Του ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ
Αν η νέα Κυβέρνηση της Ελλάδας εννοεί όσα δήλωνε προεκλογικά και μετεκλογικά, ένα δρόμο έχει πρώτα. Να επιδιώξει την πολιτική συμμαχία με χώρες του ευρωπαϊκού νότου, προσδοκώντας ένα πολιτικό τσουνάμι που θα επιφέρει ένα πλαίσιο ευρύτερης ευρωπαϊκής λύσης για επαναπροσδιορισμό του χρέους της. Όμως, αυτή τη φορά, με τρόπο που να καταστεί βιώσιμο για όσα κράτη-μέλη αδυνατούν να αντεπεξέλθουν. Και η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους δεν είναι απλά το ποσό του χρέους, ούτε μειωμένο μετά από τυχόν κούρεμα όπως έγινε. Η βιωσιμότητα αποπληρωμής του χρέους εξαρτάται από τη δυναμική που δημιουργείται την επόμενη μέρα.
Πριν μερικά χρόνια, με αφορμή το κούρεμα των καταθέσεων στην Κύπρο, εξηγούσαμε ότι το πρόβλημα με το τραπεζικό σύστημα δεν ήταν η λογιστική πρόσθεση για να κλείσει η τρύπα, αλλά η ανατροπή της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα που προκαλούσε νέα τεράστια τρύπα. Κάτι ανάλογο επιχειρηματολογούσαμε και για το δημόσιο χρέος. Δεν είναι καθοριστικό το ποσό του δημόσιου χρέους, αλλά κυρίως η σχέση του ως ποσοστού στο μέγεθος της οικονομίας (προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν που είναι ο παρονομαστής). Μια διευθέτηση, όπως έγινε, που συρρικνώνει την οικονομία με τόσο βάναυσο τρόπο, έχει φοβερές επιπτώσεις στις οικονομίες των χωρών υπό το μνημόνιο της Τρόικας. Το πρόβλημα του δημόσιου χρέους, διευρύνεται σε πρόβλημα όλης της οικονομίας, με αποτέλεσμα τη συντριβή της οικονομίας (δηλαδή του παρονομαστή). Η κατάληξη είναι ανεργία, αδυναμία πληρωμής των δανείων, πτωχεύσεις εταιρειών, δυστυχία και στο τέλος μιας περιόδου μερικών χρόνων, το δημόσιο χρέος καθίσταται κοινωνικά επαχθές και δυσβάσταχτο. Η Ελλάδα είναι σε αυτή την φάση, όπου το χρέος δεν μπορεί να πληρωθεί γιατί το κόστος σε ανθρώπινη δυστυχία είναι αδιανόητο.
Σκόπιμο λάθος ή άγνοια; Φόβος για πολιτικό κόστος ή επιδίωξη για ξεπούλημα του εθνικού πλούτου της χώρας; Δεν ξέρω την απάντηση, αλλά αυτή τη φορά η όποια διευθέτηση πρέπει να προβλέπει για τη δυναμική της επόμενης μέρας. Όπως πριν δεκαετίες στην περίπτωση της Γερμανίας υιοθετήθηκε η πληρωμή του χρέους της προσαρμοσμένη στη μελλοντική της οικονομική δυνατότητα. Αυτό από μόνο του απελευθερώνει κεφάλαια και δυνάμεις εντός αλλά και εκτός της χώρας, που επενδύονται στην υπό δοκιμασία οικονομία αναλαμβάνοντας και το ανάλογο ρίσκο. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα και δεν υιοθετήθηκε στην περίπτωση της Ελλάδας. Επιπλέον, οι επενδύσεις από τα δημόσια ταμεία σε τέτοια ακραία περίπτωση, αιτιολογούνται όπως δείχνει και η περίπτωση των ΗΠΑ που μπήκε στην κρίση πρώτη αλλά βρίσκεται σαφώς καλύτερα από την ΕΕ σήμερα. Παρεμπιπτόντως, μόνο ακραίοι δογματικοί δαιμονοποιούν κάθε κρατική παρέμβαση για επενδύσεις (όπως υπάρχουν δογματικοί της αριστεράς υπάρχουν και στον αντίποδα ανάλογοι).
Η Ελληνική Κυβέρνηση προσδοκεί να μετατρέψει το πρόβλημα δυνητικά σε ευρωπαϊκή σύγκρουση ανάμεσα σε βορρά και νότο με συστημικές επιπτώσεις στην ευρωζώνη. Αυτό αποτελεί το μοναδικό της όπλο στις σημερινές συνθήκες. Πριν 2-3 χρόνια, το πιο ισχυρό της όπλο ήταν η δυνατότητα της να μεταδώσει εύκολα τον συστημικό ιό στην ευρωζώνη με σαρωτικές ανατροπές και απρόβλεπτο τέρμα για όλους. Ήταν τότε που και η Κύπρος μπορούσε κάτι παρόμοιο αλλά οι … εγχώριοι ειδικοί το απέκλειαν. Η ομολογία του Γιούνκερ όμως που περιγράφει σήμερα την τότε κατάσταση στην ευρωζώνη ως ένα «φλεγόμενο αεροπλάνο σε πτήση με χαλασμένη μηχανή», είναι απάντηση σε όσους περιφέρονται ακόμη στο προσκήνιο επενδύοντας στην άγνοια των πολλών, ή και στην αμνησία τους.
Η σημερινή κατάσταση με δύο παίκτες, την Ελλάδα και την Γερμανία, προσομοιάζει με το «δίλημμα του φυλακισμένου», όπου δύο ορθολογιστικά σκεπτόμενοι άνθρωποι καλούνται να αποφασίσουν ο ένας απέναντι στον άλλο. Αν δεν συνεργαστούν, το ορθολογιστικό αποτέλεσμα και για τους δύο είναι φοβερό. Μέσα από τη συνεργασία τους όμως καταλήγουν στο καλύτερο αποτέλεσμα και για τους δύο. Εύχομαι μόνο η σωτηρία της ΕΕ να εξαρτάται από την Ελλάδα ώστε να προκύψει η ορθολογιστική συνεργασία.
