Τον θησαυρό του μνημειώδους μοναστηριού της Παναγίας της Σουμελά, στην Τραπεζούντα, έβαλε στο "μάτι" η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και, μέσω του υπουργείου Πολιτισμού, προσπαθεί να... βάλει και "χέρι".
Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, εντόπισε περί τα 100 κειμήλια σε όλο τον κόσμο, 77 εκ των οποίων βρίσκονται στο μουσείο της Αγίας Σοφίας. Μέσα σε αυτό το πρίσμα, ακαδημαϊκοί που επισκέφθηκαν μουσεία συλλέκτες και πανεπιστήμια, με αφετηρία την Τραπεζούντα και επεκτεινόμενοι σε Κωνσταντινούπολη, Ελλάδα, Ιρλανδία, Αγγλία και ΗΠΑ, συνέκριναν πληροφορίες και έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή τους και τα οποία περιγράφουν τους θησαυρούς του μοναστηριού, από μεταλλικά έργα μέχρι χειρόγραφα και θρησκευτικά ρούχα.
Μεταξύ των έργων, υπάρχει και ένα, η αξία του οποίου δεν μπορεί να μετρηθεί με εκατομμύρια. Όταν το 1364, ο γιος του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄ Μέγα Κομνηνού, ο Μανουήλ Γ΄ Μέγας Κομνηνός, ανέβηκε στον θρόνο, ο πατέρας του του έδωσε δώρο έναν σταυρό με τον Ιησού Χριστό. Αυτό τον σταυρό, μαζί με άλλα έργα όπως την "πύλη με την άμπελο", λέγεται όταν τα έβγαλε από την Τουρκία, ομάδα Αμερικανών στρατιωτών, που ήταν μέρος της αποστολής του ΝΑΤΟ στη χώρα το 1950.
Οι χαμένοι θησαυροί της Ιεράς Μονής της Παναγίας Σουμελά, που "κρέμεται" στους απόκρημνους βράχους της κοιλάδας Alt?ndere, της Τραπεζούντας, ήρθαν στην ημερήσια διάταξη της Τουρκικής Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης (TBMM) λίγο πριν. Ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Μεχμέτ Νούρι Ερσόι, σε άρθρο που στάλθηκε στο Κοινοβούλιο, είπε "προσδιορίστηκαν 77 κομμάτια της Μονής Σουμελά, ενός από τα σημαντικότερα μοναστήρια στην Ανατολία", σύμφωνα με τα αρχεία του υπουργείου.
Σχετικά με τις εργασίες στη Μονή, ο Ερσόι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι παρόλο που δεν πραγματοποιούνται αρχαιολογικές ανασκαφές, δεν έχουν αποκαλυφθεί πολιτιστικά αγαθά στις εργασίες αποκατάστασης που έγιναν μέχρι στιγμής.
Την 1η Μαρτίου 1925, ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας της περιόδου, Sükrü Saraçoglu, απέστειλε επιστολή στο πρωθυπουργικό γραφείο αναφέροντας μερικά από τα κειμήλια που υπήρχαν στο μοναστήρι:
- Ένα χρυσό στέμμα.
- Επιχρυσωμένα ασημικά σε σεντούκι, διακοσμημένα με σμάλτο και πέτρες γραμμένες στα ρωσικά.
- Σταυρός 125 γραμμαρίων διακοσμημένος με πράσινες πέτρες, κεντημένος γύρω από το σταυρό και τα χέρια.
- Ασημένιο βάθρο 350 γραμμαρίων με επιχρυσωμένα πόδια.
- Σετ κουταλιών με επτά κομμάτια από φλιτζάνια που ζυγίζουν οκτώ λίβρες το καθένα.
- Δύο κουτιά για καραμέλες σε σχήμα εκκλησίας που ζυγίζουν 250 κιλά.
- 1,6 κιλά ασήμι
- Ασημένιος δίσκος επτά κομματιών βάρους ενός κιλού
- πολλά χειρόγραφα βιβλία
Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά, είναι χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.
Tο 1922 οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους ή για να ικανοποιήσουν το μίσος τους εναντίον των Eλλήνων. Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας, Mανουήλ Kομνηνού.
Το 1931 οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας εξομαλύνθηκαν και ο Τούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα. Μετά από συνεννόηση με τον Ελευθέριο Βενιζέλο τα κειμήλια του Μοναστηριού ήρθαν στην Ελλάδα.
Τον Ιούνιο του 2010 το Τουρκικό Κράτος έδωσε άδεια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να τελεστεί στην ιστορική μονή η λειτουργία για την γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου 2010, με την Τουρκία να προσδοκά τόσο στην έξωθεν καλή μαρτυρία για σεβασμό των θρησκευτικών ελευθεριών όσο και σε οικονομικά οφέλη από την αύξηση των τουριστών στην περιοχή τις ημέρες αυτές. Αυτή ήταν η πρώτη φορά ύστερα από 88 έτη που το μοναστήρι λειτούργησε ξανά ως εκκλησία, καθώς τα τελευταία χρόνια είχε μετατραπεί σε μουσείο. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2015 οι τουρκικές αρχές αναγκάστηκαν να την κλείσουν και πάλι λόγω σοβαρών κινδύνων για την ασφάλεια των επισκεπτών αλλά και τη διατήρηση του μνημείου.
Πέτρος Κράνιας
CAPITAL.gr
