Εκλογές, Εκλογικό σύστημα
και το ενδεχόμενο ακυβερνησίας
Toυ
Χρήστου Φίφη
Δεκέμβριος 2014
Η Ελληνική κυβέρνηση μετά τις ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου φαίνεται ν’ αντιμετωπίζει δυσκολίες διακυβέρνησης της χώρας. Δεν ψηφίζει τους νόμους που θεωρούνται απαραίτητοι, δεν προχωρεί προς τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αποφεύγει να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις για την εξυγίανση της οικονομίας και την ανόρθωση της χώρας. Το πέσιμο των ποσοστών των κυβερνητικών κομμάτων και η προήγηση του ΣΥΡΙΖΑ σε κείνες τις εκλογές φόβισε την κυβέρνηση Σαμαρά σε σημείο που να μην θέλει να πάρει αποφάσεις που θα την έκαναν δυσάρεστη στο εκλογικό σώμα. Το θέμα, όμως, είναι ότι υπάρχει ένα πρόβλημα που θα πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί. Το πρόβλημα είναι η διαχρονική πληγή του ελληνικού πελατειακού συστήματος και ο θανάσιμος εναγκαλισμός του με τα ελληνικά κόμματα που οδήγησε την Ελλάδα στην υπερχρέωση, τη σπατάλη των πόρων της για μικροκομματικά ρουσφέτια και διορισμούς και η προσήλωση των κομμάτων στην εξασφάλιση των ποσοστών τους και ο φόβος τους ν’ αντικρύσουν το μέλλον της χώρας πέρα από τις επόμενες εκλογές. Αυτό καθηλώνει για δεκαετίες τώρα την ικανότητα της χώρας ν’ αναπτύξει μακροπρόθεσμη πολιτική. Για ν’ αντιμετωπιστεί το πρόβλημα θα πρέπει να εξηγηθεί αυτό στο λαό και γιατί θα πρέπει να παρθούν τα μέτρα που χρειάζονται να παρθούν. Ο λαός, όταν γνωρίσει το πρόβλημα αντί τις ανεύθυνες εξηγήσεις και διαδόσεις που δίνονται από διάφορα κέντρα κομματικών και παραπληροφοριακών μέσων, θα αντιληφτεί την κατάσταση και θα στηρίξει τις απαραίτητητες πολιτικές. Για να πειστεί, όμως, ο λαός θα πρέπει πρώτα να ενημερωθούν και να πειστούν οι ίδιοι οι υπεύθυνοι πολιτικοί. Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, στο παρελθόν δεν χρειάστηκε κάποια Τρόϊκα για να παρθούν από τις κυβερνήσεις και των δυο κάθε φορά παρατάξεων δύσκολες και δυσάρεστες αποφάσεις, όπως το GST, η ελεύθερη διακύμανση του δολαρίου, η κατάργηση των προστατευτικών δασμών, η απελευθέρωση των τραπεζών, η επιβολή ή η μετέπειτα κατάργηση της φιλοπεριβαλλοντικής πολιτικής. ΄Ολα τα υπέρ και τα κατά ακούστηκαν από τις δυο αντίπαλες παρατάξεις αλλά το ναι ή όχι πάρθηκε κάθε φορά με κάποια γενναία απόφαση της κυβέρνησης της ημέρας, ακόμη και παρά τις έντονες αντιδράσεις της Αντιπολίτευσης. Οι Αυστραλιανές κυβερνήσεις και των Εργατικών και του συντηρητικού Συνασπισμού δεν είχαν δυσκολίες να εφαρμόσουν τους νόμους τους εφόσον περνούσαν πρώτα από τις συμπληγάδες της Βουλής και Γερουσίας και εγκρίνονταν και από τα δυο σώματα. Η έγκριση της νομοθεσίας στην Αυστραλία είναι πολύ πιο δύσκολη από ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα γιατί πρέπει να περάσει από τη Γερουσία όπου συνήθως οι αυστραλιανές κυβερνήσεις δεν έχουν πάντα πλειοψηφία.
Στην Ελλάδα ψηφίζονται οι νόμοι, πολλές φορές πρόχειρα και εύκολα, αλλά συχνά δύσκολα εφαρμόζονται. Ο λαϊκισμός είναι επίσης το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα που κάνουν τις κυβέρνήσεις δισταχτικές να εφαρμόσουν δυσάρεστους νόμους και να εισαγάγουν απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. ΄Οταν όμως ο λαός γνωρίζει το πρόβλημα θα συνεναίσει περισσότερο, τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος, στις δύσκολες αποφάσεις. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο η Ελληνική κυβέρνηση είναι η εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τις παρούσες διατάξεις του Συντάγματος ο Πρόεδρος θα πρέπει να ψηφιστεί από τουλάχιστον 180 βουλευτές ή διαφορετικά η Βουλή διαλύεται και προκηρύσσονται εκλογές. Αυτό μπορεί να γίνει τον επόμενο Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 2015. Η προοπτική των εκλογών αυτή την περίοδο δεν είναι ό,τι το καλύτερο για τις προσπάθειες που γίνονται για την ανόρθωση της Ελληνικής οικονομίας και την εισαγωγή και εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Το χειρότερο, όμως, μπορεί να είναι η παράλυση, η αναποφασιστικότητα και η δισταχτικότητα της κυβέρνησης να κυβερνήσει. Αν είναι να γίνουν εκλογές θα γίνουν και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η περίπτωση από την κυβέρνηση με φυσικότητα, αποφασιστικότητα και ενημέρωση. Μπορεί να τις κερδίσει ή μπορεί και να τις χάσει, αυτή θα είναι η απόφαση του Ελληνικού λαού και αυτή είναι είναι η έννοια της Δημοκρατίας.
Χειρότερο, βέβαια, είναι το ενδεχόμενο της ακυβερνησίας. Σήμερα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, υπάρχει ένας κατακερματισμός των ποσοστών ψήφου μεταξύ των διαφόρων κομμάτων. Το αποτέλεσμα, όπως στις εκλογές του Μαΐου του 2012, μπορεί να είναι ακυβερνησία και ανάγκη προκήρυξης νέων εκλογών που και αυτές δεν μπορούν να εγγυούνται το σχηματισμό μιας βιώσιμης κυβέρνησης. Και αυτό, παρότι σύμφωνα με τον παρόντα εκλογικό νόμο, το πρώτο κόμμα, ανεξαρτήτως του ποσοστού που θα λάβει από τη λαϊκή ετυμηγορία δικαιούται την προικοδότηση 50 επιπλέον βουλευτών. Η ακυβερνησία θα είναι τραγωδία για τη χώρα. ΄Οπως λένε και οι Αγγλοσάξονες, η ύπαρξη μιας κακής κυβέρνησης είναι προτιμότερη από την παντελή έλλειψη κυβέρνησης. Τουλάχιστον, κάποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για κάτι, χωρίς τα πράγματα να οδηγούνται στο αδιέξοδο και την αποτελμάτωση.
Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρχει ένας τρόπος ο λαός να οδηγείται σε μια απόφαση προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, πάνω στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει, αντί η απόφασή του να κατακερματίζεται σε ένα τέλμα ακυβερνησίας. Ο τρόπος αυτός μπορεί μόνο να εξασφαλιστεί από τον εκλογικό νόμο. Γιατί θα πρέπει το πρώτο κόμμα να λαμβάνει 50 επιπλέον έδρες ανεξάρτητα από το ποσοστό που κέρδισε, έστω και αν είναι 29% και το δεύτερο κόμμα που ίσως κέρδισε 28% να μην λαμβάνει τίποτα. Και γιατί να μην αποφασίζει ο ίδιος ο λαός ποιο κόμμα θέλει να λαμβάνει τις επιπλέον έδρες; Αυτό δεν γίνεται στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, όταν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώνει τη στήριξη του 50% στον πρώτο γύρο εκλογών; Η ψηφοφορία γίνεται μόνο μεταξύ των δυο πρώτων συνδυασμών και οι ψηφοφόροι ψηφίζουν τον έναν από τους δυο συνδυασμούς που θέλουν να τους διοικήσει. Γιατί στις εθνικές εκλογές θα πρέπει στο δεύτερο γύρο να λαβαίνουν πάλι μέρος όλα τα κόμματα, ανεξάρτητα από το ποσοστό που έλαβαν στον πρώτο γύρο; Σε τι θα βοηθήσει αυτό στο σχηματισμό κυβέρνησης; Ο εκλογικός νόμος θα πρέπει ν’ απαντάει σ’ αυτά τα ερωτήματα.
Μια πρόταση, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν ο εκλογικός νόμος να προβλέπει στο δεύτερο γύρο εκλογών, η εκλογή να γίνεται μεταξύ των δυο πρώτων κομμάτων και ο λαός ν’ αποφασίζει ποιός από τους δυο πρώτους συνδυασμούς θα παίρνει τις μισές βουλευτικές έδρες ώστε να σχηματίζει μια βιώσιμη κυβέρνηση. Δηλαδή στον πρώτο γύρο θ’ αποφασίζεται με την απλή αναλογική η διάθεση των μισών εδρών, ώστε να δίνει φωνή σε όλες τις κύριες τάσεις του εκλογικού σώματος και στο δεύτερο γύρο η διάθεση των άλλων μισών, και η απόφαση αυτή να είναι του εκλογικού σώματος. Με διάφορες παραλλαγές κάτι παρόμοιο γίνεται στη Γαλλία ή και στην Κύπρο και στους Δήμους και τις Διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Σύμφωνα με το Σύνταγμα η αλλαγή εκλογικού νόμου που γίνεται από την παρούσα Βουλή δεν μπορεί να ισχύσει στις επόμενες εκλογές αλλά μπορεί να ισχύσει στις μεθεπόμενες.
(Ο Δρ Χρήστος Ν. Φίφης είναι επίτιμος ερευνητής στη Σχολή Ιστορίας και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου La Trobe)
.Drymon9@gmail.com
ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ
