SOS: Γιατί πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πιθανή δραματική επιδείνωση των τουρκικών προκλήσεων

Tου Δρ Κωνσταντίνου Γρίβα*

Ίσως η πιο επικίνδυνη παγίδα στην οποία μπορεί να πέσει η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι να θεωρήσει ότι οι διαρκείς αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο είναι κάτι που οφείλεται στον Ερντογάν και αν ήταν κάποιος πιο «μετριοπαθής» στη θέση του τότε τα πράγματα θα ήταν καλύτερα. Εξίσου επικίνδυνη είναι η άποψη ότι όλα αυτά γίνονται για «εσωτερική κατανάλωση». 

Κατά την άποψη του γράφοντος, ο επιθετικός αναθεωρητισμός της Τουρκίας  αποτελεί περίπου αυτόματο προϊόν της μετατροπής του διεθνούς συστήματος σε πολυπολικό και της ανάδυσης της Τουρκίας ως υποψήφιας δύναμης ευρασιατικού βεληνεκούς, δηλαδή ως ενός από τους πόλους ισχύος αυτού του νέου παγκόσμιου συστήματος.

Κατά συνέπεια, ακόμη και αν το Αιγαίο δεν είχε τη σημασία που έχει στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη, πάλι για λόγους γοήτρου η Τουρκία θα προσπαθούσε να το ελέγξει, δεδομένου ότι δεν μπορεί μια μεγάλη δύναμη να μην έχει υπό την κυριαρχία της μια αλυσίδα νησιών που βρίσκονται τόσο «προκλητικά» κοντά στις ακτές της. 

Ωστόσο, το Αιγαίο δεν έχει μόνο συμβολική σημασία για την Τουρκία. Είναι μια περιοχή κρίσιμης σημασίας για την τουρκική στρατηγική αλλά και την παγκόσμια γεωπολιτική αρχιτεκτονική γενικότερα.

Με τον έλεγχο του Αιγαίου, η Τουρκία θα εξασφαλίσει ένα αντίβαρο απέναντι στην πρωτοκαθεδρία του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία και θα αποκτήσει ένα κρίσιμο πλεονέκτημα έναντι της Αιγύπτου, η οποία αποτελεί το μεγάλο της ανταγωνιστή στην Ανατολική Μεσόγειο.

Κυρίως όμως, η κυριαρχία στο Αιγαίο θα προσφέρει στην Τουρκία τη δυνατότητα να διατηρήσει την επισφαλή ισορροπία της ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία και να εξελίξει περαιτέρω την στρατηγική αυτονόμησής της από τους ισχυρούς δρώντες του πλανήτη και μετατροπής της σε αυτόνομο ευρασιατικό πόλο ισχύος.

Δεν είναι λοιπόν ο Ερντογάν το πρόβλημα. Βαθιές δομικές αλλαγές στη γεωπολιτική ταυτότητα της Τουρκίας και του ίδιου του διεθνούς συστήματος είναι οι παράγοντες που την ωθούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Ακόμη και μια γνησίως και ειλικρινώς ειρηνόφιλη κυβέρνηση στην Άγκυρα, αργά ή γρήγορα θα κατέληγε σε αυτήν την στρατηγική επιθετικού αναθεωρητισμού.

Με άλλα λόγια, θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πιθανή δραματική επιδείνωση των τουρκικών προκλήσεων σε βάθος χρόνου.

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Γρίβας είναι Αν. Καθηγητής  Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων(ΣΣΕ)  και διδάσκει Γεωγραφία της Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών