Γιώργος Βέης
20/12/2014
Ιάβα
Δείτε μια παλαιότερη συνέντευξή
του σχετικά με τα έργα του.
Περί γραφής
Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;
Βεβαίως. Πρόκειται για το Μανχάταν-Μπανγκόκ, μαρτυρίες – μεταβάσεις. Εκδόσεις «Κέδρος», 2011. Ήταν πέρυσι υποψήφιο για το Βραβείο Δοκιμίου του περιοδικού «Διαβάζω». Ένα βιβλίο πυξίδα. Και εγκόλπιο ταξιδιωτικών εμπειριών. Αναδρομή στα τοπία που μ’ έχουν εκπαιδεύσει. Που μ’ έχουν μυήσει στα πάθη της στοχαστικής παρατήρησης.
Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας / σπιτιού σας;
Έχω γράψει σε καφενεία του Πεκίνου, του Χονγκ Κονγκ και της Μελβούρνης. Πάντως το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων μου γράφτηκε στο σπίτι.
Σας ακολούθησε ποτέ κανένας από τους ήρωες των βιβλίων σας; Μαθαίνετε τα νέα τους;
Διατηρώ επαφές με φίλους από την Κίνα, την Ιαπωνία, αλλά και από το Σουδάν.
Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;
Οι ιδέες έρχονται, η μια μετά την άλλη. Συχνά επί ημέρες. Ένα τρεχαλητό. Κάποτε σταματούν. Μετά πάλι από την αρχή. Ιδέες σονέτων, κεφάλαιαταξιδιογραφημάτων, όπως τα βάφτισε ο φίλος Ντίνος Σιώτης. Γράφω σχεδόν αυτομάτως. Το δεύτερο πέρασμα είναι όμως πολύ σχολαστικό. Τότε διασταυρώνομαι με τη λογοτεχνία των άλλων. Ιδίως εκείνων, η ιδιοσυγκρασία και το έργο των οποίων μ’ εμπνέουν διαρκώς. Το πρόβλημα είναι ο χρόνος. Πάντα μου λείπει, πάντα δεν επαρκεί για να τα αποτυπώσω όλα αυτά που βλέπω – αισθάνομαι – ακούω – αγγίζω – μετρώ.
Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;
Γράφω όποτε μου δοθεί η ευκαιρία. Προτιμώ τα ξημερώματα. Στόχος οι 200 λέξεις την ημέρα. Αυτό μας έχει μάθει η Βιρτζίνια Γουλφ. Στην πρώτη γραφή αφήνομαι στη μουσική των ίδιων των λέξεων. Το ζύγισμα των συλλαβών είναι σημαντική υπόθεση ύφους για μένα. Οι προτάσεις αντιμετωπίζονται χορωδιακά. Οι παράγραφοι οφείλουν κι αυτές να άδουν. Ακούω κλασική μουσική ή τζαζ, όταν επεξεργάζομαι την τελική μορφή του κειμένου. Με υποστηρίζουν ιδιαιτέρως εδώ και οι δημιουργίες του Μάνου Χατζιδάκι.
Ποιες είναι οι σπουδές σας και πώς βιοπορίζεστε; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφηση των σπουδών και της εργασίας σας στη γραφή σας (π. χ στην θεματολογία ή τον τρόπο προσέγγισης);
Είμαι απόφοιτος του Νομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Παρακολούθησα μεταπτυχιακά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Από το 1980 υπηρετώ στον Διπλωματικό Κλάδο του Υπουργείου Εξωτερικών. Τα νομικά με έμαθαν να ακριβολογώ, ενώ θεωρώ ταυτοχρόνως, από διάφορες όψεις, τα πράγματα και τα πρόσωπα του κόσμου της ημέρας και της νύχτας. Ο Σταντάλ μας έχει εξομολογηθεί άλλωστε ότι κάθε πρωί διάβαζε 2-3 άρθρα του Αστικού Κώδικα και αμέσως μετά αφιερωνόταν στο δημιουργικό του γράψιμο. Τον ενδιέφερε δηλαδή η απόλυτη κυριολεξία. Η σαφήνεια και η συνέπεια του ρήματος.
Θα μας δώσετε ένα διάγραμμα της ανά τον κόσμο επαγγελματικής σας περιπλάνησης;
Διετέλεσα Πρόξενος στη Νέα Υόρκη (1983-1989), Γενικός Πρόξενος στο Ντόρτμουντ (1989-1991), στη Μελβούρνη (1994-1998), στο Χονγκ Κονγκ(2000-2003) και στο Μακάο, Σύμβουλος πολιτικών θεμάτων Πρεσβείας στο Πεκίνο (1991-1993) και στη Σεούλ, επιτετραμμένος στο Καμερούν(2004), με παράλληλη διαπίστευση στο Τσαντ, στο Σάο Τομέ-Πρινσίπε, στην Γκαμπόν, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στη Γουϊνέα του Ισημερινού. Διετέλεσα Πρέσβυς στο Σουδάν, με παράλληλη διαπίστευση στη Σομαλία (2005-2008). Το 2010 τοποθετήθηκα Πρέσβυς στην Ινδονησία, όπου υπηρετώ έκτοτε, με παράλληλη διαπίστευση στη Μαλαισία, στο Σουλτανάτο του Μπρούνεϊ και στο
Ανατολικό Τιμόρ.
Έχετε γράψει ποίηση και πεζογραφία. Θα συνεχίσετε να ισορροπείτε ανάμεσα στα δύο; Βλέπετε κάποιο να επικρατεί;
Γνωρίζουμε από παλιά ότι όντως, παρόλο που η μορφή και οι τόνοι έκφρασης διαφέρουν, το πεζογραφικό μήνυμα και το ανάλογο ποιητικό παραμένει το ίδιο. Αξίζει να παραθέσω τι απήντησε στα ίδια ερωτήματα περί ποιήσεως του Γουάνγκ Τζιλίνγκ , ο Γου Κιάο, αρκετούς αιώνες πριν, στην Κίνα, στα χρόνια της δυναστείας Κινγκ. Απλώς για να υπογραμμιστεί η διαχρονικότητα του φαινομενικά βασανιστικού αυτού ψευδό-διχασμού, απομονώνω ενδεικτικά τα εξής, τονίζοντας τα κρίσιμα σημεία:
«Το μήνυμα είναι σαν το ρύζι.
Γράφοντας πρόζα, μαγειρεύεις ρύζι. Γράφοντας ποίηση, μετατρέπεις το ρύζι σε ρυζόκρασο. Όταν μαγειρεύεις ρύζι, το σχήμα του ρυζιού δεν αλλάζει, όταν όμως μετατρέπεις το ρύζι σε κρασί, τότε αλλάζει τόσο το σχήμα όσο και η υφή του
. Το μαγειρεμένο ρύζι σε χορταίνει για να μπορέσεις να ζήσεις- αυτή είναι η φυσιολογική πορεία των ανθρώπινων πραγμάτων. Το κρασί, από την άλλη πλευρά, σε μεθάει- κάνει τη θλίψη χαρά και τη χαρά θλίψη. Η επίδραση του είναι πέρα από κάθε λογική εξήγηση.» Αυτά και άλλα αξιοσημείωτα αναπτύσσονται στη «Τέχνη της Συγγραφής – μαθήματα δημιουργικής γραφής από τους Κινέζους δασκάλους», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του «Κέδρου», (2003)
Προσωπικά δεν αισθάνθηκα ποτέ απομονωμένος γράφοντας ποίηση- άλλωστε η γενιά μου διέθετε από την αρχή πολλούς, ικανούς και αναγκαίους τρόπους προβολής της δουλειάς της ,όχι μόνον στην ευρύτερη ελληνική σκηνή, αλλά πολλές φορές και στο εξωτερικό, ιδίως στην Δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Θυμάμαι ότι, όταν υπηρετούσα ως Πρόξενος, για έξι χρόνια στη Νέα Υόρκη, από το 1983 έως το 1989, περιδιάβαζα συχνά αγγλόφωνες κυρίως εκδόσεις πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και άλλων ιδιωτικών, ή πολιτειακών φορέων, οι οποίες φιλοξενούσαν ποιήματα σε μετάφραση νεότερων και νεότατων δημιουργών μας , οι οποίοι τότε θα είχαν εκδώσει μετά βίας δύο – τρεις συλλογές. Εννοείται ότι τα έντυπα αυτά κυκλοφορούσαν σε χιλιάδες αντίτυπα, έφταναν ασφαλώς στις βιβλιοθήκες εκπαιδευτηρίων, κολλεγίων, κλπ. Ορισμένοι μάλιστα είχαν προσκληθεί να δώσουν διαλέξεις σε ακαδημαϊκούς χώρους γύρω από τη λογοτεχνία μας γενικότερα και την προσωπική εργασία τους ειδικότερα. Θέλω να πω ότι οι συγκυρίες δεν ήταν εναντιωματικές, κάθε άλλο. Βεβαίως, το κοινό της ποίησης ήταν πάντα εξ ορισμού περιορισμένο – αλλά αυτό δεν είναι κατ΄ ανάγκην αρνητικό. Η ποίηση δεν πουλάει, διότι είναι ακριβώς «ακριβή»! Από την άλλη πλευρά οι ποιητές δικαιώνονται πάντα, αφού είναι πεπεισμένοι ότι, αν θέλουν μπορούν να γράψουν καλλίτερη πρόζα από τους υπόλοιπους.
Συνοψίζω: ανήκω σε αυτούς που φρονούν ότι ο
δημιουργικός λόγος δεν μπορεί παρά να είναι
ενιαίος. Οι δύο ταχύτητες δρουν συμπληρωματικά. Το όχημα της γραφής χρειάζεται και τις δυο. Εδώ θα μιλούσα για κειμενική τάξη, για κειμενική δικαιοσύνη. Η ποίησή δεν υπονομεύει, με άλλα λόγια, τις πεζογραφικές εφαρμογές μου. Το αντίθετο – τις ενισχύει από πλευράς ρυθμού και πύκνωσης των εκασταχού εκάστοτε καταγραφών. Το ένα βιβλίο μου προσβλέπει στο άλλο, το τελευταίο είναι ο επίλογος του προηγηθέντος και η εισαγωγή στο επόμενο. Πρόκειται για μια αρμονική διαχείριση των εκφραστικών μου μέσων, που θέλουν να θεωρούνται απολύτως ισότιμα. Και χαίρομαι ιδιαίτερα όταν η κριτική, στο σύνολό της, μου το επισημαίνει.
Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;
Θα έγραφα για τον Ανδρέα Κάλβο.
Τι γράφετε αυτό τον καιρό;
Ετοιμάζω ταυτοχρόνως την 12η ποιητική μου συλλογή και τον 7ο τόμο των λεγομένων ταξιδιωτικών μου μαρτυριών. Τίτλοι Βλέπω – Βιετνάμ και όχι μόνο, αντιστοίχως.
Περί ανάγνωσης
Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.
Όμηρος, Δάντης, όλος ο Σαίξπηρ, Μπωντλαίρ, Ρεμπώ, Έμιλι Ντίκινσον, Ουάλας Στήβενς, ελληνικό δημοτικό τραγούδι (ιδίως παραλογές), Πάουντ, Φιλίπ Ζακοτέ, Κάλβος, Σολωμός, Καβάφης, Καρυωτάκης, Σικελιανός, Σεφέρης, Ελύτης, Κητς, Ρίλκε, Φίλιπ Λάρκιν, Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, Γιέητς, Σίλβια. Πλαθ, Κάλγουει Κινέλ, τον οποίον μετέφρασα για το περιοδικό «πλανόδιον», τεύχος 15 (1991).
Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία.
Τα ομηρικά έπη, τα όσα διεσώθησαν από τον Ηράκλειτο, ο
Τίμαιος του Πλάτωνος, Ο
Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή, τα ποιήματα του Λι Πο (ή ορθότερον Λι Μπάι) , τα
Ανάλεκτα του Κομφούκιου, οι
Ουπανισάδες, τα χαϊκού του Μπασό και του Ίσσα, ο
Άμλετ, ο
Δον Κιχώτης του Θερβάντες,
Ο Κόσμος ως Βούληση και ως Παράσταση του Σοπενχάουερ, ο
Θάνατος στη Βενετία του Τόμας Μαν,
Η βουή και η μανία του Φώκνερ, το
Κάτω από το ηφαίστειο του Μάλκολμ Λόουρυ, η
Αισθηματική Αγωγή του Φλωμπέρ,
Ο εξάδελφος Πονς του Μπαλζάκ, η
Χαρούμενη Γνώση του Νίτσε,
Η κυρία στη λίμνη του Ραίημοντ Τσάντλερ, ο
Πολιτισμός πηγή δυστυχίας [ή
Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό] &
Η ερμηνεία των ονείρων του
Φρόιντ, η
Φιλοσοφική Γραμματική του Βιτγκενστάιν, η
Υψικάμινος του Ανδρέα Εμπειρίκου, το
Φωτόδεντρο του Οδυσσέα Ελύτη, το
Άλλο του πράγματος της Ελένης Βακαλό, το
Χαίρε ποτέ της Κικής Δημουλά, το 20
ο Σεμινάριο
encore/ακόμη του Ζακ Λακάν, τα
Φύλλα χλόης του Ουίτμαν, το
Πιάνο Βυθού του Γιάννη Βαρβέρη, τα
Ποιήματα προτέρου εντίμου βίου του Μάριου Μαρκίδη, ο
Λευκοπλάστης για μικρές και μεγάλες αντινομίες του Νίκου Καρούζου (με αφιέρωση).
Αγαπημένα σας διηγήματα.
Ό, τι έχουν γράψει οι εξής: Κάφκα, Φώκνερ, Τζόις, Μπόρχες, Χεμινγουέι, Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, Μισίμα, Καβαμπάτα, Τανιζάκι, Κάρβερ, Ντον Ντελίλο, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Δημήτρης Χατζής, Θανάσης Βαλτινός και Δημήτρης Νόλλας.
Αγαπημένος ή/ και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.
Ο ομηρικός Οδυσσέας, φυσικά.
Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;
Με συντηρούν τα περισσότερα από αυτά, εδώ στην Ιάβα, που βρίσκομαι. Θεωρώ πολυτέλεια την διάκριση. Μέσα στην ποσότητα υπάρχει πάντα η ποιότητα, λένε οι Κινέζοι.
Τι διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Εναλλακτικά, για λόγους ρυθμού:
Μόμπ
υ Ντικ του Μέλβιλ (5η φορά), Μισέλ Φουκώ,
Η αρχαιολογία της γνώσης(2
η φορά), Κόνραντ,
Λόρδος Τζιμ(6
η φορά),
Ηθική του Σπινόζα (4
η φορά), τη βιογραφία της Amy Winehouse από τον πατέρα της και το μυθιστόρημα
Το πρόσωπο του ουρανού της Δήμητρα Κολλιάκου, το οποίο θα παρουσιάσω λίαν προσεχώς στις ηλεκτρονικές σελίδες του
bookpress.gr.
Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;
Διαβάζω εξ ίσου και από τα δύο είδη – ό, τι προλαβαίνω, εννοείται.
Θα μας αναφέρετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα; [μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης]
Όλα τα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι στα αγγλικά στο μετρό της Νέας Υόρκης, όταν ήμουν εκεί Πρόξενος.
Έχετε γράψει βιβλία ταξιδευτικά και περιπλανητικά (και αποπλανητικά, αν μου επιτρέπεται ο όρος). Υπάρχουν τέτοιοι συγγραφείς ή βιβλία που αγαπάτε και που θα προτείνατε στον ενδιαφερόμενο αναγνώστη;
Πρόκειται για τους Ηρόδοτο, Παυσανία, Νίκο Καζαντζάκη, Κώστα Ουράνη, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο, Πολ Μοράν, Ουίλιαμ Νταλρίμπλ, Μπιλ Μπράισον και βεβαίως Μπρους Τσατγουίν.
Περί αδιακρισίας
Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;
Εκτιμώ ιδιαιτέρως τους εξής: Σαμ Πέκινπα (ξαναβλέπω τακτικά όλες ανεξαιρέτως τις κινηματογραφικές του ταινίες), Μπέκετ, Πίντερ, Σαμ Σέπαρντ, Κάρολο Κουν, Δημήτρη Κεχαΐδη, Παύλο Μάτεσι, Αλέξη Δαμιανό, Γιώργο Σκούρτη.
Οι εμπειρίες σας από το διαδικτυώνεσθαι;
Μόνον θετικές, αλλά 1 ώρα την ημέρα…
Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμο την απώλεια της συγγραφικής ή αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;
Μα αυτό συνιστά την τέλεια αντίφαση, διότι: δημιουργική γραφή + στοχαστική ανάγνωση = ακήρατη νεότης!
Φωτογραφίες: Ο συγγραφέας στο Μπαλί και με την Κλάρα, τη σύζυγό του, στο Χονγκ Κονγκ [2004].
