«Τα καραβάνια του χαμού, μια μορφή γενοκτονίας» της Γιώτας Ιωακειμίδου

Γιώτα Ιωακειμίδου

Ένας λαός με ιστορία 25 αιώνων ξεριζώθηκε με βίαιο και απάνθρωπο τρόποαπό τις προαιώνιες εστίες του, εκεί όπου άνθισε το εμπόριο, τα γράμματα, ο πολιτισμός.

Αποφασίστηκε η ανταλλαγή ερήμην τους, να αφήσουν την πατρογονική γη, τον ιδρώτα τους, τις ζωές τους. Κάποιοι δεν ήρθαν στην Ελλάδα, ανάμεσα τους και η γιαγιά μου, αυτοί εξορίστηκαν σε ένα οδοιπορικό χαμού στα βάθη της Ανατολίας, σχέδιο των Τούρκων με την βοήθεια των εμπνευστών Γερμανών. Για δυο περίπου χρόνια πορεύονταν σε ένα οδοιπορικό θανάτου, ανθρώπινα ερείπια όσοι επέζησαν, οι πιο πολλοί δεν άντεξαν. Γυναίκες έχασαν παιδιά, άντρες, οικογένειες ξεκληρίστηκαν, τους αφάνισε η πείνα, η κακουχία, οι αρρώστιες. Καραβάνια πονεμένων, εξαθλιωμένων ανθρώπων που έκαναν το κάθε τι για να επιβιώσουν στο ταξίδι του χαμού. ¨Έλεγε η γιαγιά μου ότι έγινε ζητιάνα στην Συρία και την Ιορδανία, αυτό το πιάτο φαί φτωχών ανθρώπων τους έσωσε την ζωή. Οι άντρες έκαναν κανένα μεροκάματο, οι γυναίκες καμιά δουλειά για λίγο φαγητό.Ένας λαός με ιστορία 25 αιώνων ξεριζώθηκε με βίαιο και απάνθρωπο τρόποαπό τις προαιώνιες εστίες του, εκεί όπου άνθισε το εμπόριο, τα γράμματα, ο πολιτισμός.

Σκιές τυραννισμένες είχαν καταντήσει, άνθρωποι σκελετωμένοι, έπαιρναν με δυσκολία τα πόδια τους να συνεχίσουν τον δρόμο της εξορίας τους. Με ποια λογική τους έστειλαν στην Ελλάδα μέσω της Ανατολίας; Ήθελαν βέβαια την εξόντωσή τους και το πέτυχαν, ελάχιστοι διασώθηκαν. Όσοι άντεξαν, γέροι και παιδιά άφησαν την τελευταία τους πνοή εκεί στο ταξίδι του «χαμού». Η γιαγιά μου έχασε όλη την οικογένεια της, άντρα και πέντε παιδιά, ήρθε μόνη στην νέα πατρίδα, τα έχασε όλα, αλλά όχι την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Στο ταξίδι του χαμού πορεύτηκαν από την Τοκάτη, το Διαρπεκίρ, την Σεβάστεια, – τόπο καταγωγής της γιαγιά μου – οι περισσότεροι από τα ενδότερα του Πόντου.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν ακολούθησαν την οδό της ανταλλαγής των υπολοίπων ποντίων που μπήκαν στα καράβια και ήρθαν στην Ελλάδα, αυτοί τιμωρήθηκαν, εξορίστηκαν, γιατί πολλοί από αυτούς συμμετείχαν στο αντάρτικο των ποντίων που αρνήθηκαν να στρατευτούν στον τούρκικο στρατό.

Τα κόκκαλα των παππούδων μας είναι σπαρμένα εκεί, σε βουνά και λαγκάδια, δρόμους ξένους και ποτάμια θολά.

Μετά από περιπλάνηση δυο περίπου χρόνων έφτασαν απέναντι από την Κύπρο, μπήκαν σε καράβια και ήρθαν στην Θεσσαλονίκη, στο Καραμπουρνάκι, όπου μπήκαν σε καραντίνα για 40 μέρες.

Στην δεκαετία του 70, η γιαγιά ζήτησε να δει το μέρος της αποβίβασης, εκεί από όπου ξανάρχισε η νέα της ζωή…

*Πρώτη δημοσίευση: Μάιος 2014

Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος