Ομιλία Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στη Διάσκεψη των Προέδρων των Μειζόνων Αμερικανο-Εβραϊκών Οργανώσεων
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ
Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2011
: Κύριε Πρόεδρε, εξοχότατοι, κυρίες και κύριοι Πρέσβεις,
Γ. A. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω θερμά στην Ελλάδα. Η Διάσκεψη αυτή σηματοδοτεί την πρώτη σας, ιστορική επίσκεψη στη χώρα μας και μας δίνει την ευκαιρία να προωθήσουμε περαιτέρω τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ του Ελληνικού λαού και της Εβραϊκής Κοινότητας, σε πολλούς τομείς.
Γνωρίζω ότι ακούσατε πολλά από τους διάφορους Υπουργούς, για τα όσα επιτελέσαμε ως Κυβέρνηση στη διάρκεια των τελευταίων 15 μηνών, για τα συγκεκριμένα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που προωθούμε, προκειμένου να αποκαταστήσουμε τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και να επαναφέρουμε την οικονομία σε σωστή τροχιά. Δεν θα σας κουράσω, συνεπώς, με λεπτομέρειες των μεταρρυθμίσεων που έχουμε θεσπίσει.
Θα αναφέρω απλά ότι, στη διάρκεια του περασμένου χρόνου, σώσαμε την Ελλάδα, που βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αλλά τα ελλείμματα και τα χρέη δεν αποτελούσαν παρά συμπτώματα βαθύτερων προβλημάτων, που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε. Προβαίνουμε λοιπόν σε δραστικές αλλαγές σε αυτή τη χώρα, αλλαγές που ήδη έχουν οδηγήσει σε πολύ θετικά αποτελέσματα.
Προχωράμε σε ουσιαστικές αλλαγές, ο αντίκτυπος των οποίων είναι ήδη σημαντικός και θετικός. Εκτός από την πρωτόγνωρη μείωση του ελλείμματος κατά 6% του ΑΕΠ πέρυσι, εφαρμόζουμε μια σειρά από σαρωτικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα καταστήσουν την ελληνική οικονομία βιώσιμη, ανταγωνιστική και προσανατολισμένη προς το μέλλον.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικές και απαραίτητες για τη μελλοντική σταθερότητα και ευημερία της Ελλάδας, αλλά αποτελούν και τη συμβολή μας, θα έλεγα, στην ευρωπαϊκή οικογένεια και στη σταθερότητα της ευρωπαϊκής μας οικογένειας.
Όλοι μάθαμε τον περασμένο χρόνο ότι, η κρίση του δημόσιου χρέους δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα, παρόλο που έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Είναι ένα πρόβλημα κοινό σε πολλές άλλες χώρες της υφηλίου, που έχουν υψηλό χρέος. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, η Ευρώπη λαμβάνει αποφάσεις που οδηγούν στην αναμόρφωση της οικονομικής της διακυβέρνησης, των συστημάτων της και του συντονισμού της, με σκοπό να αντιμετωπίσει ακριβώς αυτό το πρόβλημα.
Είμαι συνεπώς βέβαιος, ότι θα ξεπεράσουμε αυτή την κρίση, η οποία έχει πλήξει και την καρδιά της ευρωπαϊκής μας οικογένειας, την Ευρωζώνη. Πιστεύω, μάλιστα, ότι θα προχωρήσουμε περισσότερο από πολλές άλλες χώρες, που δίστασαν να προβούν σε ανάλογες μεταρρυθμίσεις.
Θα ήθελα τώρα να πω δυο λόγια για το συνολικό πακέτο μέτρων που εξετάζουμε στην Ευρώπη, για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση σταθερή, ισχυρή και ανταγωνιστική. Το πακέτο αυτό θα περιλαμβάνει πολιτικές, που θα εξασφαλίσουν στις ευρωπαϊκές οικονομίες βιωσιμότητα, διαφάνεια και κοινωνική συνοχή.
Αυτό το πακέτο μέτρων, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να περιλάβει τρία βασικά στοιχεία, τα οποία συζητούμε αυτή τη στιγμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πρώτον, κάθε κράτος – μέλος, όπως και η Ελλάδα, πρέπει να τακτοποιήσει τα του οίκου του, με δημοσιονομική εξυγίανση, διαφανή διακυβέρνηση και μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα.
Παράλληλα, όμως, έχουμε δημιουργήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα μηχανισμό, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που θα ρυθμίζει στο μέλλον θέματα, όπως είναι οι ομολογιακές αγορές και το χρέος, τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε από κοινού, εφόσον έχουμε ενιαία αγορά και ενιαίο νόμισμα.
Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, για το οποίο επιθυμούμε μεγαλύτερη διαφάνεια, προκειμένου να ρυθμίζουμε ζητήματα, όπως οι αγορές παραγώγων, οι οίκοι αξιολόγησης, οι φορολογικοί παράδεισοι, αλλά και για να δημιουργήσουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο τραπεζικό μας σύστημα σε ολόκληρη την Ευρώπη, ώστε να υπάρξουν μεγαλύτερη ρευστότητα και περισσότερες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία, κάτι που απέφευγαν οι τράπεζες στη διάρκεια της κρίσης, λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Θέλουμε, λοιπόν, και το πράττουμε ποικιλοτρόπως, να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό μας σύστημα.
Τρίτον, θέλουμε η Ευρώπη να αναπτυχθεί, να γίνει πιο συνεκτική και πιο ανταγωνιστική. Υπάρχουν πολλές χώρες, με διαφορετικές παραδόσεις και μεγάλες δυνατότητες. Προχωράμε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ συζητάμε θέματα όπως επενδύσεις στην παιδεία και σε καινοτομίες, ως ουσιαστικά στοιχεία για την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Θέλουμε πράσινη ανάπτυξη, πράσινη οικονομία, πράσινα εκπαιδευτικά συστήματα, με σωστή εκπαίδευση για τους μαθητές, φοιτητές και επιστήμονες.
Θέλουμε επίσης επενδύσεις σε υποδομές, που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς.
Είμαστε 27 κράτη – μέλη, όμως, οι χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης, χρειάζεται να αναπτύξουν περισσότερο τον τομέα των μεταφορών, των επικοινωνιών, των ευρυζωνικών εφαρμογών, των ενεργειακών δικτύων και των αγωγών. Πολλά από αυτά θα χρηματοδοτηθούν από μεγάλες επενδύσεις, μέσα από ευρωομόλογα, ένα μεγάλο εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, έτσι όμως θα δημιουργηθεί μια ισχυρότερη και πιο ολοκληρωμένη αγορά.
Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό, επειδή βλέπουμε ότι η αγορά εκτείνεται μέχρι τη Μεσόγειο. Η συνεργασία μας, λοιπόν, με τις χώρες της Μεσογείου είναι πολύ σημαντική. Θέλουμε να ενσωματώσουμε περισσότερο το Ισραήλ στην ευρωπαϊκή αγορά, κάτι που πιστεύω είναι ζωτικό, όχι μόνο για την οικονομία του Ισραήλ, αλλά και για την στρατηγική ασφάλεια αυτής της χώρας.
Βλέπουμε αυτή την αλλαγή της Ευρώπης, σε μια πιο ανταγωνιστική και πιο πράσινη, πιο συνεκτική οικονομία, ως μια ευκαιρία για την Ελλάδα. Σημαίνει για μας ότι στρεφόμαστε προς την ποιότητα, προς ποιοτικά προϊόντα, στους τομείς της γεωργίας, του τουρισμού, της ενέργειας, της ναυτιλίας, των υπηρεσιών, της βιομηχανίας, της παιδείας, του πολιτισμού.
Η ποιότητα είναι η λέξη – κλειδί, η σχέση ποιότητας και αξίας, που θέλουμε να προωθούμε σε οτιδήποτε αναλαμβάνουμε.
Είμαι συνεπώς υπερήφανος που η Ελλάδα ξεπέρασε τις προσδοκίες σε πολλούς τομείς. Είναι εντυπωσιακό το τι καταφέραμε μέσα σε ένα χρόνο, αλλά έχουμε ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσουμε. Πρέπει να αλλάξουμε με ταχύτατο ρυθμό ένα δημόσιο τομέα που δυσλειτουργεί, που χαρακτηρίζεται από γραφειοκρατία κι όχι από διαφάνεια.
Υπάρχει όμως αυξανόμενη συνείδηση στον Ελληνικό λαό για την ανάγκη αυτών των αλλαγών, παρά το γεγονός ότι είναι πραγματικά οδυνηρές – και το βλέπουμε αυτό, με τις αντιδράσεις στους δρόμους της Αθήνας, οι οποίες είναι ένας δημοκρατικός τρόπος, για να εκφράζει ο λαός τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Όλοι όμως αντιλαμβάνονται ότι, αυτές οι βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις ήταν απαραίτητες, έπρεπε να είχαν συμβεί προ πολλού και ότι αποτελούν τη μόνη επιλογή για να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη οικονομία και, τελικά, μια χώρα πιο ασφαλή.
Αυτό το μήνα, ανοίγουμε περίπου 60 κλειστά ή προστατευόμενα επαγγέλματα, όπως οι φαρμακοποιοί, οι ιδιοκτήτες φορτηγών, οι δικηγόροι και οι μηχανικοί. Έχουμε προφανώς να κάνουμε με ισχυρά κεκτημένα συμφέροντα, αλλά το προηγούμενο σύστημα επέτρεπε σε ορισμένα άτομα ή ομάδες με διασυνδέσεις, να εκμεταλλεύονται τους θεσμούς. Αυτή η κατάσταση ήταν αιμορραγία για τα δημόσια οικονομικά, αλλά υπονόμευε και τη δημιουργικότητά μας.
Στη διάρκεια του 2010, χρειάστηκε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις για να αποτρέψουμε τη χρεοκοπία, όπως πάγωμα ή περικοπές μισθών και συντάξεων. Αλλά δεν δίστασα να τα βάλω με αυτά τα οργανωμένα συμφέροντα, επειδή σταματούσαν τον ανταγωνισμό και δεν επέτρεπαν κυρίως σε νέους και δυναμικούς επιχειρηματίες να δραστηριοποιηθούν στις αγορές.
Αυτές οι αλλαγές είναι σημαντικές, αλλά είναι απλές και προφανείς. Πολλές φορές, μιλάμε για την επανάσταση του αυτονόητου. Για παράδειγμα, ενώ δεν υπήρχε διαφάνεια στο δημόσιο τομέα, σήμερα, κάθε απόφαση που λαμβάνει ένας Υπουργός ή ανώτερος αξιωματούχος, αναρτάται στο Διαδίκτυο. Έτσι, οι Έλληνες πολίτες γνωρίζουν πού πάνε οι φόροι και τα χρήματά τους.
Δεν θα ζητήσω λοιπόν συγγνώμη, για το γεγονός ότι τα βάζουμε με κεκτημένα συμφέροντα και πρακτικές του παρελθόντος και, σίγουρα, δεν θα διστάσω να ξεσκεπάσω περιπτώσεις διαφθοράς, είτε αφορούν σε χαμηλόβαθμους δημόσιους υπαλλήλους, είτε σε ανώτερα κυβερνητικά στελέχη.
Ζούμε σε μια νέα εποχή, την εποχή της διαφάνειας, με τους χώρους κοινωνικής δικτύωσης – Twitter, Facebook – με ιστολόγια που λειτουργούν όλο το 24ωρο, και όλα αυτά πρέπει να οδηγούν σε καλύτερη διακυβέρνηση, σε μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών, σε περισσότερη λογοδοσία, αλλά αποτελούν, επίσης, και μια ευκαιρία για καινοτομία στον τομέα της διακυβέρνησης. Πρέπει να έχουμε επίγνωση των ελλείψεών μας, για να τις ξεπεράσουμε.
Επειδή όμως η Ελλάδα είναι το λίκνο της Δημοκρατίας, προσπαθούμε να διερευνήσουμε νέους ορίζοντες για τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, να καταλάβουμε τι σημαίνουν ζητήματα όπως η παγκοσμιοποίηση, η υψηλή τεχνολογία και το Διαδίκτυο, καθώς και αν είναι θετικά ή αρνητικά για τις δημοκρατίες μας.
Επειδή η Δημοκρατία, η δημοκρατική διακυβέρνηση, η ικανότητα αντιμετώπισης των μεταβολών και των εξελίξεων στον κόσμο γύρω μας, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη δημοκρατική συμμετοχή, όλα αυτά, αποτελούν τις πιο σημαντικές πολιτικές προκλήσεις, που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας.
Δημοκρατία για μας, στην Ελλάδα, σημαίνει επίσης προώθηση των δύσκολων και αναγκαίων αλλαγών, που θα μας επιτρέψουν να σταθούμε στα πόδια μας, επειδή γνωρίζουμε ότι έχουμε εκπληκτικές δυνατότητες και τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήματα. Αντί λοιπόν να ζούμε στο ρυθμό της κρίσης και να χρειαζόμαστε εντατική «περίθαλψη» και βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, θέλουμε να δείξουμε ότι θα τα καταφέρουμε. Άλλωστε, είδαμε την αλληλεγγύη των επικεφαλής και των χωρών-μελών του ΔΝΤ, αλλά και των Ευρωπαίων εταίρων μας.
Θέλουμε πράγματι να δείξουμε ότι μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που προωθούμε αυτές τις μεγάλες αλλαγές.
Αυτές οι αλλαγές, αυτή η επανάσταση του αυτονόητου, απελευθερώνει τις τεράστιες δυνατότητες, τις αναξιοποίητες δυνατότητες που διαθέτουμε στην Ελλάδα. Προωθούμε, για παράδειγμα, την πράσινη ενέργεια, την απέραντη ηλιακή, αιολική και κυματική ενέργεια. Αξιοποιούμε τον φυσικό μας πλούτο, για να δημιουργήσουμε πράσινο, ποιοτικό τουρισμό, σε συνδυασμό με τον πολιτισμό μας και τη Μεσογειακή ή Κρητική διατροφή.
Θεσπίζουμε κίνητρα για νέες επιχειρήσεις και για προώθηση των εξαγωγών μας, οι οποίες, το Νοέμβριο, αυξήθηκαν κατά 38%. Αυτή ήταν μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν.
Προωθούμε την καινοτομία και τις επενδύσεις, με φορολογικά κίνητρα και με απλούστευση της γραφειοκρατίας για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων.
Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, αυτό που θέλουμε να αξιοποιήσουμε, είναι το ανθρώπινο δυναμικό του Ελληνισμού, στην Ελλάδα και στον κόσμο. Πολλοί από εσάς γνωρίζετε την Ελληνική Διασπορά. Συνεργάζεστε με Έλληνες στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού. Ξέρετε τι σημαντικό δυναμικό αποτελούν και πόσο χρήσιμο είναι το επιχειρηματικό τους πνεύμα.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύσσουμε στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ, καθώς και μία εταιρική σχέση της Ελλάδας με το Ισραήλ, μετά και από την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, την πρώτη επίσκεψη Ισραηλινού Πρωθυπουργού στην Ελλάδα. Έχουμε ανοίξει κεφάλαια συνεργασίας στους τομείς του τουρισμού, της γεωργίας, της υψηλής τεχνολογίας και της ασφάλειας. Αναφέρω μόνο λίγους από τους τομείς της συνεργασίας μας.
Απόδειξη ότι υπάρχουν ήδη θετικά αποτελέσματα, αποτελεί η αύξηση κατά 200% στις επισκέψεις Ισραηλινών στην Ελλάδα.
Τους επόμενους μήνες – νομίζω στις αρχές Απριλίου – θα έχουμε την πρώτη διμερή Υπουργική μας Σύνοδο, που θα συνέλθει στο Ισραήλ, για να συνεχίσουμε νέες συνεργασίες στον τομέα της γεωργίας, της τεχνολογίας και της ενέργειας.
Η παρουσία σας εδώ, στην Ελλάδα, αποτελεί συνεπώς σημαντικό σταθμό. Έχετε έρθει εδώ, σε μια ιστορική στιγμή στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ, και θα συμβάλλετε ασφαλώς στην ανάπτυξη και την παγίωση αυτής της συνεργασίας.
Θα ήθελα, όμως, να πω και λίγα λόγια για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας, γιατί μας απασχολούν όλους, πιστεύω.
Αυτές οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, μας δημιουργούν ανάμικτα συναισθήματα: ελπίδες για τη δημιουργία μιας δημοκρατικής Αιγύπτου και ευρύτερα ενός δημοκρατικού αραβικού κόσμου, έκπληξη από την επιμονή, την εμμονή και τη βούληση του Αιγυπτιακού λαού, που οδήγησε σε αυτή την ειρηνική επανάσταση, αλλά και ανησυχίες και προβληματισμό, για το πού θα οδηγήσουν όλα αυτά, αν δεν υπάρξει θαρραλέα, ώριμη και αντιπροσωπευτική πολιτική και ειρηνική διαχείριση.
Η Ελλάδα, βεβαίως, είναι στενός φίλος και γείτονας της Αιγύπτου. Διατηρούμε μακροχρόνιους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας με την Αίγυπτο και τον Αιγυπτιακό λαό. Υπάρχει ακόμα μία σημαντική Ελληνική κοινότητα στην Αλεξάνδρεια. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας είναι σημαντικό σύμβολο της Ορθοδοξίας στην Αφρική. Και βεβαίως, η ναυτιλία σχετίζεται άμεσα και με τις εξελίξεις στη Διώρυγα του Σουέζ.
Γενικότερα όμως, από τις εξελίξεις στην Αίγυπτο, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της περιοχή μας, κατά τον άλφα ή βήτα τρόπο.
Γι’ αυτό, είμαι σε στενή επαφή με τους εκπροσώπους του κυβερνητικού καθεστώτος και της αντιπολίτευσης, όχι επειδή θέλουμε να αναμειχθούμε στις υποθέσεις άλλων χωρών, αλλά επειδή το μέλλον τους είναι και δικό μας μέλλον.
Κατέστησα σαφές ότι πρέπει να αποφευχθούν ο εξτρεμισμός και η βία. Μια σύγκρουση μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων και αντιπολίτευσης, θα έχει αναμφίβολα αρνητικές συνέπειες και θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη καταστολή, σε βία και εξάρσεις φονταμενταλισμού ή, στο αποτέλεσμα να υπάρξει ένα νέο καθεστώς, το οποίο θα είναι ακόμα πιο ακραίο και φανατικό.
Γι’ αυτό, είναι απαραίτητο σήμερα να υπάρξει μία μετάβαση αντιπροσωπευτική και ειρηνική, η οποία θα οδηγήσει σε δημοκρατικούς θεσμούς.
Η Δημοκρατία αποτελείται από πολλά στοιχεία, είναι μια διαδικασία που χρειάζεται φροντίδα, βοήθεια, επιμονή και κατανόηση, για να διαμορφωθεί και να ολοκληρωθεί.
Εδώ, η Ευρώπη έχει πολύ μεγάλη εμπειρία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε τη διαδικασία της διεύρυνσης. Εμείς, η Ελλάδα, γίναμε το 12ο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά τα μέλη έγιναν 15, τώρα είμαστε 27 και, σύντομα, ίσως προστεθούν κι άλλα.
Αλλά η διεύρυνση δεν είναι μια γεωγραφική διαδικασία. Είναι μια διαδικασία δημιουργίας θεσμών και εκδημοκρατισμού χωρών, με σκοπό την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, προτού γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν γνωρίσει δικτατορία. Το ίδιο ίσχυε και για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Πιστεύω, λοιπόν, ότι η Ευρώπη έχει τεράστια εμπειρία σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των θεσμών για δημοκρατικές κοινωνίες. Και εδώ, ως Ελλάδα, μπορούμε να παίξουμε ένα ρόλο στην περιοχή, όπως μπορεί να παίξει ρόλο και η Ευρώπη, συμβάλλοντας και στηρίζοντας αυτή τη διαδικασία μετάβασης, ιδιαίτερα στη Μεσόγειο.
Υπάρχει κι ένα άλλο ελπιδοφόρο μήνυμα, που πρέπει να τονίσουμε. Η Δημοκρατία δεν συνδέεται με μία θρησκευτική παράδοση και, από τα συνθήματα στους δρόμους, βλέπουμε ότι συμφωνούν πολλοί στην Αίγυπτο και την Τυνησία. Αποτελεί πλέον ένα οικουμενικό αίτημα, για ένα σύστημα που σέβεται τις αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών, καθώς και το δικαίωμα της συμμετοχής. Αυτό σημαίνει Δημοκρατία, κάτι που ξεπερνά τα όρια της θρησκείας. Πιστεύω, λοιπόν, ότι αυτό είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα.
Άλλη μία παρατήρηση για την περιοχή, σχετικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα. Οι εξελίξεις στην περιοχή δείχνουν σαφέστατα – και το πιστεύω ακράδαντα – ότι είναι προς το στρατηγικό συμφέρον του Ισραήλ και προς το συμφέρον της ασφάλειας του Ισραήλ, να δημιουργήσει ένα σταθερό και βιώσιμο γειτονικό Παλαιστινιακό κράτος. Αυτό πιστεύω ότι θα βοηθήσει το Ισραήλ στα θέματα ασφάλειάς του, αλλά και θα ενσωματώσει το Ισραήλ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και στην ευρωπαϊκή αγορά.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό, και εδώ, η Ελλάδα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο. Το συζήτησα αυτό στις συναντήσεις που είχα με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ και με την Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, την κυρία Κλίντον, καθώς και με τον Πρόεδρο Ομπάμα.
Η Ελλάδα μπορεί να αναλάβει σημαντικό ρόλο στην περιοχή, επειδή διατηρούμε πολύ καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, αλλά έχουμε και πολύ στενούς δεσμούς με το Ισραήλ. Θέλουμε να προωθηθεί η ειρήνη και η συνεργασία στην περιοχή και σ’ αυτό θα συνεργαστούμε στενά μαζί σας.
Με την εξέλιξη των γεγονότων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική για την περιφερειακή σταθερότητα.
Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι, η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να είναι, υπό την καθοδήγησή μου, ειλικρινής και αξιόπιστος διαμεσολαβητής και ότι θα συνεργαστούμε μαζί σας, αξιοποιώντας τις καλές μας σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, για την προώθηση της ειρήνης.
Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια, επίσης, για να ξεπεραστούν οι ιστορικές δυσκολίες και τα προβλήματα με τη γείτονα χώρα, την Τουρκία, γιατί αυτό πιστεύω είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας και της Ευρώπης, στο πλαίσιο της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συνεπώς, οι αλλαγές που έγιναν στην Ελλάδα τον περασμένο χρόνο δείχνουν ότι έχουμε την πολιτική βούληση, τόσο σε εσωτερικό, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, να συμβάλουμε στην προώθηση της ειρήνης και της συνεργασίας.
Ξεπερνώντας πολλά αρνητικά στερεότυπα για την Ελλάδα, επιδεικνύουμε αποφασιστικότητα και βούληση για αλλαγή, ευημερία και ασφάλεια.
Και βεβαίως, η Εβραϊκή Κοινότητα γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα και πόσο χρειάζεται να αγωνιστεί κανείς για να τα ξεπεράσει. Εγώ πάντα αγωνίστηκα ενάντια στα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, όπου κι αν εμφανίζονταν, όπου κι αν υπήρχαν.
Και το έκανα και θα το κάνω, σε στενή συνεργασία με την Εβραϊκή Κοινότητα της Ελλάδας, με την οποία διατηρούμε ισχυρούς δεσμούς φιλίας και συνεργασίας.
Είμαστε ένας υπερήφανος λαός, μια υπερήφανη χώρα και γι’ αυτό, παρ’ όλα τα προβλήματα, γνωρίζουμε ότι θα πετύχουμε.
Σας ευχαριστώ, λοιπόν, που επιλέξατε αυτό το θέμα για τη Διάσκεψή σας, καθώς και για το γεγονός ότι επιλέξατε την Αθήνα ως τόπο διεξαγωγής της, παρά τις πιθανές μικρές δυσκολίες που ίσως αντιμετωπίσατε, όμως, βιώσατε από κοντά τη διαδικασία της αλλαγής στη χώρα μας, την επώδυνη, αλλά ελπιδοφόρα διαδικασία αλλαγής.
Σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας. Ελπίζω ότι θα συνεχιστεί αυτή η μακροχρόνια συνεργασία μας, για το καλό των χωρών και των κοινωνιών μας, για την παγίωση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ευημερίας.
Ελπίζουμε ότι, σύντομα, θα έχουμε ξανά την ευκαιρία να σας υποδεχτούμε στη χώρα μας, είτε ως εκπροσώπους των αντιπροσωπειών και Οργανώσεών σας, είτε ως φιλοξενούμενους και φίλους. Σας ευχαριστώ πολύ.
ALAN SOLOW: Κύριε Πρωθυπουργέ, ήταν μεγάλη χαρά που είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε εδώ, στην ωραία Αθήνα. Όταν συναντηθήκαμε στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο, ήταν λιγότεροι άνθρωποι παρόντες και οι συζητήσεις που είχαμε τότε ήταν πιο ιδιωτικές.
Ακούγοντάς σας, όμως, να απευθύνεστε στην ομήγυρη σήμερα, θυμήθηκα τι ήταν αυτό που με έκανε να βγω τότε έξω από την αίθουσα και να πω στο συνάδελφό μου, Malcolm Hoenlein, «όταν θα πάμε στο Ισραήλ φέτος, η χώρα στην οποία πρέπει να πάμε, πριν μεταβούμε στην Ιερουσαλήμ, είναι η Ελλάδα».
Ο λόγος που καταλήξαμε σε αυτό το συμπέρασμα, ήταν ότι αναγνωρίσαμε, όχι μόνο ότι είχαν σημειωθεί σημαντικές βελτιώσεις στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδας και όχι μόνο επειδή εσείς επιδείξατε ευαισθησία στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και επειδή η Ελλάδα παρακολουθεί από πολύ κοντά τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη και στον κόσμο και το τι πρέπει να γίνει για να ξεπεραστεί η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Και καθώς η δική σας Κυβέρνηση, υπό τη δική σας ηγεσία, βρισκόταν στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων, κρίναμε ότι ήταν σκόπιμο να περάσουμε λίγο χρόνο μαζί σας, για να δούμε τι έχετε πραγματοποιήσει εδώ και πώς είστε το παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο.
Έχουμε φέρει στην Ελλάδα 60 εκπροσώπους από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σημαντικούς ηγέτες μεγάλων Αμερικανοϊσραηλινών Οργανώσεων – δεν υπάρχουν μικρές. Έχουμε επίσης μαζί μας, μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εβραϊκών Κοινοτήτων και του Ευρωασιατικού Εβραϊκού Κογκρέσου, και θέλουμε να ακούσουμε τι έχετε να μας πείτε, να πλουτίσουμε τις γνώσεις μας και να ενισχύσουμε τους δεσμούς ανάμεσα στον Ελληνικό και τον Εβραϊκό λαό, ανάμεσα στην Ελλάδα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μετά, θα επισκεφτούμε το Ισραήλ όπως σας είπα, για μια Διάσκεψη παρόμοια με την τωρινή, με δημοσιογράφους, επικεφαλής και μέλη «think tanks» του Ισραήλ και την παρουσία απλών πολιτών. Κατόπιν, θα επιστρέψουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού επισκεφθούμε την Ευρώπη και την Ρωσία. Θα ενημερώσουμε τους φίλους και την Κυβέρνηση γι’ αυτά που είδαμε στην Ελλάδα και για το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα όσα μας περιγράψατε.
Ο Ιουδαϊκός λαός και ο Ελληνικός λαός αποτελούν δύο αρχαίους πολιτισμούς, που τα έβαλαν με την ιστορία, γιατί ενώ πολλοί άλλοι εξαφανίσθηκαν, εμείς επιβιώσαμε και αυτό αποδεικνύει την προσαρμοστικότητα των πολιτισμών μας.
Και οι δύο λαοί όπως παρατηρήσατε, έχουμε Διασπορά, που μάθαμε να εντάσσουμε στη ζωή μας. Εσείς προσωπικά, ζήσατε μακριά από την πατρίδα σας, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Καταλαβαίνετε, επομένως, τη νοσταλγία της πατρίδας.
Αυτό θα μας βοηθήσει να μάθουμε μαζί, και όταν μαθαίνουμε μαζί, προοδεύουμε μαζί. Αυτό που απαιτείται, κύριε Πρωθυπουργέ, είναι ηγέτες σαν εσάς και τον Πρωθυπουργό Νετανιάχου και, ελπίζω ηγέτες σαν τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτή την αίθουσα σήμερα, οι οποίοι, όταν επιστρέψουμε στην πατρίδα, θα μας βοηθήσουν να κάνουμε τα βήματα, τα οποία τόσο σωστά περιγράψατε, που είναι αναγκαία στον σημερινό κόσμο.
Σας ευχαριστούμε ιδιαιτέρως για τη φιλοξενία, για την ευγένειά σας, για όλες τις σκέψεις που προκάλεσαν τα λόγια σας σήμερα. Ελπίζουμε το ίδιο πνεύμα να κυριαρχήσει και όλη την επόμενη εβδομάδα. Σας ευχαριστούμε πολύ.
Ο Πρωθυπουργός δέχθηκε ευγενικά να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις, δύο, πιο συγκεκριμένα. Αποφάσισα να κάνω την πρώτη. Μερικές φορές, το να προεδρεύεις έχει και τα καλά του, άλλες όχι.
Μιλήσατε για την κατάσταση στην Αίγυπτο, κάτι που είναι στο μυαλό μας και συνειδητοποιούμε τις σχέσεις της Ελλάδας με την περιοχή γενικά και εγώ ενδιαφέρομαι ιδιαίτερα για το ρόλο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το ζήτημα αυτό.
Το ερώτημα είναι το εξής: τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα, για να ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να υιοθετήσει μια στάση, που θα βοηθήσει τη νέα Αιγυπτιακή Κυβέρνηση, όποια και αν είναι αυτή, να διατηρήσει, αλλά και να ενισχύσει την συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ;
Η άποψή μας, βέβαια, είναι ότι η συνθήκη ειρήνης δεν ήταν θετική μόνο για το Ισραήλ, γιατί διατήρησε την ειρήνη στα σύνορά του, αλλά ήταν καλή και για το λαό της Αιγύπτου, που δεν χρειάσθηκε να συγκρουστεί με το Ισραήλ όλη αυτή την περίοδο. Η συνθήκη, επίσης, έχει τεράστια στρατηγική αξία για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θα ήθελα, επομένως, να σας ρωτήσω αν έχετε την πρόθεση να παίξετε έναν ηγετικό ρόλο, έτσι ώστε η Ευρώπη να τονίσει τη σημασία της ειρήνης στην αναδυόμενη ηγεσία της Αιγύπτου.
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Σας ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε, για τα ευγενικά σας λόγια. Όσον αφορά την Αίγυπτο, αυτό που είπα είναι ότι, θα ήθελα να δω μια ομαλή μετάβαση προς τη Δημοκρατία. Δεν μπορούμε να το εγγυηθούμε, αλλά μπορούμε να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να είναι πιθανό.
Προφανώς, συζητήσαμε τα θέματα αυτά στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από μερικές ημέρες, συζητήσαμε για την Αίγυπτο και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Όλοι πιστεύουμε βέβαια ότι, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις, οι χώρες που έχουν αναλάβει διεθνείς υποχρεώσεις, έχουν συνάψει ειρηνευτικές συμφωνίες, οφείλουν να τηρούν αυτές τις συμφωνίες και κατ’ ουδένα λόγο δεν πρέπει να τις αναιρούν.
Αυτός είναι ένας πυλώνας της φιλοσοφίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που στηρίζεται στο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, στο σεβασμό της καλής γειτονίας και στο σεβασμό των διεθνών συνθηκών. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, όχι μόνο σήμερα, αλλά και στο μέλλον.
Στο πλαίσιο της ομαλούς – ελπίζω – μετάβασης, το σημείο αυτό θα είναι ζωτικής σημασίας στις συναντήσεις με την οποιαδήποτε Αιγυπτιακή Κυβέρνηση.
Να είστε σίγουροι, ότι αυτό είναι σημείο μείζονος σημασίας για την Ευρώπη, γιατί η Ευρώπη θέλει ειρηνικές εξελίξεις, θέλει να επικρατήσει η ειρήνη στην περιοχή, τη γειτονιά της Ευρώπης, και να διευθετηθούν τα προβλήματα, για να αισθάνεται και το Ισραήλ ασφαλές, και τα κράτη της περιοχής να υπακούουν στο Διεθνές Δίκαιο και να σέβονται την ασφάλεια του Ισραήλ.
Αυτό είναι κάτι που μας απασχολεί. Και η Ελλάδα μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο, καθώς είμαστε γείτονες. Είμαστε μαζί με την Κύπρο, οι πιο κοντινές χώρες της περιοχής, μιας περιοχής που γνωρίζουμε καλά, αφού ζούμε με τους λαούς αυτής της περιοχής. Οι λαοί μας ήταν πολύ κοντά, όλους αυτούς τους αιώνες. Κατανοούμε την ψυχολογία, κάποια από τα προβλήματα και τα θέματα και, κυρίως, τις δυσκολίες της περιοχής, ενώ κάποιοι άλλοι ίσως, σε πιο μακρινούς πολιτισμούς, αντιμετωπίζουν προβλήματα κατανόησης.
Το θετικό είναι ότι και η αντιπολίτευση υποστηρίζει σθεναρά τις ειρηνευτικές συμφωνίες, που έχουν υπογράψει η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Αυτό, όπως είπατε, δεν ευνοεί αποκλειστικά το Ισραήλ, αλλά και τα συμφέροντα της Αιγύπτου.
Να είστε σίγουρος, επομένως, ότι η Ευρώπη θα υποστηρίξει τη διατήρηση της βασικής συμφωνίας, η οποία είναι τόσο σημαντική για την ασφάλεια όλων μας στην περιοχή.
ALAN SOLOW: Ευχαριστώ. Μία ερώτηση ακόμα. Αυτός είναι ο αγαπημένος μου ρόλος. Ο κ. Μάρεϋ Άστον, παρακαλώ.
Μ. ΑSΤΟΝ: Κύριε Πρωθυπουργέ, θα ήθελα και εγώ με τη σειρά μου, να σας ευχαριστήσω για τις προσπάθειες που καταβάλετε και εσείς, και ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου, για να ενισχύσετε τις σχέσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και την Ελλάδα.
Πρέπει να ξέρετε – και νομίζω ότι το ξέρετε – ότι υπάρχει μια σημαντική αύξηση της δραστηριότητας και των συναντήσεων ανάμεσα στην Ελληνική και Εβραϊκή Διασπορά, κυρίως στις ΗΠΑ. Θεωρώ ότι πρόκειται για μια σχέση που θα αναπτυχτεί.
Όταν συναντηθήκαμε το Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, όταν ήρθατε για την εναρκτήρια Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, έκανα μια ερώτηση ή έκανα ένα σχόλιο, για κάτι που κάνετε τα τελευταία χρόνια και το οποίο εκτιμούμε ιδιαίτερα.
 |
| Παπανδρέου -,Δόλλης ,Ράντ,σε πρόσφατη συνάντησή τους στην Αθήνα |
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών κ. Δόλλης αναφέρθηκε σε τουλάχιστον τρία πράγματα, που συνδέονται με την Εβραϊκή ατζέντα που σας απασχολεί, αλλά υπάρχει και ένα τέταρτο και, προς όφελος των συναδέλφων, θα ήθελα να το θίξω. Πρόκειται μάλλον για σχόλιο και όχι για ερώτηση.
Όταν ήσασταν Υπουργός Εξωτερικών, αλλά και μετά, εργασθήκατε με ιδιαίτερο ζήλο, για να εξασφαλίσετε τα ελληνοεβραϊκά αρχεία από τη Μόσχα. Έχω ίδιον ενδιαφέρον για το θέμα αυτό. Εκπροσωπώ το B’nai B’rith και, στα αρχεία αυτά, βρίσκονται τα στοιχεία της B’nai B’rith της Ελλάδας.
Ξέρω ότι εργασθήκατε πολύ σκληρά για το θέμα αυτό. Είναι πολύ σημαντικό για ιστορικούς και θεσμικούς λόγους και, εκτιμάμε ιδιαίτερα το γεγονός ότι διατηρήσατε το ενδιαφέρον σας, καθώς και τις προσπάθειές σας όλα αυτά τα χρόνια.
Μήπως θα μπορούσατε να μας ενημερώσετε για το πού βρίσκονται τα πράγματα και ελπίζουμε ότι θα ακούσουμε κάποια ευχάριστα νέα. Ευχαριστώ.
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Σας ευχαριστώ. Καταρχήν, θέλω να πω ότι είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι η Ελληνική και η Εβραϊκή Διασπορά βρίσκονται σε στενή επαφή. Και ξέρουμε, όπως και εσείς εξάλλου, ότι η Διασπορά παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση του κράτους του Ισραήλ, αλλά και στην οικονομία, τον πολιτισμό, τις παραδόσεις και τη γλώσσα.
Το ίδιο ισχύει με την Ελληνική Διασπορά. Είναι ένας σημαντικός πόρος για την Ελλάδα. Οι ομογενείς μας, βλέπουν την Ελλάδα σαν ένα τόπο, όπου αναβιώνουν οι παραδόσεις, οι ρίζες, οι μύθοι, το όραμα του Ελληνισμού και η εικόνα της Ελλάδας στον κόσμο.
Είναι πολύ σημαντικός ο διάλογος ανάμεσα στη Διασπορά μας και τα έθνη μας, γιατί ο κόσμος αλλάζει. Και οι ομογενείς, αποτελούν φίλτρο, αλλά είναι και δάσκαλοι για την πορεία του κόσμου, για τις αλλαγές και για τον τρόπο ανάπτυξης των χωρών μας, έτσι ώστε, όπως είπατε κύριε Πρόεδρε, να επιβιώσουμε σε έναν κόσμο με πολλές αλλαγές και να διατηρήσουμε τις βασικές μας αξίες και τις ρίζες μας αναλλοίωτες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και μας κάνει προνομιούχους.
Όπως είπε ο Δημήτρης Δόλλης, όλα αυτά τα χρόνια έκανα ό,τι μπορούσα, για να βοηθήσω την Εβραϊκή Κοινότητα εδώ, αλλά και για να επουλωθούν οι ιστορικές πληγές που άφησε η ναζιστική κατοχή στην Ελλάδα. Χάσαμε ένα δυναμικό τμήμα του πληθυσμού μας, με την απώλεια της Εβραϊκής Κοινότητας, ιδιαίτερα αυτήν της Θεσσαλονίκης.
Έχουμε ένα νέα Δήμαρχο στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος είναι υπέρ της αναβίωσης των παραδόσεων και των δεσμών με την Εβραϊκή Κοινότητα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο.
Παραμένουν πολλές εκκρεμότητες. Με το φίλο μου εδώ, συνεργασθήκαμε στο Υπουργείο Εξωτερικών στο παρελθόν, για τα αρχεία. Επισκέφθηκα πρόσφατα την Ρωσία και συζήτησα το θέμα αυτό και με τον Πρόεδρο Μεντβέντεφ και με τον Πρωθυπουργό Πούτιν. Προσπαθούμε να κάνουμε μια ανταλλαγή, ίσως να μην είναι η κατάλληλη λέξη, αλλά ουσιαστικά περί αυτού πρόκειται. Προσπαθούμε να βρούμε κάτι που να χρειάζονται για τα αρχεία τους και το έχουμε εμείς και, σε αντάλλαγμα, θα πάρουμε τα αρχεία της Εβραϊκής Κοινότητας στην Ρωσία και θα τα παραδώσουμε στην Εβραϊκή Κοινότητα εδώ. Αυτό θα γίνει πολύ σύντομα, ελπίζω. Είναι στα σκαριά και θα κάνω ό,τι μπορώ, για να γίνει πραγματικότητα.
ALAN SOLOW: Κύριε Πρωθυπουργέ, είναι πολύ δύσκολο να εκφράσω με λόγια τις ευχαριστίες μας για τη φιλοξενία σας, αυτή την εβδομάδα. Ευχαριστούμε εσάς, την Κυβέρνησή σας, αλλά και τον Ελληνικό λαό, που μας αντιμετώπισε με τόση ευγένεια και γενναιοδωρία.
Θα ήθελα ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τα μέλη της Ελληνικής Εβραϊκής Κοινότητας, γιατί ξεπέρασαν τον εαυτό τους για να κάνουν ευχάριστη την επίσκεψή μας. Προσφέρουν, νομίζω, πολλά στη χώρα. Το γνωρίζετε και εσείς και, χαιρόμαστε ιδιαίτερα, γιατί περάσαμε αυτή την εβδομάδα μαζί τους και με μέλη της Κυβέρνησής σας και χτίσαμε γέφυρες, που θα διατηρηθούν για πολλά χρόνια.
Εξ ονόματος της Διάσκεψης των Προέδρων, θα θέλαμε να σας προσφέρουμε ένα συμβολικό δώρο, αυτό το υπέροχο κουτί τσαγιού. Από τη μια πλευρά, έχει μια ασημένια απεικόνιση της Ιερουσαλήμ, της αιώνιας πρωτεύουσας του Εβραϊκού λαού, ένα μέρος υψίστης σημασίας για πολλές θρησκείες, όπου μπορούν οι πιστοί να λατρεύουν ελεύθερα, υπό τη διακυβέρνηση του κράτους του Ισραήλ. Είναι ένα αναμνηστικό της σημερινής δέσμευσης και της υπέροχης εβδομάδας που περάσαμε στην Ελλάδα. Ευχαριστούμε πολύ.
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Ένα μικρό δείγμα της εκτίμησής μας και για να σας ευχαριστήσουμε που ήρθατε εδώ και οργανώσατε τη Διάσκεψή σας. Είναι δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, αλλά τέτοιου είδους εκδηλώσεις μάς δίνουν μεγαλύτερη δύναμη, ελπίδα και αισιοδοξία για την Ελλάδα.
Ένα μικρό έμβλημα του Γραφείου του Πρωθυπουργού. Ένα εθνικό έμβλημα.
ALAN SOLOW: Ευχαριστώ. Ευχαριστώ όλους.
