Οι τυφώνες Ξενοφών και Ζορμπάς
ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΗ «ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΟΤΗΤΑ»
Ή ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΔΟΝΚΙΧΩΤΙΣΜΟΣ;
Ξενοφών, Ζορμπάς, Όμηρος, Ευκλείδης
… και Ονομάτων Νύξις
ΣΕΒΑΣΤΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΥ Φιλόλογος – Ιστορικός
Ορμώμενη εκ
της ξενοφώντειας σημειολογίας (παραχάραξη του ονόματος του Ξενοφώντα για δήλωση
του κυκλώνα), επιδίδομαι σε μία ονοματολογική περιπλάνηση.
[Ο Ξενοφών (όπως και ο Ζορμπάς, φωτ. κάτω) επιλέχθηκε για την ονομασία ενός
τυφώνα, μέσω μιας απλουστευμένης εκδοχής που εκλαμβάνει μία ιδιότητα του
Ξενοφώντα (αυτήν του στρατηγού: Κύρου Ανάβασις- Κάθοδος των Μυρίων) ως
κυρίαρχη, αγνοώντας την βασική ιδιότητα του, ως μεγάλου ιστορικού της Αρχαιότητας].
Αν οι αρχαίοι ήξεραν με ποιο τρόπο θα χρησιμοποιούνταν
το όνομά τους πιθανά να μην ήθελαν να είναι και τόσο αναγνωρίσιμοι (μία
λέξη του καιρού μας που θεωρείται βασικό συστατικό κοινωνικής ανέλιξης).
Έτσι ο
μεγάλος ποιητής μας, ο Όμηρος, δε νομίζω να ευαρεστείτο, όταν το όνομα του
ταυτίζεται με τους ομηρικούς, πολλές φορές συζυγικούς , καυγάδες,
προκειμένου να δηλωθεί μία διαφωνία που κρατάει χρόνια… Αυτό
οφείλεται στη ρήξη ανάμεσα στους
ομηριστές και τους αντιπάλους τους γύρω από την ταυτότητα των ομηρικών επών, ως
δημιουργημάτων ενός ή πολλών προσώπων. Η Αφροδίτη, επίσης θα χαιρόταν
ιδιαίτερα για τα αφροδισιακά της ελιξίρια, θα μεμφόταν όμως τη διάθεση
του νονού των αφροδισιακών νοσημάτων. Ο Ερμής επίσης θα περηφανευόταν για την
επιβίωση του στα ταχυδρομεία της Ελλάδας, θα αποδοκίμαζε όμως την τάση μας να
γινόμαστε έρμαια των παθών και των δυνατών. Όσο για το Διόνυσο, όχι κι
ότι έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης και στην Αρχαιότητα, δεν θα του άρεσε όμως το
όνομά του να ταυτίζεται με τον διονυσιασμό-αλκοολισμό, λες και ,για να
αφήσει κάποιος ελεύθερα τα ένστικτά του, χρειάζεται να είναι πάντα υπό την
επήρεια οινοπνεύματος.
Ο τόσο προσφιλής για την αρχιτεκτονική
Δαίδαλος με τις χωροταξικές του
επιλύσεις, δεν ξέρω αν ένιωθε χαρά για τις δαιδαλώδεις
περιπλανήσεις, ούτε η Σίβυλλα για τις σιβυλλικές απαντήσεις,
ο Οδυσσέας όμως πολύ θα περηφανευόταν για τη σύνδεση του ονόματος του με τα
ατέρμονα-οδυσσειακά- ταξίδια και τις περιπέτειες παρά το γεγονός ότι για
παραπλάνηση του Πολύφημου χρησιμοποίησε το όνομα Ούτις=ο Κανένας. Ίαση πάντα θα
προσέφερε ο Ιπποκράτης ες αεί και ο Ιππόδαμος θα μνημονεύεται
πάντα ως ο εγκέφαλος της πολεοδομίας του Πειραιά, έστω κι αν τον έχωσαν
σε μία αγορά (γιουσουρούμ).
Ο Αρίσταρχος
θα νιώθει πάντα αδικημένος καθώς τη δόξα του ηλιοκεντρικού συστήματος του
την έκλεψε ο Κοπέρνικος και ο Πυθαγόρας θα καυχιόταν τόσο για το θεώρημά
του, όσο και για το πανεπιστημιακό του άσυλο στη Σάμο. Το γινόμενο θα αποκτά πάντα
άλλη διάσταση με τον επιθετικό προσδιορισμό καρτεσιανό, ενώ ο Ευκλείδης
έχει παγιώσει τη σχέση του με τη γεωμετρία. Η δόξα του Κολόμβου θα
περιορίζεται στην Κολομβία, ενώ ο Βεσπούκι, πατώντας στου Κολόμβου την
ανακάλυψη θα δώσει το μικρό του όνομα στην Αμερική (Αμέρικο).
Ο Δράκων θα εκθείαζε την επιβίωση των δρακόντειων
–σκληρών- μέτρων του στους νομοθέτες του σήμερα και ο Σωκράτης, αν και
ταπεινός, θα έπαιρνε τη μικρή του εκδίκηση από τη γυναίκα του Ξανθίππη, καθώς
θα αναβίωνε τα σωκρατικά του=διαλεκτικά επιχειρήματα, έναντι του
κόπανου της γυναίκας του ως μέσου πειθούς. Σίγουρα θα έπαιρνε θάρρος από
το γεγονός ότι το όνομα του συνδέεται με
φιλοσοφικό μεταίχμιο (προσωκρατικοί και μετασωκρατικοί φιλόσοφοι).
Ο Πλάτων δεν ξέρω αν συμβιβαζόταν με το γεγονός της ταύτισης του ονόματός του
με τον Πλατωνικό έρωτα, εκτός αν σκεφτόταν να κλειστεί σε μοναστήρι, θα
προβληματιζόταν δε για τους νεοπλατωνικούς, καθώς υποκρύπτεται μίας
μορφής αμφισβήτηση στη θεωρία του και υπόνοια μομφής στη συντηρητικότητα του. Όσο
για τον Αριστοτέλη, μάλλον θα δυσαρεστούνταν για τη συσχέτιση του με την
αυθεντία κατά το μεσαίωνα και την αριστοτελική εξειδίκευση.
Ο Σολομών θα
έγραφε νέα ιστορία με τις σολομώντειες λύσεις του, ενώ καθόλου δε θα του
άρεσε η σολομωνική, καθώς θα τον ταύτιζε με την ακατάσχετη φλυαρία. Η
ψυχή του Μαθουσάλα θα αναγάλλιαζε, καθώς εκτός της μακροβιότητα θα
κέρδιζε και την αιωνιότητα, ενώ ο Μαικήνας δεν θα μπορούσε ποτέ να
φανταστεί ότι θα έδινε το όνομα του στους απανταχού χορηγούς και προστάτες του
πολιτισμού. Όσο για το φίλο μας τον Λούκουλλο, δεν θα μπορούσε ποτέ να
διανοηθεί ότι γενιές φτωχών θα οραματίζονταν λουκούλλεια γεύματα προς
ευαρέσκεια των διαιτολόγων κάθε εποχής.
Οι
θρησκευτικοί μας ταγοί, θα διατυμπάνιζαν την διαχρονική τους επιβίωση. Παπισμός,
Καλβινισμός, Λουθηρανισμός, Μωαμεθανισμός, Κομφουκιανισμός. Όπου γης και
ένα τάγμα δογματικό ή αιρετικό, με κυρίαρχη τη μεσσιανική αντίληψη και τη δόξα
του αρχηγού-ιδρυτή.
Κάνοντας ένα
άλμα χωροχρονικό, θα ήθελα να δω τον Παλαμά να κομπάζει καθώς οι σύγχρονοι και
οι επίγονοί του προσπαθούσαν να συγκαταλέξουν τα έργα σε παλαμικά και
μη, ενώ τον Σολωμό να οριοθετεί την πριν και τη μετά απ’ αυτόν ποίηση (προσολωμική
και μετασολωμική). Όσο για τον καινοτόμο Καβάφη, πιθανόν να μην
είναι και τόσο ευχαριστημένος για τη σύνδεση του ονόματος του με την ειρωνεία (καβαφική)
και την αποκάλυψη των ψυχόρμητων του αντιδράσεων.
Σε ηγετικό
πλαίσιο, ο Μακιαβέλι θα αναδομούσε ξανά τον ηγεμονισμό-μακιαβελισμό, ο
Νίτσε θα ανάπλαθε τον νιτσεϊκό υπεράνθρωπο, δίνοντας τη δυνατότητα στον
παρανοϊκό Χίτλερ να παραλλάξει την
θεωρία του, προσαρμόζοντας την στη θεωρία της ανωτερότητας της φυλής του.
Σίγουρα, ο Αδόλφος θα είχε ένα κίνητρο να επιστρέψει στην επάνω ζωή βλέποντας
να πολλαπλασιάζονται οι χιτλερικές τακτικές στον πλανήτη, ενεργοποιώντας
τις γκαιμπελικές-προπαγανδιστικές ενέργειες του συνεργάτη του Γκαίμπελς.
Ο Μακάρθι θα
συνέχιζε τις κατασκοπευτικές ενέργειες και τις διώξεις σε αντιφρονούντες (μακαρθισμός).
Ο Στάλιν, από την άλλη θα ανασταίνονταν από σκληροπυρηνικές- σταλινικές
συμπεριφορές , ο Τρότσκι θα αναθαρρούσε από την ύπαρξη τροτσκικών κομμάτων
και ο Μάο θα χαιρόταν για την επιβίωση των μαοϊκού τύπου τακτικών στην
κυριαρχία της Κίνας. Ο Μαρξ επίσης θα έβρισκε πάντα τον τρόπο να διεισδύσει
στις αντιλήψεις μας και στη μεθοδολογία της επιστήμης ως πρότυπο -μαρξιστικό- και ο Λένιν
στις λενινιστικές πολιτικές πρακτικές και θεωρίες. Ο Χίτσκοκ, κινηματογραφικά, θα χαιρόταν
για την ατμοσφαιρική διάσταση και την επικράτηση του προσωνύμιου χιτσκοκική σε κάθε ταινία τρόμου.
Ο Φρόϋντ, θα
ξαφνιαζόταν από την ψυχαναλυτική του δύναμη και χρονική εμβέλεια καθώς
και τη μετωνυμία ψυχολογικό=φροϋδικό
και θα έχαιρε ιδιαίτερα ως μάναντζερ του Οιδίποδα καθώς θα τον συνέδεε με το
ομώνυμο σύνδρομο(οιδιπόδειο).
Από την άλλη, ο Φρόυντ και οι επίγονοί του, θα είχε
αρκετή δουλειά σήμερα για να ανεύρει τους λόγους για τους οποίους οι σημερινοί
πολιτικοί, και όχι μόνο, αναζητούν πρόσωπα του παρελθόντος για να αιτιολογήσουν
τις επιλογές τους.
Ο νεκρός δεδικαίωται ή γίνεται μία ιδιότυπη
μορφή βεβήλωσης με στόχο την απομυθοποίηση ή την υπερεξιδανίκευση ενός όψιμου δονκιχωτισμού;
Ίδωμεν!
Σεβαστή Στρογγυλού,
Φιλόλογος – Ιστορικός
