Ένα σπήλαιο βάθους 115 μέτρων, με σταλαγμίτες και σταλακτίτες 45 εκατομμυρίων ετών, βρίσκεται στη νοτιανατολική πλευρά του νησιού, στο λόφο του Αϊ-Γιάννη, σε ύψος 177 μέτρων από τη θάλασσα.
Οι χαραγμένες επιγραφές, επίσης, που το "στολίζουν" είναι ανεξάντλητη πηγή ιστοριών, θρύλων και πληροφοριών για τους διάσημους και μη επισκέπτες του, σαν ένα βιβλίο εντυπώσεων, του οποίου η πρώτη σελίδα γράφτηκε εκατοντάδες χρόνια πριν τη γέννηση του Χριστού....
Η είσοδος του σπηλαίου
Το "Καταφύγι", όπως το αποκαλούσαν οι ντόπιοι, διακοσμείται από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, οι οποίοι αλλάζουν μορφή, ανάλογα με την έμπνευση του επισκέπτη.
Βρίσκεται 171 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι βαραθρώδες και η θερμοκρασία του το χειμώνα κυμαίνεται στους 15 βαθμούς Κελσίου. Έχει έκταση περίπου 5.600 τετραγωνικά μέτρα.
Το μέγιστο βάθος του φτάνει τα 85 μέτρα περίπου και η κατάβαση γίνεται εύκολα και με ασφάλεια, μέσω τσιμεντένιας σκάλας που αριθμεί 411 σκαλιά.
Η εξαιρετική ορατότητα επιτρέπει την παρατήρηση της λεπτομέρειας της καλλιτέχνιδος φύσης και την αναζήτηση της ανθρώπινης παρουσίας από την εποχή του Πάριου ποιητή Αρχίλοχου (728 - 650 π.Χ.) έως τον εικοστό αιώνα.
Τα γραφικά εκκλησάκια στην είσοδο του σπηλαίου
Πριν από πολλούς αιώνες, η οροφή του πρόσθιου τμήματος γκρεμίστηκε, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της αψιδωτής εισόδου του σπηλαίου.
Στον υπαίθριο και ημιυπαίθριο χώρο που δημιουργήθηκαν από την κατακρήμνιση, χτίστηκαν δύο γραφικά εκκλησάκια, που επικοινωνούν μεταξύ τους και είναι πολύ αγαπητά στους Αντιπαριώτες και τους επισκέπτες.
Ο Άη Γιάννης ο Σπηλιώτης και η Ζωοδόχος Πηγή. Αν και το δεύτερο είναι μικρότερο και παλαιότερο, το πρώτο έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρο το Αγιογιαννίτικο βουνό (ή Βουνάλι του Άη Γιάννη) μα και στο ίδιο το σπήλαιο που πολλοί ονοματίζουν "Σπήλαιο του Άη Γιάννη".
Η είσοδος του σπηλαίου ονομάζεται "Προθάλαμος" και αποτελείται από τρία επίπεδα. Το πρώτο και υψηλότερο, η "Καλυμμένη πλατεία", είναι στρωμένο με μπετόν και γύρω γύρω έχουν τοποθετηθεί παγκάκια.
Το δεύτερο, ο "Κρυφός θάλαμος", χωρίζεται από το πρώτο με έναν πελώριο σταλαγμίτη, τον αρχαιότερο της Ευρώπης, με το όνομα "Πελώρια Κεντρική Κολώνα" και σταλαγμίτες δεξιά και αριστερά του, που μοιάζουν με αγάλματα. Στην "Κολώνα" έδεναν παλιά τα σχοινιά, για να κατέβουν στο κυρίως σπήλαιο.
Στην "Κολώνα" έδεναν παλιά τα σχοινιά, για να κατέβουν στο κυρίως σπήλαιο. Το τρίτο επίπεδο του "Προθάλαμου" προεκτείνεται με ένα είδος διαδρόμου, στο τέλος του οποίου κιγκλιδωτή πόρτα οδηγεί στο κατεξοχήν εσωτερικό του σπηλαίου.
Σε αυτό το επίπεδο, και σε ύψος τρία μέτρα περίπου από το δάπεδο, υπάρχει μικρό άνοιγμα που φανερώνει έναν θάλαμο με διαστάσεις 20x10 μέτρα, γνωστό ως "Κρύπτη".
Στην "Κολώνα" έδεναν παλιά τα σχοινιά, για να κατέβουν στο κυρίως σπήλαιο. Το τρίτο επίπεδο του "Προθάλαμου" προεκτείνεται με ένα είδος διαδρόμου, στο τέλος του οποίου κιγκλιδωτή πόρτα οδηγεί στο κατεξοχήν εσωτερικό του σπηλαίου.
Αρχαιολογικές έρευνες στο χώρο αυτό κατά το 1974 - 75 αποκάλυψαν όστρακα και ανθρώπινα οστά που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο της Πάρου. Περνώντας την κιγκλιδωτή πόρτα βρίσκεσαι στην καρδιά του σπηλαίου, το οποίο και χωρίζεται σε τρεις "αίθουσες".
Η πρώτη αίθουσα ή "Θάλαμος των πέτρινων καταρρακτών" έχει διαστάσεις 17x27x10 μέτρα και πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο.
Η πρώτη αίθουσα ή "Θάλαμος των πέτρινων καταρρακτών" έχει διαστάσεις 17x27x10 μέτρα και πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο.
Την ονομασία του την πήρε από το μεγαλοπρεπή και θαυμαστό στολισμό προς το δεξιό τοίχο του, όπου υπάρχουν πανέμορφες κολώνες και σταλακτίτες σαν καταρράκτες.
Η δεύτερη αίθουσα ή "Θάλαμος του καθεδρικού ναού" βρίσκεται 25 μέτρα χαμηλότερα από την πρώτη. Οι διαστάσεις της είναι 33x20x30 μέτρα.
Η δεύτερη αίθουσα ή "Θάλαμος του καθεδρικού ναού" βρίσκεται 25 μέτρα χαμηλότερα από την πρώτη. Οι διαστάσεις της είναι 33x20x30 μέτρα.
Εδώ έγινε η λειτουργία των Χριστουγέννων, το 1673, από τον Μαρκήσιο ντε Ντουανέλ και τη συνοδεία του.
Δεξιά υπάρχουν ολόλευκα σταλαγμιτικά συγκροτήματα και από πάνω τους κρεμαστοί "πολυέλαιοι". Πιο πέρα βρίσκεται ο σχηματισμός που εύστοχα ονομάστηκε "Μαύρος καταρράκτης" και απέναντί του σειρά από σταλαγμίτες, από τους οποίους ο χαμηλότερος είναι η περίφημη "Αγία Τράπεζα".
Στη μια άκρη της αίθουσας αυτής και ένα μέτρο πιο χαμηλά υπάρχει μικρότερη αίθουσα με ωραιότατο σταλαγμίτη, την "Ομπρέλα". Η αίθουσα ονομάζεται "Αίθουσα του Βαράθρου" επειδή υπάρχει τρύπα διαμέτρου δύο μέτρων και βάθους περίπου 7 - 8 μέτρων.
Η τρίτη αίθουσα, που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο, αποκαλείται "Βασιλική", εξαιτίας της επίσκεψης του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας και της επιγραφής που χάραξαν εκεί. Οι διαστάσεις της είναι 27x50x20 μέτρα. Δεν έχει ιδιαίτερα εντυπωσιακό στολισμό, αλλά είναι επιβλητική.
Το Σπήλαιο ήταν γνωστό κατά την αρχαιότητα. Μέσα του βρέθηκαν κομμάτια από αρχαία αγγεία, ευρήματα της λίθινης εποχής. Χαράγματα και επιγραφές στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες επιβεβαιώνουν την παλαιότητά του.
Δεξιά υπάρχουν ολόλευκα σταλαγμιτικά συγκροτήματα και από πάνω τους κρεμαστοί "πολυέλαιοι". Πιο πέρα βρίσκεται ο σχηματισμός που εύστοχα ονομάστηκε "Μαύρος καταρράκτης" και απέναντί του σειρά από σταλαγμίτες, από τους οποίους ο χαμηλότερος είναι η περίφημη "Αγία Τράπεζα".
Στη μια άκρη της αίθουσας αυτής και ένα μέτρο πιο χαμηλά υπάρχει μικρότερη αίθουσα με ωραιότατο σταλαγμίτη, την "Ομπρέλα". Η αίθουσα ονομάζεται "Αίθουσα του Βαράθρου" επειδή υπάρχει τρύπα διαμέτρου δύο μέτρων και βάθους περίπου 7 - 8 μέτρων.
Η τρίτη αίθουσα, που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο, αποκαλείται "Βασιλική", εξαιτίας της επίσκεψης του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας και της επιγραφής που χάραξαν εκεί. Οι διαστάσεις της είναι 27x50x20 μέτρα. Δεν έχει ιδιαίτερα εντυπωσιακό στολισμό, αλλά είναι επιβλητική.
- Το σπήλαιο χωρίζεται στον "Προθάλαμο" και τρεις επιπλέον αίθουσες, το "Θάλαμο των πέτρινων καταρρακτών", το "Θάλαμο του καθεδρικού ναού" και τη "Βασιλική αίθουσα".
- Ο πελώριος σταλαγμίτης που βρίσκεται στην είσοδο είναι σαράντα πέντε εκατομμυρίων χρόνων, ο αρχαιότερος της Ευρώπης, και ονομάζεται "Πελώρια Κεντρική Κολώνα".
- Η "Βασιλική αίθουσα" βαπτίστηκε έτσι, λόγω της επίσκεψης του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας. Δεν έχει εντυπωσιακό στολισμό, αλλά είναι επιβλητική.
- Τα δύο γραφικά εκκλησάκια που συναντά ο επισκέπτης στην είσοδο είναι ο Άη Γιάννης ο Σπηλιώτης και η Ζωοδόχος Πηγή.
Το Σπήλαιο ήταν γνωστό κατά την αρχαιότητα. Μέσα του βρέθηκαν κομμάτια από αρχαία αγγεία, ευρήματα της λίθινης εποχής. Χαράγματα και επιγραφές στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες επιβεβαιώνουν την παλαιότητά του.
Ως αρχαιότερος επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός ποιητής από την Πάρο, Αρχίλοχος (728 - 650 π.Χ.). Στον μεγαλοπρεπή σταλαγμίτη της εισόδου σωζόταν μέχρι τον περασμένο αιώνα η επιγραφή: "Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος."
Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι αποκαλύφθηκαν και για να σωθούν, κατέφυγαν στην Αντίπαρο.
Η εικασία αυτή δεν έχει αποδειχθεί. Το πιθανότερο είναι να επρόκειτο περί απλών επισκεπτών, ωστόσο η διαχρονικότητα της παραπάνω αφήγησης αφήνει στον επισκέπτη την επιλογή της εκδοχής που θα κρατήσει...
Το Δεκέμβριο του 1673, ο Μαρκήσιος ντε Νουαντέλ, πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ' στην Κωνσταντινούπολη και λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, βρισκόταν στην Πάρο, φιλοξενούμενος του διαβόητου πειρατή Ντανιέλ.
Η εικασία αυτή δεν έχει αποδειχθεί. Το πιθανότερο είναι να επρόκειτο περί απλών επισκεπτών, ωστόσο η διαχρονικότητα της παραπάνω αφήγησης αφήνει στον επισκέπτη την επιλογή της εκδοχής που θα κρατήσει...
Το Δεκέμβριο του 1673, ο Μαρκήσιος ντε Νουαντέλ, πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ' στην Κωνσταντινούπολη και λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, βρισκόταν στην Πάρο, φιλοξενούμενος του διαβόητου πειρατή Ντανιέλ.
Αυτό ήταν ένα από τα συνεχή ταξίδια του στα ελληνικά νησιά με σκοπό τη συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων, για λογαριασμό της Γαλλίας. Στην Πάρο, και ενώ ο Νουαντέλ επέβλεπε τη φόρτωση αρχαιοτήτων, για τη Γαλλία, πληροφορήθηκε ότι στο γειτονικό νησί, την Ωλίαρο, υπήρχε κάποιο κολοσσιαίο άγαλμα.
Έφυγε αμέσως για το νησί με συνοδεία 500 ατόμων που την αποτελούσαν ζωγράφοι, σχεδιαστές, κτίστες, Ιησουΐτες, Καπουτσίνοι, Τούρκοι και πειρατές. Έφτασε στην είσοδο του σπηλαίου παραμονή των Χριστουγέννων, για να ανακαλύψει, με απογοήτευση, ότι το υποτιθέμενο άγαλμα δεν ήταν παρά ένας τεράστιος σταλαγμίτης.
Έβαλε να τον κατεβάσουν με σκοινιά στο βάθος του σπηλαίου και στο φως των λαμπάδων και των φαναριών είδε έκθαμβος ν' απλώνεται γύρω του θαυμαστή η διακοσμητική γλυπτική της φύσης.
Αμέσως πήρε την απόφαση να τελεστεί η θεία λειτουργία των Χριστουγέννων πάνω σε έναν τεράστιο σταλαγμίτη με περιφέρεια 18 μέτρων και ύψος 8, που από τότε ονομάστηκε "Αγία Τράπεζα".
Στον φωτισμένο από 100 λαμπάδες και 400 λυχνάρια χώρο, τη λειτουργία τέλεσε ο εφημέριος πρεσβευτής Ιωάννης Βαπτιστής ο εκ Περόννης.
Η αυθόρμητη αυτή λειτουργία που όμοιά της δεν είχε ξαναγίνει ποτέ προηγουμένως στον ελληνικό χώρο ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία.
Στο σταλαγμίτη που χρησίμευσε ως Αγία Τράπεζα χαράχτηκε η επιγραφή: HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII ("Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673.").
Ο Νουαντέλ και η ακολουθία του έμειναν στο σπήλαιο τρεις ημέρες και κοιμούνταν κοντά στην "Αγία Τράπεζα". Όσο, όμως, οι ζωγράφοι απαθανάτιζαν το σπήλαιο, άλλοι αποσπούσαν τεράστια κομμάτια σταλακτιτών και σταλαγμιτών που φορτώθηκαν στα πλοία για τη Γαλλία. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη σύληση του σπηλαίου.
Αργότερα, κατά την περίοδο της ρωσικής κυριαρχίας στο νησί( 1770 - 1774), το σπήλαιο υπόκειται σε δεύτερη μεγάλη σύληση.
Η αυθόρμητη αυτή λειτουργία που όμοιά της δεν είχε ξαναγίνει ποτέ προηγουμένως στον ελληνικό χώρο ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία.
Στο σταλαγμίτη που χρησίμευσε ως Αγία Τράπεζα χαράχτηκε η επιγραφή: HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII ("Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673.").
Ο Νουαντέλ και η ακολουθία του έμειναν στο σπήλαιο τρεις ημέρες και κοιμούνταν κοντά στην "Αγία Τράπεζα". Όσο, όμως, οι ζωγράφοι απαθανάτιζαν το σπήλαιο, άλλοι αποσπούσαν τεράστια κομμάτια σταλακτιτών και σταλαγμιτών που φορτώθηκαν στα πλοία για τη Γαλλία. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη σύληση του σπηλαίου.
Αργότερα, κατά την περίοδο της ρωσικής κυριαρχίας στο νησί( 1770 - 1774), το σπήλαιο υπόκειται σε δεύτερη μεγάλη σύληση.
Οι σταλακτίτες και σταλαγμίτες που αποσπάστηκαν στολίζουν σήμερα τις προθήκες του μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Ακολούθησαν οι Γερμανοί, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι οποίοι με τη σειρά τους κατέστρεψαν μεγάλο τμήμα του φυσικού διάκοσμου.
Το εκπληκτικό σπήλαιο διανοίχτηκε ως επί το πλείστον σε μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, πάνω στους οποίους επίκεινται ασβεστόλιθοι. Πιθανότατα δημιουργήθηκε κατά την Τριτογενή Περίοδο.
- Το σπήλαιο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα, όπως αποδεικνύουν τα αρχαιολογικά ευρήματα από τη λίθινη περίοδο και τα χαράγματα/ επιγραφές στο εσωτερικό του.
- Σύμφωνα με την παράδοση, στο σπήλαιο βρήκαν κρυψώνα οι συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν αποκαλύφθηκαν.
- Από τις επιγραφές που είναι χαραγμένες ξεχωρίζουν του βασιλιά Όθωνα και του ίδιου του Νουαντέλ ("Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673").
- Αρχαιότερος επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός ποιητής από την Πάρο, Αρχίλοχος (728 - 650 π.Χ.).
- Διασώζονται πολλές γκραβούρες φιλελλήνων, οι οποίοι επισκέπτονταν το νησί με μοναδικό σκοπό την κατάβαση στα ενδόμυχα του σπηλαίου του.
- Το σπήλαιο συλήθηκε από τους Γάλλους (τον Νουαντέλ και τη συνοδεία του το 1673), ύστερα από τους Ρώσους (1770 - 1774) και μετά από τους Γερμανούς (στην κατοχή).
- Η διάσημη Ελληνίδα σπηλαιολόγος Άννα Πετροχείλου, ανέλαβε το 1979 τη συστηματική εξερεύνηση, χαρτογράφηση και μελέτη της τουριστικής διαδρομής και ονομάτισε τους χώρους του σπηλαίου.
Το εκπληκτικό σπήλαιο διανοίχτηκε ως επί το πλείστον σε μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, πάνω στους οποίους επίκεινται ασβεστόλιθοι. Πιθανότατα δημιουργήθηκε κατά την Τριτογενή Περίοδο.
Το σπήλαιο είναι βαραθρώδες, εξαιτίας της διέλευσης και συσσώρευσης μεγάλων ποσοτήτων νερού που κατέφαγε τα λιγότερα ανθεκτικά πετρώματα. Αργότερα, κατά την Τεταρτογενή, το σπήλαιο έπαψε να δέχεται τόσο μεγάλες ποσότητες νερού, ενώ όσο νερό υπήρχε στο εσωτερικό του διέφυγε από οχετούς και βάραθρα.
Άρχισε τότε η σταγονορροή που δημιούργησε, με την πάροδο του χρόνου, όλο το σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό στολισμό του.
Άρχισε τότε η σταγονορροή που δημιούργησε, με την πάροδο του χρόνου, όλο το σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό στολισμό του.
Εξαιτίας των διαφορών στην επιφανειακή κλίση του εδάφους, η οποία επηρεάζει τη σταγονορροή, ο στολισμός είναι εντονότερος στις δύο πρώτες αίθουσες του σπηλαίου (μεγαλύτερη σταγονορροή) απ' ό,τι στην τρίτη.
Το σπήλαιο έχει έκταση περίπου 5.600 τετραγωνικά μέτρα. Το μέγιστο βάθος του είναι 85 μέτρα περίπου, έχει μήκος 89 μέτρα και το μέγιστο πλάτος του είναι σχεδόν 60 μέτρα. Οι μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι δεν παρουσιάζει στατικά προβλήματα.
Ανεβαίνοντας προς το σπήλαιο, η θέα είναι ξεχωριστή. Το Αιγαίο απλώνεται στα πόδια σας, χαζεύετε το Σωρό και τους γύρω ορμίσκους, την άγρια ομορφιά των βράχων, ενώ αντίκρυ η Πάρος, σε συνεχή ανοιχτό διάλογο με το νησί.
Το σπήλαιο έχει έκταση περίπου 5.600 τετραγωνικά μέτρα. Το μέγιστο βάθος του είναι 85 μέτρα περίπου, έχει μήκος 89 μέτρα και το μέγιστο πλάτος του είναι σχεδόν 60 μέτρα. Οι μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι δεν παρουσιάζει στατικά προβλήματα.
Ανεβαίνοντας προς το σπήλαιο, η θέα είναι ξεχωριστή. Το Αιγαίο απλώνεται στα πόδια σας, χαζεύετε το Σωρό και τους γύρω ορμίσκους, την άγρια ομορφιά των βράχων, ενώ αντίκρυ η Πάρος, σε συνεχή ανοιχτό διάλογο με το νησί.
Η απαράμιλλη θέα καθιστά την περιπατητική διαδρομή μία θαυμάσια εμπειρία (διαρκεί περίπου 1.5 ώρα), καθώς διασχίζει κανείς τα παράλια του ανατολικού τμήματος του νησιού και στη συνέχεια ανεβαίνει ψηλά, αλλάζοντας οπτική γωνία και φακό, για να καταγράψει στις αναμνήσεις του τη θάλασσα να σπινθηρίζει στο παιχνίδι της με τον ήλιο.
Από τις επιγραφές που είναι χαραγμένες ξεχωρίζουν του βασιλιά Όθωνα
Πως να πάτε:
Με το αυτοκίνητο ή ποδήλατο: Από το λιμάνι της Αντιπάρου, αριστερά από εκεί που σας αφήνει το καραβάκι από την Πούντα.
Με το δημοτικό λεωφορείο: Από το λιμάνι της Αντιπάρου, κάτω από την πλατεία της Αγίας Μαρίνας, Τακτικά δρομολόγια για το σπήλαιο.
Με τα πόδια: Οι περιπατητικές διαδρομές αποτελούν μαγευτική εμπειρία. Από το Μώλο (Λιμάνι) υπολογίζεται στη 1,5 ώρα περίπου. Από το μικρό οικισμό του Αγίου Γεωργίου η πεζοπορία, μαζί με λίγη άνετη ορειβασία, συνολικής διάρκειας δυόμιση ωρών, θα ενθουσιάσει τους λάτρεις της φυσικής ζωής. Αυτόν τον δρόμο ακολουθούσαν παλαιότερα όσοι ήθελαν να επισκεφθούν το σπήλαιο, όταν ο καιρός δεν επέτρεπε τη δια θαλάσσης μεταφορά.
Με τα πόδια: Οι περιπατητικές διαδρομές αποτελούν μαγευτική εμπειρία. Από το Μώλο (Λιμάνι) υπολογίζεται στη 1,5 ώρα περίπου. Από το μικρό οικισμό του Αγίου Γεωργίου η πεζοπορία, μαζί με λίγη άνετη ορειβασία, συνολικής διάρκειας δυόμιση ωρών, θα ενθουσιάσει τους λάτρεις της φυσικής ζωής. Αυτόν τον δρόμο ακολουθούσαν παλαιότερα όσοι ήθελαν να επισκεφθούν το σπήλαιο, όταν ο καιρός δεν επέτρεπε τη δια θαλάσσης μεταφορά.
Το σπήλαιο λειτουργεί, για επισκέψεις, από τον Απρίλιο έως και τον Οκτώβριο, με ωράριο λειτουργίας 10:00 - 17:00 (τελευταία είσοδος 16:30). Τους χειμερινούς μήνες οι επισκέψεις είναι διαθέσιμες, κατόπιν συνεννόησης με το Δήμο Αντιπάρου.
Το εισιτήριο κοστίζει 6 € ((συμπεριλαμβάνεται και η είσοδος στο λαογραφικό μουσείο )
Αποστολή - Φωτογραφίες: Χάρης Ντακ
Καλοκαρι 2012 για το Memory Life magazine
Πληροφορίες: Δήμος Αντιπάρου antiparos.gr
