Τι πίστευαν για την ομοφυλοφιλία, τον αυνανισμό και την παρενδυσία; Απ' ό,τι φαίνεται, στο σχολείο δεν μας είπαν όλη την αληθεια
Ένας που αυνανίζεται. Μια γυναίκα που μεταφέρει έναν τεράστιο φαλλό. Ένας άνδρας που συνουσιάζεται με ένα νεαρό αγόρι. Τέτοιες παραστάσεις συναντά κάνεις άφθονες τυπωμένες πάνω σε φολκλόρ καρτ ποστάλ, t-shirts και λοιπά κιτς σουβενίρ στα τουριστικά μαγαζιά της Πλάκας. Σε αρκετές περιπτώσεις, όσο παράδοξο και αν ακούγεται, δεν πρόκειται για εμπνεύσεις κάποιου kinky γραφίστα. Αντίθετα, οι εικόνες αυτές αποτελούν πιστά αντίγραφα από παραστάσεις αγγείων που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη.
«Δεν θα ισχυριστώ ότι οι Έλληνες του 5ου αιώνα π.Χ. [...] έμοιαζαν πραγματικά τόσο Άγγλοι τζέντλεμεν της βικτωριανής εποχής όσο, ας πούμε, κάποιοι Άγγλοι τζέντλεμεν της βικτωριανής εποχής ήθελαν να πιστεύουν», αναφέρει ο Βρετανός φιλόσοφος Μπέρναρντ Γουίλιαμς. Kαι έχει δίκιο. Τον αρχαίο κόσμο πρέπει να τον εξετάζουμε με τα δικά του ιδεώδη, τα οποία δεν είχαν σχέση με τα μετέπειτα χριστιανικά ήθη. Ήταν ιδεώδη που επέτρεπαν στους θεούς να έχουν ανθρώπινα ελαττώματα, στον Δία να μεταμορφώνεται σε κύκνο, ταύρο ή χρυσή βροχή για να σμίξει με το θηλυκό στοιχείο, αλλά και να ερωτεύεται έναν άνδρα, τον Γανυμήδη.
«Δεν θα ισχυριστώ ότι οι Έλληνες του 5ου αιώνα π.Χ. [...] έμοιαζαν πραγματικά τόσο Άγγλοι τζέντλεμεν της βικτωριανής εποχής όσο, ας πούμε, κάποιοι Άγγλοι τζέντλεμεν της βικτωριανής εποχής ήθελαν να πιστεύουν», αναφέρει ο Βρετανός φιλόσοφος Μπέρναρντ Γουίλιαμς. Kαι έχει δίκιο. Τον αρχαίο κόσμο πρέπει να τον εξετάζουμε με τα δικά του ιδεώδη, τα οποία δεν είχαν σχέση με τα μετέπειτα χριστιανικά ήθη. Ήταν ιδεώδη που επέτρεπαν στους θεούς να έχουν ανθρώπινα ελαττώματα, στον Δία να μεταμορφώνεται σε κύκνο, ταύρο ή χρυσή βροχή για να σμίξει με το θηλυκό στοιχείο, αλλά και να ερωτεύεται έναν άνδρα, τον Γανυμήδη.
Παιδεραστία
Στην ηλικία των 30 ετών οι άνδρες καλούνταν να παντρευτούν και να εγκαταλείψουν την ομοφυλοφιλία
Η λέξη «παιδεραστία» προέρχεται από τις λέξεις παῖς και ἐρῶ και όπως αναφέρει ο Ηans Licht στο βιβλίο του «Η ερωτική ζωή των αρχαίων Ελλήνων» (εκδ. Kάκτος) σημαίνει τον πνευματικό και αισθησιακό έρωτα προς ένα αγόρι. Ο έρωτας για τα αγόρια, δεν αφορούσε παιδιά τρυφερής ηλικίας, αλλά πάντοτε αγόρια σεξουαλικώς ώριμα, που είχαν φτάσει δηλαδή στο στάδιο της εφηβείας. Οι σεξουαλικές επαφές με μικρά αγόρια τιμωρούνταν στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα πολύ αυστηρά.
Ο αρχαίος πολιτισμός είναι γένους αρσενικού. Ο Βασίλειος Βερτουδάκης, λέκτορας στον τομέα Κλασσικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, αναφέρει ότι η σεξουαλική σχέση αναπτυσσόταν μεταξύ ενός νέου άνδρα εραστή και ενός έφηβου ερωμένου με ρόλο παθητικό. Ο εραστής που είχε ρόλο ενεργητικό προσέφερε δώρα στον ερωμένο του, τελώντας εκπαιδευτικό ρόλο και τον κατεύθυνε ως μέντορας ώστε να ενταχθεί στην κοινωνική ζωή.
Η σεξουαλική επαφή συνήθως δεν γινόταν παρά φύση αλλά με τριβή του πέους ανάμεσα στους μηρούς. Όταν το αγόρι μεγάλωνε αναλάμβανε εκείνο ρόλο εραστή, ενώ περίπου στην ηλικία των 30 ετών οι άνδρες καλούνταν να παντρευτούν και να εγκαταλείψουν την ομοφυλοφιλία. Όπως είναι φυσικό βέβαια, κάθε σχέση είχε τις δικές τις ιδιομορφίες και η πραγματικότητα πολλές φορές ήταν πολύ πιο περίπλοκη και λιγότερο οριοθετημένη από την παραπάνω περιγραφή.
Οποιοσδήποτε μπορούσε να συνάψει σχέση με κάποιο νεαρό πλην των δούλων, στην πραγματικότητα όμως ήταν μια υπόθεση που αφορούσε ανθρώπους με τον ανάλογο χρόνο, απαλλαγμένους δηλαδή από την ανάγκη της εξασφάλισης των προς το ζην. Οι γνωριμίες των εραστών γίνονταν στην παλαίστρα και τα γυμναστήρια. Η σχέση που δημιουργούνταν είχε οφέλη και για τις δύο πλευρές: Ο εραστής επιδίωκε ο ερωμένος του να είναι όμορφος και ευγενικής καταγωγής και ο ερωμένος ήθελε ο εραστής του να είναι ένας διακεκριμένος πολίτης.
Ο ερωτικός πόθος κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει μόνο από την πλευρά του εραστή. Αν ο νέος άρχιζε να νιώθει σεξουαλική ευχαρίστηση, η σχέση θα έπρεπε να τερματιστεί. Η παρά φύση σεξουαλική επαφή θεωρούνταν μειωτική, γιατί εξομοίωνε τον ερωμένο με τον ρόλο της γυναίκας. Οι νεαροί ερωμένοι όταν ενηλικιώνονταν θα έπρεπε να αλλάξουν ρόλο. Αν συνέχιζαν τον παθητικό τους ρόλο θεωρούνταν εκθηλυμένοι και αν δέχονταν χρήματα για τις υπηρεσίες τους θα μπορούσαν να τιμωρηθούν με στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Πάντως, στον νεαρό ερωμένο δεν έμενε το στίγμα του θηλυπρεπή. Ας θυμηθούμε την περίπτωση του Αλκιβιάδη που σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο «όταν ήταν νεαρός, έπαιρνε τους άνδρες από τις γυναίκες, ενώ αργότερα έπαιρνε τις γυναίκες από τους άνδρες».
Η ανδρική ομοφυλοφιλία ήταν σύμφυτη της πολιτικής, καλλιτεχνικής και κοινωνικής ζωής στην Αρχαία Ελλάδα, έχοντας παιδαγωγικό χαρακτήρα στη διαμόρφωση του πολίτη. Μάλιστα ο λέκτορας Βασίλειος Βερτουδάκης τονίζει ότι η ανδρική ομοφυλοφιλία θεωρούνταν ένας θεσμός ενισχυτικός του δημοκρατικού πολιτεύματος και ότι οι τύραννοι την αντιμετώπιζαν με καχυποψία εξαιτίας των ισχυρών δεσμών που δημιουργούσε ανάμεσα στους άνδρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τύραννος Ίππαρχος δολοφονήθηκε από τους εραστές Αρμόδιο και Αριστογείτονα το 514 π.Χ. - προς τιμή τους στήθηκε άγαλμά τους στην Ακρόπολη. Ομοφυλοφιλικοί δεσμοί χτίζονταν και ανάμεσα σε πολεμιστές, ενισχύοντας τη συνοχή των στρατευμάτων.
Ο γάμος
Η ηλικία του γάμου για τα κορίτσια ήταν περίπου τα 14 έτη, ενώ για τους άνδρες η ηλικία των 30 ετών
«Έχουμε τις εταίρες για να μας προσφέρουν ηδονή, τις παλλακίδες για να περιποιούνται το σώμα μας και τις συζύγους για να μας δίνουν νόμιμα παιδιά και για να είναι πιστοί φύλακες του σπιτιού μας». Η ρήση που αποδίδεται στον δημιουργό του λόγου «Κατά Νεαίρας» είναι κομβικός για την κατανόηση της δομής της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας. Όπως γραφεί ο Ηans Licht, οι άνδρες παντρεύονταν τις γυναίκες κυρίως για να αποκτήσουν παιδιά. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο γάμος θεωρούνταν ως εκπλήρωση του καθήκοντος προς τους θεούς. Η ηλικία του γάμου για τα κορίτσια ήταν περίπου τα 14 έτη, με την εμφάνιση της έμμηνου ρύσης, ενώ για τους άνδρες η ηλικία των 30 ετών. Η φήμη της οικογένειας αλλά και η προίκα φαίνεται ότι έπαιζαν σημαντικότερο ρόλο από την εξωτερική εμφάνιση της νύφης. Είναι μάλιστα πιθανόν ότι οι νέοι δεν βλέπονταν και πολύ πριν από τον αρραβώνα.
Όποιος άνδρας έβρισκε μια μοιχαλίδα μπροστά του μπορούσε να της σκίσει τα ρούχα, να της αφαιρέσει τα στολίδια και να τη χτυπήσει. Δεν επιτρεπόταν όμως να τη σκοτώσει ή να την αφήσει ανάπηρη
Η παρθενία των κοριτσιών ήταν ουσιώδες ζήτημα, όπως και η μετέπειτα επαγρύπνηση για την πίστη της συζύγου. «Οι πιο ενάρετες γυναίκες είναι αυτές για τις οποίες θα μιλάνε οι άνδρες ανάμεσα τους όσο γίνεται λιγότερο, είτε για τις παινέψουν είτε για να τις κατηγορήσουν», είναι η ρήση που αποδίδει ο Θουκυδίδης στον Περικλή.
VICE Video: OH MY GODS!Γνωρίσαμε τους ανθρώπους που επικαλούνται το Δωδεκάθεο.
Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι δεν υπήρχαν άπιστες γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα. Η μοιχεία της γυναίκας ατίμαζε τον άνδρα, ο οποίος είχε το δικαίωμα να σκοτώσει τον μοιχό χωρίς νομικές συνέπειες, αν έπιανε το παράνομο ζευγάρι επ΄ αυτοφώρω. Συνήθως όμως προσέφευγε στα δικαστήρια εναντίον του αντιζήλου του και ζητούσε διαζύγιο από τη γυναίκα του. Ο Στέφανος, γνωστός από τον λόγο «Κατά Νεαίρας», εκμεταλλευόταν τις χάρες της νεαρής γυναίκας του: Έπιανε το παράνομο ζευγάρι επ' αυτοφώρω και εκβίαζε με αξιόλογο ποσό τον άτυχο άνδρα που έπεσε στα δίχτυα της συζύγου του. Σύμφωνα με τον ρήτορα Αισχίνη η μοιχαλίδα δεν επιτρέπονταν να στολίζεται ούτε να παρακολουθεί τις δημόσιες θρησκευτικές τελετές. Αν το έκανε, όποιος άνδρας την έβρισκε μπροστά του μπορούσε να της σκίσει τα ρούχα, να της αφαιρέσει τα στολίδια και να τη χτυπήσει. Δεν επιτρεπόταν όμως να τη σκοτώσει ή να την αφήσει ανάπηρη. Βέβαια όλα αυτά ίσχυαν για τη γυναίκα. Γιατί αντίθετα ο σύζυγος μπορούσε να την απατά ελεύθερα. Η συζυγική μονοτονία μπορούσε να σπάσει στην αγκαλιά μιας πόρνης, μιας παλλακίδας, μιας εταίρας αλλά και ενός νεαρού. Ο μόνος απαγορευμένος καρπός; Η σεξουαλική συνεύρεση με άγαμα κορίτσια ή με τις συζύγους άλλων ανδρών.
Πορνεία
Η πορνεία στην αρχαία Ελλάδα ασκούνταν από τις πόρνες - οι οποίες ήταν περιπλανώμενες ή ζούσαν οργανωμένα σε οίκους ανοχής, από τις παλλακίδες που ήταν ερωμένες και δούλες μαζί και μπορούσαν να τις συντηρούν μόνο οι πλούσιοι, αλλά και τις εταίρες, γυναίκες-συνοδούς που διέθεταν γοητεία, μόρφωση και παιδεία και συμμετείχαν στις ανδρικές συζητήσεις.
Οίκοι ανοχής
Τα περισσότερα πορνεία μπορούσε να τα βρει κάποιος στις περιοχές των λιμανιών, ενώ πολλά επίσης βρίσκονταν στην περιοχή του Κεραμεικού
Στην Αθήνα η ίδρυση οίκων ανοχής ανάγεται στην εποχή του σοφού Σόλωνα. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Ηans Licht, οι πόρνες ήταν πολύ ελαφριά ντυμένες ή γυμνές ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να τις επιλέξει προτού πάει μαζί τους. Η είσοδος στο πορνείο δεν κόστιζε ακριβά, αλλά η τιμή όπως είναι φυσικό καθοριζόταν ανάλογα με την ποιότητα του οίκου ανοχής. Οι πελάτες πέρα από το ποσό που πλήρωναν για την είσοδό τους, έπρεπε να δίνουν και ένα ποσό στα κορίτσια το οποίο οριζόταν ανάλογα με αυτά που θα τους ζητούσαν. Από τα έσοδα που κέρδιζε ο ιδιοκτήτης του οίκου ανοχής, ο λεγόμενος πορνοβοσκός, έπρεπε να πληρώνει έναν ετήσιο φόρο στο κράτος που ονομάζονταν τέλος πορνικόν. Τα περισσότερα πορνεία μπορούσε να τα βρει κάποιος στις περιοχές των λιμανιών, ενώ πολλά επίσης βρίσκονταν στην περιοχή του Κεραμεικού.
Πολλές βέβαια ήταν και οι περιπλανώμενες πόρνες. Μάλιστα, στη σόλα του παπουτσιού μια γυναίκας πόρνης που έχει σωθεί, βρέθηκε γραμμένη η λέξη «ΑΚΟΛΟΥΘΙ», ακολούθησέ με δηλαδή. Με το πάτημα του ποδιού η φράση αποτυπωνόταν στο έδαφος, ώστε ο περαστικός να μην έχει αμφιβολία για την ιδιότητα της γυναίκας. Οι περιπλανώμενες πόρνες όπως αναφέρει ο Licht πήγαιναν τους πελάτες σε δικά τους ή σε νοικιασμένα δωμάτια, ή έκαναν σεξ μαζί τους σε σκοτεινούς δρόμους, ακόμη και μεταξύ ψηλών ταφικών μνημείων, αλλά και στα δημόσια λουτρά. Υπήρχαν όμως και ειδικά ξενοδοχεία για τέτοια ζευγάρια που ονομάζονταν ματρυλλεία.
Εταίρες
Οι εταίρες βρίσκονταν σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από τις πόρνες. Οι νεαροί άνδρες όταν τις διάλεγαν έδιναν όπως φαίνεται μεγάλη αξία στην εμφάνιση και στο προσεχτικά επιλεγμένο ντύσιμο. Τα μαλλιά τους ήταν καλοχτενισμένα και τα νύχια τους άψογα. Γνωρίζουμε ακόμη ότι στους άνδρες άρεσε οι γυναίκες να αφαιρούν τις τρίχες από τα γεννητικά τους όργανα. Ο Αριστοφάνης στη «Λυσιστράτη» λέει: «Αν καθόμαστε σπίτι, καλοβαμμένες, μες στο διαφανές το ζιπουνάκι μας, από κάτω γυμνές, με ξυρισμένο το νινί και περπατάμε κουνιστές, οι άνδρες θα καυλώσουν. Θα λαχταρούν να μας πλακώσουν σα μουρλοί».
Η αυτοϊκανοποίηση των κοριτσιών στην αρχαία Ελλάδα γίνονταν είτε με το χέρι είτε με τη βοήθεια οργάνων. Αυτά τα όργανα τα αποκαλούσαν βαυβώνες ή όλισβους...
Στις Αθηναίες εταίρες, είναι γνωστό ότι δεν έλειπε το πνεύμα και η ευφυΐα. Διέθεταν ευστροφία και γνώση των ανδρικών αδυναμιών ώστε να καταφέρνουν να τους αποσπούν όλο και περισσότερα χρήματα. Πιο γνωστή από όλες ήταν η εταίρα Ασπασία, η οποία συνδέθηκε με τον Περικλή. Γεννημένη στη Μίλητο, ήρθε στην Αθήνα και συγκέντρωσε στο σπίτι της τους πιο σπουδαίους άνδρες της εποχής της. Ο Περικλής μάλιστα χώρισε τη γυναίκα του για να την παντρευτεί. Λέγεται ότι η πολιτική επιρροή της ήταν τόσο μεγάλη, που σύμφωνα με τον Πλούταρχο ήταν εκείνη που υποκίνησε τον πόλεμο ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σάμο για χάρη της πατρίδας της, της Μιλήτου. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Περικλή χρησιμοποίησαν τη σχέση που είχε μαζί της εναντίον του. Όταν την κατηγόρησαν για ασέβεια και μαστροπεία ο Περικλής την υπερασπίστηκε και κατάφερε να την αθωώσει. Μετά τον θάνατό του παντρεύτηκε τον Λυσικλή, έναν άνθρωπο ταπεινής καταγωγής, που χάρη σε εκείνη απέκτησε μεγάλη επιρροή.
Αυνανισμός, σεξουαλικά βοηθήματα και cross dressing
Οι άνδρες χόρευαν φορώντας γυναικεία ρούχα και περούκες
Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν ηθικούς ενδοιασμούς απέναντί στην άσκηση του αυνανισμού. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις, ασκούνταν συνήθως από ανθρώπους που δεν είχα ευκαιρία για σεξουαλική επαφή, από δούλους, αλλά και ανθρώπους κατώτερης κοινωνικής τάξης. Ο Διογένης ο Κυνικός αυνανιζόταν δημοσίως και μάλιστα υπερασπίστηκε την πράξη του λέγοντας «μακάρι να ήταν τόσο εύκολο να εξαφανίσω και την πείνα τρίβοντας την κοιλιά μου».
Η αυτοϊκανοποίηση των κοριτσιών στην αρχαία Ελλάδα γίνονταν είτε με το χέρι είτε με τη βοήθεια οργάνων. Αυτά τα όργανα τα αποκαλούσαν βαυβώνες ή όλισβους και κατασκευάζονταν κυρίως στη Μίλητο, από όπου εξάγονταν σε όλες τις πόλεις. Toν όλισβο τον χρησιμοποιούσαν οι κοπέλες άλλοτε μόνες τους και άλλοτε δύο μαζί. Σύμφωνα με τον Λουκιανό, κατά τη γενική αντίληψη της αρχαιότητας η γυναικεία ομοφυλοφιλική επαφή συνηθιζόταν ιδιαίτερα στη Λέσβο, γενέθλιο τόπο της Σαπφούς. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο έρωτας μεταξύ γυναικών ήταν πολύ συχνός και στη Σπάρτη, χωρίς βέβαια να αποκλείονται και άλλες περιοχές.
Για την παρενδυσία στους αρχαίους Έλληνες δεν είναι γνωστά ιδιαίτερα πολλά. Γνωρίζουμε όμως ότι εφαρμόζονταν πρακτικές παρενδυσίας στη θρησκευτική λατρεία, όπως στη γιορτή Κοτύττια στην Αθήνα, που τελούνταν προς τιμής της Κότυος ή Κοτυττώς, θεότητας του αισθησιασμού. Οι άνδρες χόρευαν φορώντας γυναικεία ρούχα και περούκες. Λέγεται ότι σταδιακά η γιορτή εξελίχθηκε σε τέλεση οργίων.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από τοNewsletter του VICE Greece
Είναι φανερό ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν το δικό τους τρόπο να αντιλαμβάνονται τον κόσμο, διαμορφώνοντας τη δική τους ηθική. Όχι τυχαία, στο βιβλίο «Ιn Bed with the Ancient Greeks» (Στο κρεβάτι με τους Αρχαίους Έλληνες) ο συγγραφέας Paul Crystal εξετάζει την ομοφυλοφιλία, την παιδεραστία ακόμη και το σεξ στη μυθολογία. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Κοσμογονία, η αρχή του κόσμου για τους αρχαίους Έλληνες, ήταν μια ιστορία φόνων, πολυγαμίας και απαράμιλλου ερωτισμού
Vice