένο Μόριτς Στίφελ («Το ξύπνημα της Ανοιξης»), κ.ά.

Στο Λονδίνο
Το διάστημα 2000-2003 συνεργάστηκε με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στα έργα «Κ.Π. Καβάφης», «Φάουστ», «Αγαμέμνων», «Βυσσινόκηπος», «Συρανό ντε Μπερζεράκ» και στη συνέχεια τον απολαύσαμε στο ελεύθερο θέατρο στις παραστάσεις «Χίτσκοκ Μπλοντ», «Ονορ», «Σκηνές από ένα γάμο», «Εγκλήματα κι εγκλήματα» (2003-2008).

Ακολούθησε το Εθνικό Θέατρο (2010-2014) όπου υποδύθηκε τον «Τίτο Ανδρόνικο» στην ομώνυμη τραγωδία του Σαίξπηρ (2010) και τον Μαρκήσιο ντε Σαντ στο «Μαρά/Σαντ» του Π. Βάις (2010). Επίσης, πρωταγωνίστησε στην «Εμίλια Γκαλότι» του Λέσινγκ (2010) και στον «Περικλή» του Σαίξπηρ που ταξίδεψε στο Λονδίνο (2011-12) σε σκηνοθεσία Γ. Χουβαρδά. Ως Νομάρχης στο «Ετσι είναι (αν έτσι νομίζετε)» του Πιραντέλο (2014), ως Τόμας Μπρίκνερ στο «Μεφίστο» των Μνουσκίν/Μαν και ως Γέροντας στο «Κρίμα που είναι πόρνη» του Φορντ (2014) έδωσε μεστές ερμηνείες σε χαρακτηριστικούς ρόλους.

Η τελευταία του εμφάνιση στο θέατρο ήταν το καλοκαίρι του 2015 στο έργο «Οι Τυφλοί ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο» του Μ. Μέτερλινκ, σε σκηνοθεσία Ζ. Χατζηαντωνίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Η σχέση του Μηνά Χατζησάββα με το αρχαίο δράμα υπήρξε στενή. Είχε παίξει σε τραγωδίες και κωμωδίες στην Επίδαυρο: Mε το Εθνικό Θέατρο στο ξεκίνημα της καριέρας του, ήταν ο «Ιππόλυτος» στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη (1989), ο Βλέπυρος στις «Εκκλησιάζουσες» (1992) και ο Ιεροκλής στην αριστοφανική «Ειρήνη» (1996). Ο Διόνυσός του στις «Βάκχες» σε σκηνοθεσία Μ. Λάνγκοφ αμφισβητήθηκε, σε μια παράσταση που ξεσήκωσε αντιδράσεις, δίχασε το κοινό της Επιδαύρου και σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως (1997). Υποδύθηκε τον Δαρείο στους «Πέρσες» σε σκηνοθεσία Ντ. Γκότσεφ (2009) και συμμετείχε στον «Ηρακλή μαινόμενο» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Μ. Μαρμαρινού (2011) στο αργολικό θέατρο.

Τέλος, δύο φορές φόρεσε το κοστούμι του Αγαμέμνονα στην ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου: μία φορά το 2008 στην Επίδαυρο και το 2013 σε περιοδεία, ρόλος που έμελλε να είναι ο τελευταίος του στο αρχαίο δράμα.

Η πολιτική κηδεία του Μηνά Χατζησάββα θα γίνει την Τετάρτη στο Α' Νεκροταφείο.

«Ομορφες μέρες» στο πανί, «Αγρίμι» στην TV

Η κινηματογραφική παρουσία του Μηνά Χατζησάββα είναι σημαντική. Η τελευταία ταινία στην οποία έπαιξε είναι το «Ενας άλλος κόσμος» του Χρ. Παπακαλιάτη (πρεμιέρα 17/12). Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη στις «Ομορφες Μέρες», σε σκηνοθεσία Κ. Ασημακόπουλου (1969) και έπαιξε σπουδαίους ρόλους σε πάνω από 30 ταινίες, ανάμεσά τους: «Ιωάννης ο βίαιος» της Τ. Μαρκετάκη, «Ανατολική περιφέρεια» του Β. Βαφέα, «Τα παιδιά του Κρόνου» του Γ. Κόρρα ( Βραβείο Β' Ανδρικού ρόλου, 1985), «Δεξιότερα της δεξιάς» του Ν. Αντωνάκου (1989), «Κλειστή στροφή» του Ν. Γραμματικού (Βραβείο Α' Ανδρικού ρόλου, 1991), «Ονειρεύομαι τους φίλους μου» του Ν. Παναγιωτόπουλου (1993), «Οι ακροβάτες του κήπου» του Χρ. Δήμα (2001), «Lilly' s story» (Βραβείο Β΄Ανδρικού ρόλου, 2002), «Ομηρος» του Κ. Γιάνναρη (2004), «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη» (2008), «Απ' τα κόκαλα βγαλμένα» του Σ. Γκορίτσα (2011), «Αδικος κόσμος» του Φ. Τσίτου (2011), «J.A.C.E.» του Μ. Καραμαγγιώλη (2011), «Miss violence» του Αλ. Αβρανά (2011).

Η τηλεοπτική του παρουσία υπήρξε πλούσια, με εμβληματική στιγμή την «Αναστασία» του Γ. Κορδέλα (1993-1994), τη σειρά που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό. Από «Τ' αγρίμια» (1973) έως τη φετινή «10η Εντολή» ο Μηνάς Χατζησάββας έχει πρωταγωνιστήσει σε δεκάδες σειρές. Συμμετείχε με σημαντικούς ρόλους στα: «Κλειστοί δρόμοι» σε σκηνοθεσία Γ. Μιχαηλίδη, «Ανατομία ενός εγκλήματος» και «Νυχτερινό δελτίο» του Π. Κοκκινόπουλου, «Δέκατο τρίτο κιβώτιο» του Τ. Ψαρρά, «Η αγάπη άργησε μια μέρα» του Κ. Κουτσομύτη, «Μωβ ροζ» και «Ονειρο ήταν» του Λ. Ζαρουτιάδη, «Αντίστροφη μέτρηση» του Κ. Κωστόπουλου, «Αμυνα ζώνης» των Φ. Τσίτου και Λ. Χαρίτου κ.ά.

Εργάστηκε επίσης στο ραδιόφωνο σε πολλές εκπομπές λόγου και ποίησης, καθώς και σε θεατρικά έργα. Είχε εκδώσει τρεις συλλογές διηγημάτων «Σπέρμα», «Η Χαμένη», «Δύο Σταγόνες Βροχή», με το ψευδώνυμο Πρόδρομος Σαββίδης. Εκτοτε συνεργάστηκε σε σενάρια με το ίδιο ψευδώνυμο και το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ταινία «Η Ζωή Ενάμισυ χιλιάρικο» της Φ. Σισκοπούλου.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ
akarali@pegasus.gr

ΕΘΝΟΣ. Gr