Της Γιώτας Ιωακειμίδου
Τον Δεκέμβριο του 1282 ανεβαίνει στον Βυζαντινό θρόνο ο Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος. Η γυναίκα του Άννα της Ουγγαρίας πεθαίνει το 1281 και του αφήνει δυο γιους.
Λόγοι πολιτικοί και διπλωματικοί στρέφουν το ενδιαφέρον του για εύρεση συζύγου στη Δύση.
Η νέα σύζυγος είναι εγγονή του Βονιφάτιου Μομφερρατικού, του Σταυροφόρου της Δ΄ Σταυροφορίας. Ο πατέρας της είχε κληρονομήσει το «Βασίλειο» της Θεσσαλονίκης, γεγονός που δημιουργούσε προβλήματα στον Αυτοκράτορα. Ένας τέτοιος γάμος θα έλυνε αυτά τα ζητήματα, μια και παραχωρήθηκε ως προίκα στη Γιολάντα.
Η νέα σύζυγος είναι εγγονή του Βονιφάτιου Μομφερρατικού, του Σταυροφόρου της Δ΄ Σταυροφορίας. Ο πατέρας της είχε κληρονομήσει το «Βασίλειο» της Θεσσαλονίκης, γεγονός που δημιουργούσε προβλήματα στον Αυτοκράτορα. Ένας τέτοιος γάμος θα έλυνε αυτά τα ζητήματα, μια και παραχωρήθηκε ως προίκα στη Γιολάντα.
Η νύφη 11 ετών, ο γαμπρός 26 ,παντρεύονται το 1284. Η Γιολάντα παίρνει το όνομα Ειρήνη. Λέγεται ότι ως νέα γυναίκα ήταν όμορφη, γοητευτική, με καλούς τρόπους. Στη συνέχεια όμως έγινε ματαιόδοξη, στριφνή και ζηλιάρα. Κατά βάθος παρέμεινε στη Δυτική κουλτούρα και θεώρηση της ζωής.
Πριν το γάμο ο Ανδρόνικος της ξεκαθάρισε ότι κληρονόμος και διάδοχός του θα ήταν ο πρωτότοκος Μιχαήλ, τον οποίο έστεψε και συναυτοκράτορα το Μάιο του 1294, ενώ στον δεύτερο γιο του απονέμει τον τίτλο του Δεσπότη.
Με την Ειρήνη αποκτά ακόμη τρεις γιους και μια κόρη, τη Σιμωνίδα. Βάζει τότε σε εφαρμογή το σχέδιο της να πείσει τον Ανδρόνικο να διασπάσει σε πριγκιπάτα την Αυτοκρατορία και να τα απονείμει στα παιδιά της. Ο Ανδρόνικος ούτε που διανοείται να συζητήσει κάτι τέτοιο εξηγώντας της ότι δεν θα επιτρέψει ποτέ να γίνει κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Σφρατζή, αδιάκοπα «νύκτα τε καὶ ἡμέρα ἐνοχλοῦσα τὸν βασιλέα καὶ σύζυγον, ἵνα καὶ τοὺς υἱέας αὐτῆς κοινωνοὺς καὶ συμμεριστὰς καταστήσῃ τοῦ κράτους.» Συνεχίζει ο Σφρατζής γράφοντας «ὁ δὲ βασιλεὺς ἀδύνατον εἶναι ἔλεγεν τὴν μοναρχίαν Ῥωμαίων πολυαρχίας ποιῆσαι.». Γράφει σχετικά ο Nicol: η Γιολάντα-Ειρήνη πρότεινε το μοίρασμα της αυτοκρατορίας στους πρίγκιπες της οικογένειας. Αυτό μπορεί να ήταν δυτική συνήθεια, αλλά ερχόταν σε πλήρη ρήξη με την βυζαντινή παράδοση. Ο ιστορικός Γρηγοράς σοκαρίστηκε βαθιά από την ιδέα. Ο αυτοκράτορας απέρριψε ασυζητητί την πρόταση και ξέσπασε οικογενειακός καβγάς. Ο Ανδρόνικος προσπάθησε να ξεκαθαρίσει στην γυναίκα του ότι «κανένας αυτοκράτορας δεν είχε την δύναμη να μετατρέψει την μοναρχία των Ρωμαίων σε πολυαρχία.»
Η προσωπική τους ζωή είναι προβληματική. Ο Ανδρόνικος έχει δυο εξώγαμα παιδιά, άπειρες ερωμένες και ανεξάντλητη σεξουαλικότητα. Η Ειρήνη τον αποκαλεί γέρο-τράγο. Με δάκρυα, υστερίες και γυναικεία κόλπα προσπαθεί να τον πείσει να διασπάσει την Αυτοκρατορία.
Μέσα σ΄ αυτό το κλίμα αποφασίζει να παντρέψει την μόλις 5 ετών Σιμωνίδα με τον κράλη της Σερβίας Στέφανο για λόγους πολιτικούς και διπλωματικούς. Ο Στέφανος ήταν 50 ετών και διήγε έκλυτο βίο, με πολλούς γάμους, ακόμα και διγαμίες. Ο γάμος γίνεται στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1299, είναι η τελευταία φορά που ο Ανδρόνικος και η Ειρήνη εμφανίζονται μαζί δημοσίως. Το Πάσχα του 1303 εγκαταλείπει τη Βασιλεύουσα και εγκαθίσταται μόνιμα στη Θεσσαλονίκη.
Η Ειρήνη θεωρούσε τη Θεσσαλονίκη ιδιοκτησία της και έκανε δική της εξωτερική πολιτική ανεξάρτητη από τον σύζυγό της. Στη Δράμα είχε κτήματα και εξοχική κατοικία, όπου αποσυρόταν για να ξεκουραστεί. Ο σύζυγός της δεν της είχε πια καμιά εμπιστοσύνη και έψαχνε τρόπους να την κατασκοπεύει.
Η Ειρήνη, σύμφωνα με τον ιστορικό Νικηφόρο Γρηγορά, διέσυρε τον Ανδρόνικο με απίστευτες κατηγορίες και αισχρά υπονοούμενα για την ερωτική τους ζωή και τις πολύ προσωπικές τους στιγμές. Κουτσομπόλευε την προσωπική τους ζωή στους πάντες, ακόμα και στους καλογέρους.
Τα πολιτικά της παιχνίδια ήταν πολύ επικίνδυνα. Χρησιμοποίησε την φιλοδοξία του γαμπρού της κράλη της Σερβίας υποδαυλίζοντας την ιδέα να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη και ολόκληρη τη Μακεδονία. Τον γέμιζε με δώρα και χρήματα ευελπιστώντας να καταλάβουν οι Σέρβοι τη Μακεδονία θεωρώντας ότι αυτό θα ήταν προς όφελος των παιδιών της.
Όταν πια διαψεύστηκαν οι φιλοδοξίες της και τα παιδιά της πήραν άλλους δρόμους, αποφασίζει να γυρίσει στο Παλάτι και να ξαναφτιάξει τη σχέση με τον σύζυγό της. Κάτι τέτοιο όμως ήταν πια αδύνατο να συμβεί. Ο πατριάρχης προσπαθεί να μεσολαβήσει ανάμεσα στο βασιλικό ζεύγος, αλλά ο Ανδρόνικος δεν μπορούσε να συγχωρέσει τις βαριές κατηγορίες για ηθικά παραπτώματα που είχε εξαπολύσει εναντίον του η Ειρήνη και ήταν κοινό μυστικό στη Θεσσαλονίκη.
Επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και αφήνει την τελευταία της πνοή στο σπίτι της στη Δράμα το 1317, μετά από μια σύντομη αρρώστια. Μεγάλο μέρος από την τεράστια περιουσία της το διέθεσε για επισκευές του ναού της Αγίας Σοφίας. Παρέμεινε πιστή στο ορθόδοξο δόγμα και εθεωρείτο από τις ευλαβέστερες Ορθόδοξες Αυγούστες.
No comments:
Post a Comment