Συνεργατισμός: Μήπως είναι η απάντηση στην ανάπτυξη;
Γράφει ο
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΝΤΑΡΗΣ
Σήμερα διάβαζα σε ηλεκτρονική εφημερίδα για την υποβάθμιση της Ιαπωνίας από την εταιρεία S&P (Standards and Poors). Οι Ιάπωνες, βέβαια, γελούσαν με την απόφαση και, όπως έγραφε η εφημερίδα, χρησιμοποιούν την απόφαση κάθε οίκου αξιολόγησης για χαρτιά σημειώσεων, όπως ευγενικά δήλωσε ανώτατος Ιάπωνας κυβερνητικός αξιωματούχος. Την πραγματική χρήση την καταλαβαίνετε… Οι Ιάπωνες έχουν δικούς τους τρόπους αξιολόγησης και των τραπεζών τους και γενικά της οικονομίας τους. Από την άλλη πλευρά, οι διεθνείς αυτοί ληστές - αξιολογητές, συνεχίζουν να οδηγούν τη χώρα μας στη χρεοκοπία με την ιλιγγιώδη αύξηση των spreads στη δευτερογενή αγορά ομολόγων. Ο λόγος είναι ότι πολλά μεγάλα κεφάλαια έχουν ποντάρει στην χρεοκοπία μας με την χρήση του αέρα στις συναλλαγές. Νομίζω ότι το έχω ξαναγράψει. Μόνο το 4% των παγκόσμιων συναλλαγών εμπορευμάτων γίνεται με πραγματικά χρήματα ενώ το 96% γίνεται με αέρα. Αν δεν υπήρχε ο αέρας, δεν θα ήταν δυνατόν να γίνονται αυτά τα πράγματα. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα του οικονομικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, η χώρα με την πολιτική που εφαρμόζει το σημερινό οικονομικό επιτελείο με τις περικοπές μόνο των μισθών των εργαζομένων δεν οδηγείται πουθενά. Ακόμη και να μηδενιστούν οι μισθοί δεν θα υπάρξει ουσιώδες αποτέλεσμα. Αλλα μέτρα που θα έπρεπε να παρθούν π.χ. να ελεγχθούν οι μεγάλοι φοροφυγάδες ανακοινώθηκαν πριν δύο μέρες. Δεν σας ξενίζει αυτή η καθυστέρηση; Η έκτακτη εισφορά στις επιχειρήσεις και η περικοπή μισθών, δώρου και συντάξεων ήταν άμεση; Μήπως και αυτή η κυβέρνηση φοβάται ή είναι με το μέρος αυτών που λήστεψαν το δημόσιο χρήμα;
Αυτή τη στιγμή το μόνο που γίνεται είναι περικοπές και σχέδια για ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ξεπουλάμε την ΔΕΗ για να εισπράξουμε λεφτά να ξεχρεωθούμε. Ας το εξετάσουμε το θέμα. Ψάχνουμε και βρίσκουμε τη μετοχική σύνθεση της ΔΕΗ από την ιστοσελίδα της. Εχουμε και λέμε λοιπόν: Το δημόσιο κατέχει το 51,12%, τα ταμεία ΙΚΑ -ΕΤΑΜ / ΤΑΠ - ΔΕΗ και ΤΑΥΤΕΚΩ / ΤΕΑΠΑΠ - ΔΕΗ (πρώην ΟΑΠ) κατέχουν το 3,81% και το υπόλοιπο 45,07% στο ευρύ επενδυτικό κοινό και θεσμικούς επενδυτές. Τι θα πουλήσει, λοιπόν, η κυβέρνηση; Θα πουλήσει το 20% του μεριδίου της ώστε με το 30% να μπορεί να έχει την διοίκηση; Πόσα θα εισπράξει; Οι μετοχές της ΔΕΗ είναι 232.000.000 τεμάχια εκ των οποίων οι 118.598.400 ανήκουν στο δημόσιο. Το 20% είναι 23.719.680 μετοχές. Σήμερα αν πουλήσει τις μετοχές, θα εισπράξει 254.986.560 ευρώ. Σταγόνα στο ωκεανό του χρέους δηλαδή. Θα δεχτούν, όμως, οι υποψήφιοι μέτοχοι να αγοράσουν μια επιχείρηση που θα διοικείται από το κράτος; Ή μήπως θα πουλήσει όλες τις μετοχές της; Και αν πουλήσει όλες τις μετοχές τα κέρδη που θα βγάζει η ΔΕΗ θα μένουν στην χώρα ή θα πηγαίνουν στο εξωτερικό στις τσέπες των θεσμικών χωρίς να προσφέρουν τίποτα στην εθνική οικονομία; (Αυτό λέγεται Ιμπεριαλισμός κατά τους οικονομολόγους). Αν γίνει αυτό, τότε να είστε σίγουροι ότι η τιμή του ρεύματος θα τριπλασιαστεί, όπως έγινε στην Αυστραλία.
Το βέβαιο είναι ότι κάθε ξεπούλημα εθνικής περιουσίας θα πηγαίνει στον καιάδα του δημόσιου χρέους και δεν θα προσφέρει τίποτα στην ανάπτυξη. Το ζητούμενο σήμερα είναι η ανάπτυξη γιατί από αυτήν παράγεται νέο χρήμα, κινείται η αγορά, αυξάνεται το εισόδημα καθώς και τα κρατικά έσοδα. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι να γίνουν επενδύσεις. Επενδύσεις όμως λέμε, αλλά επενδύσεις δεν βλέπουμε. Και δεν βλέπουμε γιατί το κράτος δεν έχει πόρους να βάλει την δική του συμμετοχή σε όσες επενδύσεις εντάσσει στον σχετικό νόμο. Η τρόικα από την άλλη πλευρά έχει επιβάλει μείωση των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) 500 εκ. ευρώ το χρόνο για τα επόμενα τρία χρόνια και έτσι όλα τα δημόσια έργα πάνε πίσω. Ηδη ξένες και ελληνικές εταιρείες έχουν εγκαταλείψει δημόσια έργα γιατί δεν υπήρχαν χρήματα να πληρωθούν. Αρα το ζητούμενο είναι τα χρήματα για επενδύσεις. Εδώ, λοιπόν, έρχεται το ζήτημα του συνεργατισμού.
Πολλοί θα πουν ότι αυτά που θα διαβάσουν παρακάτω είναι όνειρα θερινής νυκτός. Πιθανόν ναι. Εγώ, όμως, δεν θα πάψω να ονειρεύομαι. Ας κάνουμε, λοιπόν, μια υπόθεση εργασίας. Εστω ότι κάποιος ή κάποιοι έχουν μια βιώσιμη επιχειρηματική ιδέα. Το ζήτημα είναι ότι δεν έχουν λεφτά να την υλοποιήσουν ούτε και αυτά που απαιτεί ο επενδυτικός νόμος π.χ. το 25% της ιδιωτικής συμμετοχής (= συνολικό κόστος μείον κρατική επιχορήγηση). Η επιχειρηματική ιδέα, λοιπόν, μένει στο ράφι και αυτοί που την είχαν, κοιτάνε να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Αν ήμασταν στην Αμερική, στην Καλιφόρνια, τότε κάποιοι επιχειρηματίες σίγουρα θα την χρηματοδοτούσαν και σίγουρα θα είχαν κέρδη. Πάρτε για παράδειγμα την εταιρεία Google του Internet, που είναι σήμερα μεγαθήριο. Αν η επιχειρηματική ιδέα ήταν στην Ελλάδα, τίποτα δεν θα γινόταν. Δεν θα γινόταν γιατί εδώ δεν είναι συνηθισμένο το λεγόμενο Venture Capital όπου κάποιος βάζει τα λεφτά και κάποιος την ιδέα και την δουλειά και όλοι μαζί τα οικονομάνε. Στην Αμερική αντιστοιχούν 100 δολλάρια το άτομο, στο Ισραήλ 250 δολλάρια το άτομο, στην Ευρώπη 10 ευρώ το άτομο και στην Ελλάδα ΜΗΔΕΝ… Αυτό δεν γίνεται εδώ γιατί δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία, δεν υπάρχει σχετική αντίληψη στους έχοντες τα χρήματα, στο τραπεζικό σύστημα κ.τ.λ. Αρα το ζητούμενο είναι τα χρήματα για το ξεκίνημα της επιχείρησης.
Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι κάποιος έχει μια επιχειρηματική ιδέα και δεν έχει τα χρήματα. Το κόστος, λοιπόν, για όλο το εγχείρημα ας το υπολογίσουμε γύρω στα 3.000.000 ευρώ. Βγαίνουμε στη δημοσιότητα και ζητάμε από τον κόσμο να βάλει ό,τι ποσό θα μπορούσε να διαθέσει π.χ. 3.000 ευρώ. Αν μαζευτούν 1.000 άτομα τότε να τα 3.000.000 ευρώ. Θα μου πείτε, ποιος θα βάλει τα λεφτά του για κάτι που δεν γνωρίζει και να τα διαχειριστεί κάποιος τον οποίο δεν γνωρίζει; Εδώ λοιπόν έρχεται η ιδέα του ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣΜΟΥ. Το κράτος δημιουργεί νομοθετικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τους μετόχους για το κεφάλαιό τους χωρίς κρατική ή τραπεζική εγγύηση. Υπάρχουν άλλοι τρόποι. Μόνο το νομοθετικό πλαίσιο χρειάζεται που θα καθορίζει τον τρόπο οργάνωσης και διοίκησης της επιχείρησης.
Αν τώρα η επιχείρηση έχει κέρδη που λογικά πρέπει να έχει, τότε το μέρισμα για κάθε μέτοχο μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερο από τον τόκο των 90 ευρώ που θα έπαιρνε κάποιος από την τράπεζα για τρία χιλιάρικα. Στην χειρότερη περίπτωση να μην πήγαινε καλά η επιχείρηση και να έχανε κάποιος τρία χιλιάρικα που και αυτό θα είναι δύσκολο γιατί μπορεί να διασφαλίζεται κατάλληλα από την σχετική νομοθεσία.
Εδώ, αν σκεφτούμε βαθύτερα, θα δούμε τα πλεονεκτήματα αυτής της ιστορίας. Πρώτον δεν θα υπάρχει ανάγκη χρηματοδότησης από το κράτος που προκαλεί καθυστερήσεις και αγκυλώσεις στην υλοποίηση μιας επένδυσης. Δεύτερον οι Ελληνες θα γινόντουσαν εν δυνάμει επιχειρηματίες. Δεν θα εξαρτιόντουσαν από τις ληστρικές τράπεζες. Το χρήμα που φυλάσσεται σε σεντούκια και σε θυρίδες θα έβγαινε στην επιφάνεια με αποτέλεσμα αύξηση της επιχειρηματικότητας, των εξαγωγών ή της υποκατάστασης των εξαγωγών. Ας μου συγχωρεθεί και η παρακάτω «ρατσιστική» σκέψη: Φτηνό εργατικό δυναμικό έχουμε. Εχουμε χιλιάδες μετανάστες που λιμοκτονούν και θα ήταν πολύ ευχαριστημένοι να δούλευαν με χαμηλά ημερομίσθια ώστε να έχουμε χαμηλό λειτουργικό κόστος στην επιχείρηση. Θα μου πείτε τώρα τι θα γίνει με τους συμπατριώτες μας τους ανέργους; Αν υπάρχει ανάπτυξη, τότε και αυτοί θα έχουν δουλειές που δεν μπορούν να κάνουν οι μετανάστες. Εξ’ άλλου στην χρυσή, αλλά με δανεικά, εποχή των Ολυμπιακών αγώνων τι γινότανε;
Αν, λοιπόν, αυτό το όνειρο που λέγεται «ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣΜΟΣ» γίνει αλήθεια μια φορά, τότε να είστε σίγουροι για δύο πράγματα:
Πρώτον θα δεχτεί σφοδρότατες επιθέσεις από το οικονομικό κατεστημένο και δεύτερον θα βρει αμέσως μιμητές. Στην Αργεντινή, για παράδειγμα, δύο επιχειρήσεις που πήγαιναν για κλείσιμο και θα έβγαιναν στον δρόμο 10.000 άτομα, τις ανέλαβαν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και σήμερα μεγαλουργούν παρά το αντίξοο οικονομικό περιβάλλον. Δέχονται, όμως, επιθέσεις από το τραπεζικό σύστημα, αλλά έχουν αρωγό την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση της Αργεντινής ψήφισε νόμο όπου αν κάποιος επιχειρηματίας εγκαταλείψει την επιχείρησή του, τότε την αναλαμβάνουν αυτοδίκαια οι εργαζόμενοι χωρίς να πληρώσουν τίποτα στον επιχειρηματία. Εκείνο που χρειάζεται είναι να σκεφτόμαστε με δημιουργικό, πρωτότυπο και ορθολογικό τρόπο.
Ο συνεργατισμός δεν είναι μια καινοφανής ιδέα, αλλά για πρώτη φορά εμφανίστηκε στο Μάντσεστερ της Αγγλίας κατά τις αρχές του 18ου αιώνα και επεκτάθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ηταν ο σπόρος των συνεταιρισμών που στην Ελλάδα υλοποιήθηκε με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι σήμερα, δυστυχώς, στην πλειοψηφία τους δεν ακολούθησαν τις νέες εξελίξεις λόγω νομοθεσίας και νοοτροπίας των συνεταιρισμένων. Μια πρωτοπόρος χώρα στον συνεργατισμό είναι η Κύπρος με εξελιγμένη νομοθεσία και ελεγκτικές αρχές. Αν ψάξετε στο Internet θα βρείτε πλήθος σχετικών πληροφοριών. Στην Κύπρο μοιάζουν με συνεταιρισμούς, αλλά ουσιαστικά είναι κάτι παραπάνω. Δρουν σαν επιχειρήσεις με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και το όφελος των μελών προέρχεται είτε από τις χαμηλές υπηρεσίες που προσφέρουν είτε από την κερδοφορία τους.
Στη μητρόπολη του καπιταλισμού, την Αμερική, το κίνημα είναι πάρα πολύ ανεπτυγμένο. Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 υπήρχαν στην Αμερική 470.000 συνεργατικές επιχειρήσεις που είχαν πάνω από 100 εκατομμύρια μέλη (κάθε άτομο μπορούσε να είναι μέλος σε παραπάνω από μια συνεργατική επιχείρηση εξ’ ου και ο αριθμός 100 εκατομμύρια). Οι επιχειρήσεις αυτές παράγουν κάθε είδους αγαθό και υπηρεσίες από νοσοκομειακή περίθαλψη, παραγωγή ειδών οικιακής χρήσης, κατασκευή κατοικιών, δραστηριότητες στον γεωργικό τομέα, καθώς και κάθε είδος βιομηχανικής παραγωγής.
Αν θέλει κάποιος πληροφορίες, ας κοιτάξει την παρακάτω ιστοσελίδα: http://www.referenceforbusiness.com/encyclopedia/Con-Cos/Cooperatives.html.
Στο Νέο Μεξικό με έδρα την πόλη Σάντα Φε δραστηριοποιείται μια συνεργατική επιχείρηση παραγωγής ηλεκτρισμού που παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα σε 200.000 αγροτικές οικογένειες (http: // www. nmelectric. coop/index.php).
Το κίνημα του συνεργατισμού είναι διαδεδομένο και στην Ισπανία πάρα πολύ. Υπάρχει και ιδεολογική και οικονομική και πολιτική κάλυψη. Για πληροφορίες διαβάστε την παρακάτω ιστοσελίδα. http://www.fundacionespriu.coop/pfw_files/cma/articulos/200313115957cooperativism-angles_2.pdf.
Συνεργατισμός λοιπόν. Οπως είδαμε από τα παραπάνω δεν είναι και πολύ όνειρο η πρότασή μου. Γίνεται σε διάφορα μέρη του κόσμου. Δεν χαίρει, όμως, δημοσιότητας γιατί αυτό δεν συμφέρει τον νεοφιλελευθερισμό που θέλει να τα φάει όλα. Από ανθρώπους μέχρι το περιβάλλον που όλοι ζούμε. Πρέπει να αναπτύξουμε το κίνημα αυτό και στην Ελλάδα σαν αντίβαρο στους καιρούς της «νεοδουλείας» που πλησιάζουμε να μπούμε ή έχουμε μπει. Να φανταστείτε ότι μόνο ένα βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά βιβλιοπωλεία για το θέμα αυτό.
Συνεργατισμός λοιπόν. Αφού το κράτος δεν έχει λεφτά, ας τσοντάρουμε εμείς να κάνουμε επιχειρήσεις γιατί θα είναι προς όφελος όλων και θα αναπτύξουμε την οικονομία μας να γίνουμε ισχυροί και εθνικό έργο να προσφέρουμε. Μάθετε ότι οι Τούρκοι κατασκευάζουν λιμάνι στην Αλβανία. Σε λίγο θα θέλουν και το Ιόνιο μέσω Αλβανίας, μη σας φαίνεται παράξενο. Οι αρχαίοι μας έλεγαν «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται (=μάθανε ότι γα…στε πλακώσανε και οι γύφτοι, επί το νεοελληνικότερον)». Εκείνο που θέλουμε από τους αχαΐρευτους πολιτικούς μας είναι το νομοθετικό πλαίσιο.Παραδείγματα υπάρχουν εκατοντάδες στον κόσμο.
* O Γιωργος Πένταρης ειναι καθηγητής
Μαθηματικών και πληροφορικής ....
