Επίκαιρο. Ο ΓΙΏΡΓΟΣ ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ σχολιάζει το θάνατο του 104 χρονου Αυστραλού και τα πυρηνικά

του Γιώργου Πεταλωτή*

Η αποχώρηση Τραμπ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν και η απόφαση του ηλικίας 104 ετών Αυστραλού καθηγητή Ντέιβιντ Γκούνταλ να αποβιώσει σε ελβετική κλινική ακούγοντας την "Ωδή στη Χαρά" συμπίπτουν την ίδια μέρα. Άραγε μόνον χρονικά; Όταν και τα δύο γεγονότα, κατ΄ ουσίαν αφορούν συνειδητές αποφάσεις για τη διαχείριση της ζωής, την ποιότητά της μέχρι και την οργάνωση του θανάτου. Η υποβοηθούμενη αυτοκτονία ενός ανθρώπου που έχει ξεπεράσει τα εκατό χρόνια βίου, που επιθυμεί να πεθάνει και αισθάνεται «λυπημένος που έφθασε σε αυτήν την ηλικία» αποτελεί άραγε πολυτελή άσκηση δημόσιας συζήτησης και κατ΄ επέκταση και δικαιικής ρύθμισης; Ειδικά σήμερα, που η ανάπτυξη της Ιατρικής με την ισχυρή φαρμακευτική και συνδρομή, ολοένα και αυξάνουν όχι απλώς το προσδόκιμο ζωής, αλλά και τον αριθμό γηραιών συνανθρώπων μας με καλή μεν υγεία αλλά όχι και την ίδια διάθεση για ζωή.

Όσο κι αν ξενίζουν τέτοιες σκέψεις, όσες παρερμηνείες κι αν υποστούν, η πραγματικότητα θα θέτει έντονα τα ζητήματα αυτά. Η ραγδαία εξελισσόμενη Επιστήμη της Βιοηθικής ήδη ανοίγει συντεταγμένα πεδία συζήτησης, όπως περιεκτικά τα έθεσε ο Ντέιβιντ Γκούνταλ: «Θέλω να πεθάνω κι αυτό δεν είναι λυπηρό. Το λυπηρό είναι να εμποδίζομαι να πεθάνω. Πιστεύω ότι ένας ηλικιωμένος άνθρωπος σαν εμένα θα πρέπει να έχει τα πλήρη δικαιώματα του πολίτη, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη συνδρομή στην αυτοκτονία».

Ζητήματα λοιπόν ευθανασίας, υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, συναίνεσης και προκαθορισμού ιατρικών πράξεων, αναπαραγωγής, ορίων στην έρευνα και χρήσης αποτελεσμάτων της, υγιούς διαβίωσης και ενεργούς γήρανσης, άρνησης αποδοχής θεραπείας, "διαθήκης ζωής" και καθορισμού τελευταίων ιατρικών πράξεων, ήδη ερευνώνται σε ακαδημαϊκό επίπεδο και μάλιστα με σπουδαία ένταση και στη χώρα μας.

Εξάλλου είναι η φύση τους τόσο πολυπαραγοντική, που εμπλέκονται μια σειρά βασικών Επιστημών (Ιατρική, Νομική, Βιολογία, Φιλοσοφία), αναζητούνται προσεγγίσεις Ηθικής, Θεολογίας, Τεχνολογίας, Πολιτικής Θεωρίας και Οικονομίας, χρησιμοποιούνται πρίσματα εννοιών όπως η αξιοπρέπεια, η ατομική αυτονομία, ο ηθικός καταλογισμός. Οπότε δημιουργούνται και οι βάσεις για δημιουργία δικλείδων που διασφαλίζουν τη μη εργαλειοποίηση του εγχειρήματος και την καθησύχαση εύλογων και μη ενστάσεων.

Όσοι σπεύδουν να χαρακτηρίσουν πολυτέλεια την ενασχόληση αυτή ή να θεωρήσουν ότι αφορά μεμονωμένες περιπτώσεις, θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους ότι η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στην εποχή μας, αν δεν συνδυαστεί με κανόνες όχι επιβολής Δικαίου, αλλά ευρύτερα ρύθμισης της συμπεριφοράς της Ανθρωπότητας απέναντι σε αυτή την ήδη χαρακτηρισμένη ως "επανάσταση", θα βρεθούμε σύντομα σε μη αντιμετωπίσιμα φαινόμενα.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα με τους δικούς της τρόπους άνοιξε ήδη το πεδίο. Το επόμενο βήμα είναι να ανοίξει η συζήτηση και σε επίπεδα εγγύτερα των πολιτών, με ευθεία και ενεργητική συμμετοχή τους μέσα από πρόσφορους διαύλους.

Εν τέλει, ο Αυστραλός επιστήμονας Ντέιβιντ Γκούνταλ με την επιλογή του αυτή, δεν ρύθμισε απλώς την κατάσταση της ύπαρξής του, πρόσφερε και μια δημοσιοποιημένη παρακαταθήκη για να καταστούν γνωστά ζητήματα διόλου μεν εύκολα σε απαντήσεις, αλλά που ήδη τίθενται και θα εντείνονται συνεχώς.

(*) Ο Γιώργος Πεταλωτής, είναι νομικός, πρώην υπουργός.