ΚΑΒΟΥΚΙ.Το πιο αρχαίο Θεσσαλικο έθιμο αναβιώνει στο Ζάρκο

Το "Καβούκι" ή "Μπουλούκι" είναι από τα πιο εντυπωσιακά και αρχαία έθιμα που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Πρόκειται για ένα είδος θιάσου με μασκαράδες, που κλείνει το εορταστικό δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων και συγκεντρώνει κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες από όλη την Θεσσαλία στο Ζάρκο Τρικάλων.

Η ιστορία του χάνεται στα βάθη του χρόνου της αρχαίας πόλης των Φαϋττίων και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που το έθιμο δέχθηκε τις επιρροές του πόθου των Ζαρκινών για την ελευθερία τους από τον Τούρκο κατακτητή.

Ο μύθος λέει πως το "Μπουλούκι" ξεκίνησε ως Διονυσιακή εορτή εκατοντάδες χρόνια πριν και με την πάροδο του χρόνου μεταλλάχθηκε στην τωρινή του μορφή.

Έτσι λοιπόν και φέτος στο Ζάρκο, του Δήμου Φαρκαδόνας 5 και 6 Ιανουαρίου θα αναβιώσει το έθιμο που δεν μοιάζει με κανένα άλλο σε όλη τη χώρα, το έθιμο που μαγνητίζει τα βλέμματα χιλιάδων επισκεπτών.

Την παραμονή λοιπόν, την Τρίτη οι νέοι που συμμετέχουν στο έθιμο, θα κατασκευάσουν το καβούκι στο σπίτι του καβουκά, όπου θα φάνε και θα διασκεδάσουν με την ολοκλήρωση της κατασκευής. Το βράδυ το "μπουλούκι" θα διασκεδάσει σε ταβέρνα του χωριού με παραδοσιακά όργανα και άφθονο χορό με αλκοόλ.

Την επόμενη ημέρα, ανήμερα πλέον των Θεοφανίων, Τετάρτη 6/1/2016 μετά το τέλος της εκκλησίας οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού προκειμένου να παρακολουθήσουν τον χορό του καβουκιού.

Αφού τελειώσει οι διοργανωτές επισκέπτονται σπίτια και επιχειρήσεις του χωριού προκειμένου να ευχηθούν χρόνια πολλά και να "κεραστούν" από τους Ζαρκινούς.

Είναι ο τρόπος με τον οποίο καλύπτονται όλα τα έξοδα της συγκεκριμένης εκδήλωσης! Αφού περάσει η μέρα και αρχίσει να δύει ο ήλιος(17:30) τα κλαρίνα δίνουν το σήμα της συγκέντρωσης και πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται ξανά στην πλατεία του χωριού προκειμένου να παρακολουθήσει το κάψιμο του καβουκιού

Οι πρωταγωνιστές είναι:

Το Μπουλούκι (ομάδα ατόμων που συμμετέχουν στο έθιμο)αποτελείται από νεαρά αγόρια του χωριού, ηλικίας 17-18 χρονών, τα οποία ετοιμάζονται για τη στρατιωτική τους θητεία.

- Ο "ΚΑΒΟΥΚΑΣ" (αυτός που σηκώνει στο κεφάλι το Καβούκι). Το «Καβούκι» είναι μια κατασκευή από καλάμια σε κυλινδρικό σχήμα, μήκους 4-5 μέτρων καλυμμένα με πυκνά πολύχρωμα χαρτιά.

- Ο "ΓΙΑΤΡΟΣ", ο οποίος συμβολίζει την υγεία του μπουλουκιού/κατοίκων. Είναι υπεύθυνος για τα οικονομικά του εθίμου όπως η πληρωμή της παραδοσιακής ορχήστρας και όλων των εξόδων του εθίμου.

- Ο "ΔΙΑΒΟΛΟΣ" ή "ΠΑΝΑΣ", είναι ο θεός Πάνας, πορφυροβαμμένος, ο οποίος φορεί κέρατα τράγου. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάστηκε σε Διάβολο. Ο ρόλος του είναι να βάλει τη φωτιά στο Καβούκι που φέρει ο Καβουκάς, χορεύοντας εκστασιασμένα.

- Τα ΖΕΥΓΑΡΙΑ (6 έως 10) των νέων που συμμετέχουν στο έθιμο είναι όλοι άντρες. (Στο αρχαίο δράμα και τους γυναικείους ρόλους υποδύονταν άνδρες). Είναι ντυμένοι σύμφωνα με την παράδοση, τσολιάδες και ονομάζονται «Γαμπροί».Οι άνδρες που είναι ντυμένοι γυναίκες φορούν ρούχα της εποχής μας. Ονομάζονται «Νύφες» και αποτελούν τη «γέφυρα» του χθες με το σήμερα.

- Οι "ΑΡΑΠΑΔΕΣ", βαμμένοι με μαύρο βερνίκι στο πρόσωπο και στο σώμα, φορούν μαύρα ρούχα, έχουν "ΚΑΜΗΛΕΣ"(κατασκευή από ξύλα και λινάτσες) και αντιπροσωπεύουν τον στρατό των Αγαρηνών κατακτητών.

Κατά την τουρκοκρατία, μόνο την ημέρα των Θεοφανείων επέτρεπαν στους Ζαρκινούς να γιορτάζουν.

Για αυτόν τον λόγο αναβίωσαν τα διονυσιακά δρώμενα, τα τροποποίησαν διατηρώντας τους συμβολισμούς τους και τα προσάρμοσαν στις δυνατότητές τους, για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες που θα τους επέτρεπαν να εκφράσουν τον διακαή πόθο τους, τον πόθο για λευτεριά!

Το «Καβούκι» συμβολίζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έχει το σχήμα μιναρέ τζαμιού. Ο Καβουκάς συμβολίζει τον λαό, ο οποίος έχει στον τράχηλο του το βάρος του ζυγού του τυράννου.

Το πρωί των Φώτων οι Γαμπροί πηγαίνουν στην Θεία Λειτουργία και στο τέλος της μαζεύονται στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου χορεύουν παραδοσιακά τραγούδια πίνοντας άφθονο αλκοόλ (Διονυσιακή συνήθεια).

Το μεσημέρι, τελειώνοντας τον χορό, επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού για να ανταλλάξουν ευχές και να συγκεντρώσουν τα χρήματα που απαιτούνται για τα έξοδα του εθίμου και τα παραδίδουν στον Γιατρό.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, μαζεύονται ξανά στην πλατεία του χωριού χορεύοντας και πίνοντας ,καλώντας σε χορό και τις κοπέλες του χωριού.

Με τη δύση του ηλίου (δύση και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας),ο Διάβολος (που ακόμα και αυτός συμμάχησε με την αδικία που διαπράχθηκε επί αιώνες εις βάρος των κατακτημένων Ζαρκινών) βάζει φωτιά με μια μεγάλη σκούπα (φουκαλιά) την κορυφή του Καβουκιού.

Όσο το Καβούκι (μιναρές-κατακτητής) καίγεται, τόσο ξαλαφρώνει το κεφάλι/τράχηλος του Καβουκά/λαού.

Όταν το φλεγόμενο Καβούκι πλησιάζει να καεί ολόκληρο και η φλόγα πλησιάζει στο κεφάλι του Καβουκά, εκείνος το πετάει κάτω, αποτινάσσοντας τον «ζυγό».

Γύρω του όλοι χορεύουν κυκλικά σε κατάσταση έκστασης ,χτυπώντας το με μανία και μίσος με τις γκλίτσες τους, έως ότου το διαλύσουν και σβήσουν τα αποκαΐδια.

Έτσι τελειώνει το έθιμο που διαρκεί 2 ημέρες, κορυφώνεται την ημέρα των Θεοφανίων και χάνεται στα βάθη του χρόνου!