Από τη Μεσσηνία στους εκλεκτούς του κόσμου. Στην Ασημίνα Αρβανιτάκη το Όσκαρ της επιστήμης

Η Ελληνίδα φυσικός Ασημίνα Αρβανιτάκη, κάτοχος της έδρας "Αρίσταρχος" στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Perimeter του Καναδά, τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο "New Horizons in Physics" (Νέοι Ορίζοντες στη Φυσική) στη λαμπερή (σε μυαλά αλλά και εντυπώσεις) βραδιά των Όσκαρ της Επιστήμης, Breakthrough Prize 2016.

Πρόκειται για μια δικαίωση και μια αναγνώριση στο πρόσωπο της Αρβανιτάκη που γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της Μεσσηνίας και το μυαλό της την εξόπλισε ώστε να γίνει η πρώτη γυναίκα κάτοχος έδρας στο κορυφαίο Ινστιτούτο της Βόρειας Αμερικής. Δεν θα πρέπει να εκπλήσει κανέναν το προσωνύμιο "Ελληνίδα Άινσταϊν των καιρών μας".

Η Ελληνίδα φυσικός τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο "New Horizons in Physics" για το 2017 ως μια αναγνώριση για την πρωτοποριακή διεπιστημονική έρευνά της, η οποία γεφυρώνει τη θεωρία και το πείραμα στη σωματιδιακή φυσική, μέσα από μικρής κλίμακας πειράματα, που η ίδια έχει αναπτύξει.

Έχω δουλέψει σε μέρη όπως το Berkeley, Stanford, επισκέπτομαι το CERN κάθε καλοκαίρι, αλλά το Perimeter ήταν, ένας από τους οργανισμούς, όπου ένιωθα ως ερευνητής ότι οι δυνατότητες μου ήταν ατελείωτες. Αν είχα μια ιδέα στο κεφάλι μου και ήθελα πραγματικά να κάνω κάτι, κάποιος θα με βοηθήσει να το πετύχουμε αυτό. νιώθω ότι το περιβάλλον εδώ είναι απλά μεθυστικό" έχει πει η Ασημίνα Αρβανιτάκη που κάνει την ομογένεια, αλλά και εμάς, υπερήφανους.

Σκοτεινή ύλη και λαμπρό μυαλό

Η Ασημίνα Αρβανιτάκη ασχολείται με θεωρίες πέρα από το Καθιερωμένο Πρότυπο της Φυσικής, όπως η υπερσυμμετρία, η σκοτεινή ύλη και οι έξτρα διαστάσεις. Η απονομή των βραβείων έγινε χθες το βράδυ στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) στην Καλιφόρνια όπου, μεταξύ άλλων, η Ελληνίδα φυσικός και άλλοι πέντε επιστήμονες τιμήθηκαν με το βραβείο "New Horizons" που αφορά νέους πολλά υποσχόμενους επιστήμονες και μοιράσθηκαν ένα εκατομμύριο δολάρια.

Η Ασημίνα Αρβανιτάκη αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ της Καλιφόρνια, με καθηγητή έναν άλλο Έλληνα φυσικό, τον Σάββα Δημόπουλο. Το 2014 εντάχθηκε στο καναδικό Ινστιτούτο Perimeter, όπου στις αρχές του 2016 ανέλαβε τη νέα έδρα θεωρητικής φυσικής "Αρίσταρχος" με χρηματοδότηση οκτώ εκατομμυρίων δολαρίων από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

"Το Perimeter επέλεξε την Ασ. Αρβανιτάκη ακριβώς, επειδή είναι μια τολμηρή και αντισυμβατική νεαρή φυσικός που αναπτύσσει συναρπαστικά νέα παραδείγματα για τον έλεγχο της θεμελιακής φυσικής, χρησιμοποιώντας πειράματα ακριβείας. Ελπίζουμε ότι η βράβευσή της θα εμπνεύσει και άλλους να είναι εξίσου φιλόδοξοι και οραματιστές" δήλωσε ο διευθυντής του Ινστιτούτου διακεκριμένος φυσικός Νιλ Τούροκ.

Το Perimeter ιδρύθηκε στο Γουότερλου του Οντάριο το 1999 και έκτοτε βρίσκεται στην παγκόσμια πρωτοπορία στις έρευνες πάνω στη νέα Φυσική. Η έδρα της Ασημίνα Αρβανιτάκη φέρει το όνομα του Αρίσταρχου, του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού και αστρονόμου, ο οποίος πρώτος πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του ηλιακού μας συστήματος και συγχρηματοδοτείται από το Ινστιτούτο Perimeter και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στόχος είναι αφενός να υποστηριχθεί η πρωτοποριακή έρευνα της Ελληνίδας φυσικού πάνω στη φύση του σύμπαντος και αφετέρου να ενισχυθούν οι δεσμοί του Ινστιτούτου με την Ελλάδα στο επίπεδο της έρευνας και της εκπαίδευσης-επιμόρφωσης νέων επιστημόνων.

"Είναι τιμή μας που υποστηρίζουμε την έρευνα νεαρών καινοτόμων επιστημόνων όπως η Ελληνίδα φυσικός μέσω της συνεισφοράς μας στο Ινστιτούτο Perimeter" δήλωσε ο συμπρόεδρος και διευθυντής του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος Ανδρέας Δρακόπουλος.

Η Ελληνίδα Άινσταϊν οπλοστάσιο στο όραμα του Ελληνοκαναδού ομογενή Μιχάλη Λαζαρίδη

Η Ασημίνα Αρβανιτάκη σκοπεύει να αφιερώσει την πενταετή θητεία της, στην προώθηση του δικού της έργου αιχμής και συμβάλλοντας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση νέων στην Ελλάδα. Εκτός από πρώτη γυναίκα ερευνήτρια κάτοχος έδρας στο Ινστιτούτο Perimeter είναι πλέον και ένας από τους καλύτερα χρηματοδοτούμενους ακαδημαϊκούς στον Καναδά.

"Το μόνο που μπορώ να πω, ως κάποιος που προέρχεται από ένα μικρό χωριό στην Ελλάδα, αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν ονειρεύτηκα" έχει πει η Ελληνίδα ερευνήτρια. "Το μόνο πράγμα που μπορώ ειλικρινά να πω είναι ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ για το προνόμιο να γίνω μέρος της ομάδας που προσπαθεί να βοηθήσει την Ελλάδα σε μια τέτοια ώρα ανάγκης" συμπλήρωσε.

"Η Ασημίνα είναι μία εξαιρετική φυσικός" έχει πει από την πλευρά του ο Nιλ Τούροκ, Διευθυντής του Perimeter Institute. "Οι ιδέες της γεφυρώνουν τη θεωρία και το πείραμα με νέους και δημιουργικούς τρόπους. Πρόκειται για ένα σπάνιο ταλέντο, σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ, σε μία περίοδο που ο τομέας βρίσκεται στο κατώφλι επαναστατικών εξελίξεων. Χάρη στην υποστήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η Ασημίνα θα έχει την ευκαιρία να επιδιώξει σημαντικές ανακαλύψεις".

Υπογραμμίζεται ότι το Perimeter Institute το ίδρυσε το έτος 1999 ο Ελληνοκαναδός ομογενής Μιχάλης Λαζαρίδης, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, ο οποίος είχε εφεύρει το Blackberry και χρηματοδότησε το Ινστιτούτο Perimeter με αρχικό ποσό ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων.

Το χωριό του μπαμπά μου είναι η Κόκλα Μεσσηνίας κι εκεί ζούσα μέχρι 14 ετών. Πήγαινα στο Λύκειο στο Κοπανάκι, το οποίο απέχει πέντε χιλιόμετρα από την Κόκλα και κατόπιν πήγαμε στην Κυπαρισσία όπου εκεί τώρα είναι το πατρικό μου, εκεί μένουν οι γονείς μου" έχει πει η Αρβανιτάκη σε τηλεφωνική συνέντευξη που παραχώρησε στον 6"Εθνικό Κήρυκα" της Νέας Υόρκης.

 Αμφότεροι οι γονείς της ήταν καθηγητές, ο μεν πατέρας της μαθητικός, η δε μητέρα της φιλόλογος. Της Ασημίνας της άρεσαν πιο πολύ τα Μαθηματικά αν και με τα Φιλολογικά, όπως είπε, "δεν τα πήγαινε άσχημα" σημειώνει ο δημοσιογράφος Θεόδωρος Καλμούκος.

"Μου άρεσαν πολύ τα αυτοκίνητα και σκεπτόμουν να γίνω μηχανικός αυτοκινήτων, σας μιλώ για τρέλα" είπε η Αρβανιτάκη που τελικά την κέρδισε η Φυσική γιατί "αυτό που με ενδιέφερε πιο πολύ ήταν γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι, κι όχι γιατί το πώς θα κάνω τα πράγματα να δουλεύουν όπως θέλω".

Αυτά που αντιλαμβανόμαστε με το οπτικό μας πεδίο είναι το 5% του Σύμπαντος. Το υπόλοιπο 95% είναι πράγματα τα οποία τα έχουμε δει μόνο μέσω της βαρύτητας. Περίπου το 25% είναι η σκοτεινή ύλη και την λέμε σκοτεινή διότι δεν αλληλοεπιδρά με το φως και γι’ αυτό και δεν φαίνεται. Είναι ένα είδος ύλης που την έχομε δει μέσα από την βαρυτική της επίδραση στην κίνηση των ουράνιων σωμάτων" συμπλήρωσε η γυναίκα που θέλει να ανακαλύψει το προφανές. Γιατί ο κόσμος που είναι γύρω μας είναι όπως τον βλέπουμε.

Τα Όσκαρ της Επιστήμης

Τα βραβεία Breakthrough Prizeαποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη δημοσιότητα και κύρος στην επιστημονική κοινότητα. Στη φετινή, πέμπτη χρονιά τους, τα επιστημονικά Βραβεία Breakthrough, ή αλλιώς Όσκαρ της Επιστήμης έκαναν 14 επιστήμονες ανά τον κόσμο πιο "πλούσιους" κατά 25 εκατομμύρια δολάρια. 

Η τελετή πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) στην Καλιφόρνια με ένα κόκκινο χαλί που τίμησαν στελέχη της Silicon Valley και αστέρες τόσο της βιομηχανίας του θεάματος όσο και των ψηφιακών τεχνολογιών.

Τα βραβεία δημιουργήθηκαν το 2012 με βασικό χρηματοδότη τον ρώσο δισεκατομμυριούχο Γιούρι Μίλνερ και σήμερα συγχρηματοδούνται και από τον Σεργκέι Μπριν της Google αλλά και τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ τουFacebook.

Αυτοί που βραβεύθηκαν φέτος

Ήδη από τον Μάϊο έχει ανακοινωθεί το βραβείο ύψους 3 εκατ. δολαρίων που απονεμήθηκε δόθηκε στην πολυμελή ερευνητική κοινοπραξία LIGO καθώς είναι η πρώτη που ανίχνευσε για πρώτη φορά τα βαρυτικά κύματα. Το ένα εκατομμύριο θα μοιρασθούν τα τρία βασικά θεωρητικά "μυαλά" της κοινοπραξίας (οι φυσικοί Κιπ Θορν και Ρόναλντ Ντρέβερ του Caltech και ο Ράινερ Γουάις του ΜΙΤ) ενώ τα υπόλοιπα δύο εκατομμύρια θα μοιρασθούν σε 1.012 επιστήμονες.

Το βραβείο φυσικής “New Horizons” (ύψους $100. 000) απονεμήθηκε στους θεωρητικούς φυσικούς: Ασημίνα Αρβανιτάκη, Peter Graham, Surjeet Rajendran, Simone Gombi, Xi Yin και Frans Pretorius.

Στο πεδίο της θεμελιώδους Φυσικής, τρία εκατομμύρια δολάρια θα μοιρασθούν οι φυσικοί Τζόζεφ Πολτσίνσκι (από το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια-Σάντα Μπάρμπαρα) για την έρευνά του πάνω στον  "ορίζοντα γεγονότων" των μαύρων οπών και οι Άντριου Στρόμινγκερ και Κάμραν Γουάφα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ για τη συμβολή τους στη θεωρία της κβαντικής βαρύτητας και των χορδών.

Το βραβείο Breakthrough για τα Μαθηματικά, ύψους 3 εκατ. δολ., δόθηκε στον Ζαν Μπουργκέν του Ινστιτούτου Προωθημένων Μελετών του Πανεπιστημίου Πρίνστον, για τις μελέτες του πάνω στη γεωμετρία των πολυδιάστατων χώρων, καθώς και για τις νέες τεχνικές του στην επίλυση των μερικών διαφορικών εξισώσεων.

Επιπλέον στον τομέα των Επιστημών της Ζωής απονεμήθηκαν πέντε βραβεία ύψους 3 εκατ. δολ. το καθένα (στον γενετιστή Στέφεν Έλετζ από την Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στον μοριακό βιολόγο Χάρι Νόλερ Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια-Σάντα Κρουζ, στον αναπτυξιακό βιολόγο Ρόελαντ Νούσε από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ Καλιφόρνια, στον βιολόγο Γιοσινόρι Οσούμι από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Τόκιο και η λιβανική καταγωγής γενετίστρια Χούντα Γιαχία Ζόγκμπι από το  Κολλέγιο Ιατρικής Μπέιλορ του Τέξας.

Επιπλέον η βραδιά αναγνώρισε και τίμησε με ένα εκατομμύριο δολάριο έξι νέους ερευνητές για τα επιτεύγματά τους στη φυσική και στα μαθηματικά ενώ απονεμήθηκε και ένα εφηβικό βραβείο για ένα πρωτότυπο επιστημονικό βίντεο.