Πόσο αλλάξανε τα πασχαλινά έθιμα απο το 1840 μέχρι σήμερα;

Πόσο αλλάξανε τα πράγματα στα πασχαλινά έθιμα απο το 1840 μέχρι σήμερα; 

Ελάτε λοιπόν να περιηγηθούμε στα δρομάκια της Πλάκας και του Ψυρρή κάπου τη δεκαετία του 1840. Το κείμενο είναι της εφημερίδας «Χρόνος» και δημοσιεύτηκε το 1939 

«Πολλά εξαιρετικώς γραφικά έθιμα της Παληάς Αθήνας συνδεδεμένα στενά με την ζωήν της πόλεως και με καθαρώς ελληνικάς παραδόσεις είνε άγνωστα σήμερον εις το μεγαλείτερον μέρος των κατοίκων του Άστεως. Το πέρασμα του χρόνου τα έσβυσε και μόνον ως ανάμνησις υπάρχουν πλέον.

Δια τον παλαιόν «Γκάγκαρην» το Πάσχα εθεωρείτο ως «εορτή των εορτών» και με την προοπτικήν αυτήν και ο πλέον πτωχός Αθηναίος εννοούσε να εορτάση με όλην την σημασίαν της λέξεως Πάσχα. Η πόλις κατά τα παληά χρόνια –τα πρώτα μετά την επανάστασιν του 1821- μετεβάλετο την ημέραν του Πάσχα εις μίαν ατελεύτητον ψησταριάν. Και ο πλέον πτωχός εθεώρει τον εαυτόν του υποχρεωμένον να ψήση αρνί. Το ψήσιμο εγίνετο στην αυλή. Εκείνοι όμως που εστερούντο αυλής δεν εδίσταζαν να σκάψουν ένα λάκκο μπροστά στην πόρτα των και να ψήσουν το αρνί των.

Το ψήσιμο εσυνοδεύετο από πυροβολισμούς αδιακόπους και βαρελότα. Επόμενον ήτο εκ των πολλών πυροβολισμών να γίνωνται και δυστυχήματα.

Οι νέες της τότε εποχής εναγωνίως ανέμενον την νύκτα της Αναστάσεως. Περίμεναν να μάθουν «αν θα ανοίξη η τύχη των». Σύμφωνα με την νοοτροπίαν της εποχής επίστευαν ότι η νυξ της Αναστάσεως απετέλει μαντείον αλάθητον των ιδιοτροπιών της τύχης και ότι στο όνειρό των θα διέκρινον τον «καλόν» των. Προς τούτο εις την λαμπάδα της Αναστάσεως εχάρασσον το όνομα του ανδρός «των ονείρων των» και ετοποθετούσαν εις το στήθος των το κερί. Το πρωί του Πάσχα εγένετο η χρησμοδότησις και η εξήγησις του ονείρου που θα έβλεπον εν συνδυασμώ με την κατάστασιν που θα ευρίσκετο η λαμπάδα.

Άν μεν το χαραχθέν επ’ αυτής όνομα διετηρείτο ανέπαφον, το γεγονός εθεωρείτο ως οιωνός άριστος. Αν εξ εναντίου το όνομα υπό την θερμοκρασίαν του σώματος έσβυνε τότε οι οιωνοί ήσαν κάκιστοι.

Οι παληοί Αθηναίοι επίστευαν επίσης ακραδάντως σ’ εκείνα που «έγραφε» η πλάτη του αρνιού. Υπήρχαν ωρισμένοι άνθρωποι που «διάβαζαν» την πλάτη αυτή. Και οι οιωνοσκόποι –έθιμον πιθανώς παραδοθέν από την αρχαίαν Ελλάδα- έκαναν χρυσές δουλειές την ημέραν του Πάσχα. Περιήρχοντο τα σπίτια των γνωστών των και με ένα μικρό φιλοδώρημα –συνήθως εις είδος παρεχόμενον- «διάβαζαν» τις πλάτες και εχρησμοδοτούσαν περί της υγείας, της εσοδείας των αγρών, θανάτου ή μη συγγενικού προσώπου κλπ.

Ένα συμβολικόν έθιμον του Πάσχα απορρέον απολύτως από τας περί φιλανθρωπίας και φιλαλληλίας παραδόσεις της Χριστιανωσύνης ήτο και η «πήττα του φτωχού».

Οι παληές νοικοκυράδες των Αθηνών εθεώρουν απαραίτητον καθήκον των, κάτι σαν γούρι για το σπιτικό των, να φτιάσουν την πήττα αυτή. Και μαζί με τα χριστόψωμα εζύμωναν μια μεγάλη κουλούρα με ένα κόκκινο αυγό στη μέση. Η πήττα αυτή εφυλάσσετο και προ της ανατολής του ηλίου την ημέραν του Πάσχα, εκρεμάτο εις εμφανές μέρος της εξώπορτας του σπιτιού από όπου οι πτωχοί της συνοικίας την παρελάμβανον. Η νοικοκυρά κρεμώντας την πήττα στην εξώπορτα, έκανε αμέσως μεταβολή και δεν έπρεπε να κυττάξη πίσω της μέχρις ότου μπή στο σπίτι με τον σκοπόν όπως μη δη ποιος θα πάρη την πήττα. Και επι του σημείου αυτού έγκειται ο συμβολισμός της φιλανθρωπίας δια την οποίαν οι πρόγονοί μας επίστευαν ακραδάντως ότι έπρεπε να γίνεται κρυφά και χωρίς τυμπανοκρουσίες δια να έχη κάποιαν σημασίαν.

Εν συνεχεία η νοικοκυρά έρριχνε ένα κουβά νερό στην αυλή του σπιτιού της ενώ συγχρόνως απήγγελε και μια ευχή: «Πολυχρονεμένοι. Δροσιά στον νοικοκύρη και την φαμίλια του».

Ένα άλλο έθιμο που έσβυσε χωρίς ούτε ίχνος να απομένη σήμερον είνε η επίσκεψις των νεκρών και η φροντίς δια τους τάφους των. Ιερά υποχρέωσις δια κάθε Αθηναίον της τότε εποχής ήτο να θυμηθή τους προσφιλείς νεκρούς του. Τόσον την νύκτα της Μεγάλης Παρασκευής όσον και την νύκτα της Αναστάσεως ήτο απαραίτητον να αναφθούν τα κανδήλια των τάφων των προσφιλών και να ψαλούν τρισάγια επ΄αυτών.

Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα εγένετο νέα επίσκεψις εις τους τάφους. Ολόκληρος η πόλις μετεφέρετο μετά την εορτήν της «Αγάπης» εις το νεκροταφείον. Εκεί εψάλλοντο δεήσεις υπέρ των νεκρών και αντί κολύβων εμοιράζοντο κόκκινα αυγά και κουλούρια.

Το έθιμον τούτο ήτο απολύτως συνδεδεμένον με μίαν σελίδα της ιστορίας της Επαναστάσεως του 1821. Επεκράτησεν εις ανάμνησιν της σφαγής των Αθηναίων κατά την ημέραν του Πάσχα επί τουρκοκρατίας. Κατά την πολιορκίαν της Ακροπόλεως και ανήμερα το Πάσχα οι Αθηναίοι επεχείρησαν μίαν τρόπον τινά επίδειξιν προ των τειχών της Ακροπόλεως πολλοί δε τούτων κατεσφάγησαν παρά των Τούρκων. Εις ανάμνησιν του γεγονοτος τούτου επεκράτησε το ανωτέρω έθιμον.

Τέλος το απόγευμα της Λαμπρής ελάμβανε χώραν το «κάψιμο του Ιούδα». Σε κάθε συνοικίαν, σε κάθε πλατεία της πόλεως εκαίετο και ένα ανδρείκελον του Ιούδα. Εγένετο δε συναγωνισμός των διάφορων συνοικιών ποια θα παρουσιάση καλλίτερον ωργανωμένον το κάψιμο τούτο.

Πόσα έθιμα ωραία που οι γεροντότεροι Αθηναίοι θα ενθυμούνται νοσταλγικά, έθιμα συνδεδεμένα με το ωραίον παρελθόν της Πρωτευούσης, έθιμα που το σιγοπέρασμα του χρόνου, αι σύγχρονοι συνθήκαι και ιδίως ο μοντερνισμός έσβυσαν ανεπιστρεπτεί».

Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)


Διαβάστε περισσότερα στο www.paliaathina.com

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΟΓΟΝΑ ΜΑΝΗ ΞΕΚΙΝΑ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ1821. «Ψευδής είναι η εν Έλλάδι επικρατούσα ιδέα»..για την 25η Μαρτίου (Σπ. Τρικούπης) .17/3/21 ΟΡΚΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ

ΣΤΙΣ  17 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 Η ΟΡΚΟΜΩΣΙΑ ΤΩΝ

ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΤΣΙΜΟΒΑ

«Ψευδής είναι η εν Έλλάδι επικρατούσα ιδέα»… για την 25η   Μαρτίου (Σπ. Τρικούπης)

                        του   Δρ.   Κωνσταντίνου    Σπ.    Μέντη                        

          (Συγγραφέας, Ιστορικός και  Πολιτισμικός Ερευνητής)

     

  Στο ναό των Ταξιαρχών της Τσίμοβας (Αρεόπολης) ο Πετρόμπεης  και οι οπλαρχηγοί της Μάνης εκήρυξαν για πρώτη φορά την Ελληνική επανάσταση του 1821 στις 17 Μαρτίου. Οι ιερείς ευλόγησαν τα όπλα των επαναστατημένων Μανιατών, οι οποίοι ύψωσαν τη σημαία της επανάστασης - που αποτελείτο από λευκό ύφασμα και μαύρο σταυρό- στη μικρή πλατεία των Ταξιαρχών στη θέση «Κοτρώνι».

Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης αναφερόμενος στην Εθνική εξέγερση αναφέρει τα εξής: «Αναπτυσσομένης της ιδέας περί της επαναστάσεως, ο σπινθήρ της ελευθερίας ήναπτε τον ενθουσιασμόν των Ελλήνων, οίτινες διενοούντο περί της ενάρξεως του πολέμου. Όθεν την 17ην Μαρτίου οι πρόκριτοι της Μάνης συνεννοήθησαν να λάβωσιν τα όπλα κατά των Τούρκων...».  ( η Μάνη είχε τότε πληθυσμό περίπου 35.000, οικισμούς 180 και 800 πύργους και οι μαχητές της ανέρχονταν μέχρι και 10.000 άνδρες).

Από τη Μάνη άρχισε να  απλώνεται ο πολύφυλλος ανθός της Λευτεριάς σ’ολόκληρη την Ελλάδα.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΣΤΙΣ 19 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821

ΟΙ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΔΕΣ (ΟΙΚΙΣΤΕΣ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ) ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΠΡΩΤΟΙ ΤΙΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ 19 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821

  Οι αγώνες των Μανιατών ξεχείλιζαν σαν τα πολύτρεχα νερά του Ταϋγέτου και δρόσιζαν τις ψυχές των υποδούλων του Μοριά στους κάμπους της Λακωνίας και της Μεσσηνίας. Στις 19 Μαρτίου οι Γρηγοράκηδες ύψωναν τη σημαία της επανάστασης στο Γύθειο (Μαραθονήσι).

Στο Αρχείο του Τζωρτζάκη Γρηγοράκη (σελ. 75, που ερεύνησε ο Πανεπιστημιακός Απ. Δασκαλάκης) διαβάζουμε τα εξής: «Τούτη τη ώρα εις τες οκτώ ήμισυ άνοιξεν ο πόλεμος ενταύθα, δια τούτο ετελείωσαν τα ψεύματα... Σάββατον δείλι (1821)..». Συγχρόνως οι δυνάμεις της Ανατ. Μάνης ξεχύνονταν σε ολόκληρη τη Λακωνία κυνηγώντας τους έντρομους Τούρκους που κατέφευγαν στα κάστρα της Μονεμβάσιας και του Μυστρά για να σωθούν.

(Σημείωση: Η Ελαφόνησος διαθέτει ένα λαμπρό προϊστορικό πολιτισμό, την  αρχαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο και ερημώθηκε – απο τις επιθέσεις των πειρατών- για 1000 περίπου χρόνια.   

 Το 1835, λίγους μήνες μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα, το Δεκέμβριο του 1834, ο Τζανετάκης  Γρηγοράκης, από την ξακουστή οικογένεια των  Γρηγοράκηδων της Μάνης, υπέβαλε αίτηση  στην κυβέρνηση για να  σχηματίσει   συνοικισμό  στην  Ελαφόνησο   με  Μανιάτες).

Φωτογραφικό υλικό απο το βιβλίο: Η Ωραιόσπηλη και Πυργοστόλιστη Μάνη, σελ. 1.

  Κάτω αριστερά διακρίνεται ο ναός των Ταξιαρχών της Τσίμοβας (Αρεόπολης) όπου ο Πετρόμπεης  και

οι οπλαρχηγοί της Μάνης εκήρυξαν για πρώτη φορά την Ελληνική επανάσταση του 1821 στις 17 Μαρτίου

Οι Επίφαντοι Μανιάτες επαναστάτες κατευθύνονται προς το «Υπερνεφελές κάστρο του Μοριά» τη Μονεμβάσια στις 19-23 Μαρτίου του 1821

  Μανιάτικες δυνάμεις όπως: 80 με το Βενετσανάκη Λιάκο, 400 από τη Λάγια με τον Ι. Βασιλάκη Καλαμπόκη, 200 από την Κοίτα με τον Πέτρο Λυμπερόγγονα, 250 από το Γύθειο με τον Κυριακούλη, 40 με το Δημ. Τσιγκουριό, 25 με τον Γ. Αντωνάκο, 40 με τον Παν. Κοσονάκο, 150 με τον Πιέρρο Γρηγοράκη, 25 με τον Ι. Κατσούλη κ.α. άρχισαν να κινούνται προς τη Μονεμβάσια. Από το Αρχείο του Τζανετάκη διαπιστώνουμε ότι οι κινήσεις αυτές άρχισαν να εκδηλώνονται από την 19η Μαρτίου του 1821.

Ο Τζανετάκης με τους Μανιάτες κατευθύνεται προς το Μυστρά στις 19-23 Μαρτίου του 1821

  Ταυτόχρονα με την Επ. Λιμηρά και τη Μονεμβάσια οι Μανιάτες ανέλαβαν πολεμικές επιχειρήσεις και προς την υπόλοιπη Λακωνία με τελικό προορισμό το οχυρό κάστρο του Μυστρά. Ακόμη και οι φιλοπόλεμοι και σκληροτράχηλοι Τουρκοβαρδουνιώτες έτρεξαν έντρομοι να κλειστούν στο κάστρο του Μυστρά. Ούτε όμως εκεί αισθάνθηκαν ασφαλείς και μαζί με τους άλλους τρομοκρατημένους Τούρκους που βρίσκονταν στο κάστρο, κατέφυγαν προς την Τριπολιτσά την επομένη της 25ης Μαρτίου του 1821 !!

ΣΤΙΣ 20 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821 Ο ΗΛΙΑΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕ 150 ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΕΙΣΕΒΑΛΕ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

  Ο Σουλεϊμάν Αγάς Αρναούτογλου ανήσυχος παρακολουθούσε κάποιες ύποπτες κινήσεις στη Μάνη (στον Αλμυρό είχε φθάσει πλοίο με πολεμοφόδια στα μέσα Μαρτίου) και ζήτησε ενισχύσεις από τον Πετρόμπεη που του έστειλε το γιο του Ηλία προς βοήθεια. Ανύποπτος για την παγίδα που του είχαν στήσει, ζήτησε και άλλες ενισχύσεις από τον Πετρόμπεη. Αυτό ήταν και το σύνθημα εφόδου που περίμεναν οι οπλαρχηγοί της Μάνης.

ΣΤΙΣ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821 ΟΙ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΚΥΡΙΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

΄Εφοδος του Θ. Κολοκοτρώνη, των Καπετανάκηδων, Κουμουντουράκηδων, Χρηστέηδων, Βενετσανάκηδων και του Παπαφλέσσα, Νικηταρά και Αναγνωσταρά.    

  Στις 22 Μαρτίου το απόγευμα 2000 ένοπλοι της στρατιάς της «Δυτικής Σπάρτης» όρμησαν από τις Κιτριές της Μάνης και πολιόρκησαν με τους επίλεκτους οπλαρχηγούς τους την Καλαμάτα, ενώ ο Κεφάλας με τον Νικηταρά απέκοψαν το δρόμο προς την Τριπολιτσά. Στις 23 Μαρτίου το πρωί ο Αρναούτογλου παρέδωσε την πόλη χωρίς αντίσταση στον Αρχηγό των Ελληνικών Δυνάμεων Πετρόμπεη ο οποίος και κράτησε τον Τούρκο αγά ως όμηρό του για να τον ανταλλάξει με το γιο του Αναστάσιο.  

ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ  ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΙΣ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821                              

               Πετρόμπεης  Μαυρομιχάλης                                     Θ. Κολοκοτρώνης

  Το μεσημέρι, στις όχθες του χειμάρου Νέδωνος, μπροστά από τη Βυζαντινή εκκλησία των Αγ. Αποστόλων, 24 κληρικοί ευλόγησαν τα όπλα των Μανιατών και των υπόλοιπων Ελλήνων Αγωνιστών μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα κάτω από τις ενθουσιώδεις πατριωτικές ιαχές των επαναστατών και τις χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες των ελεύθερων πλέον εκκλησιών.

 Ο Πετρόμπεης  με τους οπλαρχηγούς της Μάνης, ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Αναγνωσταράς και οι υπόλοιποι οπλαρχηγοί μαζί με τους αγωνιστές τους ορκίστηκαν με φλογερό πάθος πίστη στην επανάσταση και Λευτεριά στους σκλαβωμένους Έλληνες.

Ο ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ - ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ- ΑΠΟΣΤΕΛΛΕΙ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821

«Η Μεσσηνιακή Γερουσία»

  Μετά τη δοξολογία ακολούθησε σύσκεψη των οπλαρχηγών και συγκρότηση μιας «Επαναστατικής Επιτροπής» που ονομάστηκε «Μεσσηνιακή Γερουσία» της οποίας τη Γενική Αρχηγία ανέλαβε ο Πετρόμπεης  Μαυρομιχάλης που έφερε και τον τίτλο του «Αρχιστράτηγου των Σπαρτιατικών δυνάμεων» και του «Ηγεμόνα της Μάνης».

 Ο Πετρόμπεης  με την επιτροπή, άρχισαν τον σχεδιασμό και συντονισμό του Αγώνα του ’21 και εξέδωσαν επίσημη προκήρυξη - για πρώτη φορά - προς την Ευρώπη με την οποία τους γνωστοποιούσαν την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης και ζητούσαν τη βοήθεια τους. Το πρωτότυπο αυτής της προκήρυξης, βρίσκεται στα Αρχεία του Υπουργείου των Εξωτερικών της Αγγλίας.

Ο Θ. Κολοκοτρώνης με τους «τρακόσιους Μανιάτες του Λεωνίδα» στη Σκάλα στις 24 Μαρτίου του 1821

  Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, ο Κολοκοτρώνης κατευθύνθηκε προς την Τριπολιτσά. Διέθετε μόνο 30 παλληκάρια δικά του και πλαισιώθηκε από 200 Μανιάτες του Μούρτζινου και 70 του Πετρόμπεη. Η είδηση «έρχεται ο Κολοκοτρώνης με τους Μανιάτες» διέσχιζε τα  λαγκάδια των κατατρεγμένων Ρωμέϊκων χωριών και τα ξεσήκωνε. Στη Σκάλα έφθασε ο Παπαφλέσσας, ο Αναγνωσταράς και ο Π. Κεφάλας και την 25η Μαρτίου του 1821 ξεκίνησαν μαζί για την Τριπολιτσά αφού «ρίξαν και μια χιλιάδα τουφέκια, τρεις μπαταριές, δια να ακούση ο κόσμος να σηκωθή» όπως αφηγείται ο Κολοκοτρώνης.

Οι Μαυρομιχαλαίοι με τους Μανιάτες πολιορκούν την Κορώνη στις 25 Μαρτίου του 1821

  Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας και η υπόλοιπη Μεσσηνία σηκώθηκε στο πόδι. Στις 24-25 Μαρτίου η Κυπαρισσία, η περιοχή της Τριφυλλίας, και οι περιοχές της Μεθώνης, Πύλου και Κορώνης είχαν επαναστατήσει και οι Τούρκοι για ασφάλεια είχαν κλειστεί στα κάστρα  της Μεθώνης, του Νεόκαστρου (Πύλου) και της Κορώνης. Ο Πετρόμπεης  έστειλε τους αδελφούς του Αντώνιο και Ιωάννη (Κατσή) που μαζί με τους προκρίτους της περιοχής, Εμμανουήλ Δαρειώτη και Ιωάννη Καράπαυλο, άρχισαν να πολιορκούν το κάστρο της Κορώνης.

Οι Μωραΐτες πίνουν το μεθυστικό κρασί της Λευτεριάς από το Γιοματάρι της Μάνης

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η Ν. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΣΤΙΣ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821

  Το ανίσκιωτο όνειρο της Μάνης για τη Λευτεριά έλαμπε και μοσχοβολούσε νωρίτερα τούτη τη χρονιά, σαν το χιόνι του Απρίλη που το πλουμίζουν τα χρυσαφένια στρωσίδια της ηλιόλουστης μέρας την Ανατολή και σαν τα χρυσάνθεμα του δειλινού που τα αγγίζουν οι γαλανόφτερες αύρες του ζεφύρου για να μας χαρίσουν την αναπνοή της Άνοιξης.

Στις 25 Μαρτίου η πλάση του Μοριά είχε αρχίσει να ξασπρίζει από το Νότο

  Λεύτερος ο Μοριάς στο Νότο στις 25 Μαρτίου του 1821. Όσοι Τούρκοι παρέμεναν ακόμη σ’αυτόν είχαν κλειστεί κατατρομαγμένοι στα ισχυρά κάστρα του ( Μονεμβάσια, Κορώνη, Μεθώνη, Νιόκαστρο ).  

  Η 25η Μαρτίου του 1821 σαν ημέρα έναρξης της Ελληνικής επανάστασης αποτελεί ένα θρύλο ο οποίος στηρίχθηκε κυρίως στο Γάλλο ιστορικό Πουκεβίλ που έγραψε το 1824 την ιστορία του 21. Ο θρύλος όμως απέχει από την ιστορική πραγματικότητα.

 Όπως είδαμε η επανάσταση ξεκίνησε νωρίτερα από την 25η Μαρτίου - όπως είχε προκαθορισθεί αρχικά-   και στην Αγία Λαύρα δεν υπήρχε ψυχή την ημέρα αυτή, παρά τα θρυλούμενα για Παλαιών Πατρών Γερμανό και επαναστάτες με το λάβαρο του Αγώνα. Τη μόνη σχέση που μπορεί να έχει ο Π. Π. Γερμανός με την 25η Μαρτίου, είναι ότι την ημέρα αυτή γιόρταζε τα γενέθλια του (γεννήθηκε στις 25-3-1771 ) και όρκιζε ορισμένους επαναστάτες στην Πάτρα. Ακόμη και στη Β. Πελοπόννησο είχαν λάβει χώρα πολεμικά επεισόδια - έστω και μικρής εκτάσεως - πριν από την 25η Μαρτίου όπως στη Βοστίτσα (Αίγιο), στα Καλάβρυτα, στην Πάτρα κ.α.

  Η έναρξη όμως του Αγώνα στις 17 Μαρτίου στη Μάνη, η απελευθέρωση της Λακωνίας και οι πολιορκίες της Μονεμβάσιας και του Μυστρά, η απελευθέρωση της Καλαμάτας και των ευρύτερων περιοχών της Μεσσηνίας, η συγκρότηση της Επαναστατικής Επιτροπής και ο σχεδιασμός του Αγώνα από τον Αρχιστράτηγο Πετρόμπεη  Μαυρομιχάλη και τους διάσημους οπλαρχηγούς του

( Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Αναγνωσταρά, Νικηταρά κ.α.), η πρώτη Επίσημη Προκήρυξη του Αγώνα στους Ευρωπαίους από τον Πετρόμπεη και η άμεση μεταλαμπάδευση του Αγώνα  -από τη Μάνη στο στρατηγικό κέντρο του Μοριά - ισχυροποιεί πλέον την άποψη ότι η «Ελληνική επανάσταση του 1821, ξεκίνησε από τη Μάνη και την ευρύτερη περιοχή της και μάλιστα πριν από την θρυλούμενη- ως επίσημη ημέρα εξεγέρσεως - 25η Μαρτίου (βλέπε: Μέντης Κωνσταντίνος, 2004: Η Ωραιόσπηλη και Πυργοστόλιστη Μάνη, σελ. 47-57)

 Εξ' άλλου ο Σπυρίδων Τρικούπης - Ιστορία τόμ. Α΄ σ. 368- γράφει τα εξής: «Ψευδής είναι η εν Έλλάδι επικρατούσα ιδέα ότι εν τη Μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά πρώτον η σημαία της Ελληνικής Επαναστάσεως».                               

  Από τα άνανθα βράχια της Αρχέγονης  Μάνης άρχισε να αναβλύζει λοιπόν το δροσονέρι της Λευτεριάς και από τη Ν. Πελοπόννησο άρχισε να ροδοσκάει  η αυγή του πολυπόθητου ονείρου.