«ΠΟΝΤΟΣ! “εν” άστρον φωτεινόν» Της Στεύης Τσούτση

 «ΠΟΝΤΟΣ! “εν” άστρον φωτεινόν»

Η Στεύη Τσούτση

γράφει με αφορμή την «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο».

 Περνώντας το Αιγαίο πέλαγος, τα Δαρδανέλια και το Βόσπορο, θα δεις στα ανατολικά μια θάλασσα άγρια και τρικυμισμένη: Μαύρη Θάλασσα…Εύξεινος Πόντος…

Λέγεται πως παλιότερα ονομαζόταν άξεινος, δηλαδή αφιλόξενος. Ως πράξη εξευμενισμού του ατίθασου υγρού στοιχείου, του Υιού της Γης, οι αρχαίοι τον βάφτισαν Εύξεινο -φιλόξενο- Πόντο.

Ο πληθυσμός του, εγκατεστημένος στη βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας από τις εκβολές του Σαγγάριου ως τις παρυφές του Καυκάσου, έχοντας φυσική προστασία απρόσιτες οροσειρές, διατήρησε τη συνοχή του πάρα τις αντίξοες συνθήκες στην πορεία των αιώνων.

Η Ιστορία μαζί με τη Μνήμη, είναι οι μάρτυρες του έπους του ποντιακού Ελληνισμού. Ένα έπος που βάφτηκε με αίμα.
Η 19η Μαΐου έχει ανακηρυχθεί «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο».

Σαν σήμερα, το 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ προωθεί την πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας. Το σχέδιο εξόντωσής τους όμως είχε μεθοδευτεί χρόνια πριν,λίγο μετά την επικράτηση του κινήματος των Νεότουρκων.
Από τους Βαλκανικούς πολέμους, οι Νεότουρκοι διδάχτηκαν πως μονάχα με τον αφανισμό των Ποντίων και των Αρμενίων θα έκαναν δική τους τη Μικρά Ασία. Σε κάποιο μυστικό τους συμβούλιο, αναφέρεται πως είχε ειπωθεί συγκεκριμένα:

«Τα έθνη που απόμειναν από παλιά στην Αυτοκρατορία μας, μοιάζουν με ξένα και βλαβερά χόρτα που πρέπει να ξεριζωθούν. Να ξεκαθαρίσουμε τη γη μας. Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός της επανάστασής μας.»
Βία, κλοπές, κακοποίηση, φόνοι, τάγματα εργασίας, φωτιά.  Αντιδρώντας  οι Πόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, ανέβηκαν αντάρτες στα βουνά.

Μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1916, οι Τούρκοι εθνικιστές υπό τον Μουσταφά Κεμάλ είχαν πλέον όλο το πεδίο ανοιχτό μπροστά τους για να τους εξολοθρεύσουν. Ό,τι δεν κατάφερε ο Σουλτάνος σε 5 αιώνες το πέτυχε ο Κεμάλ σε 5 μόνο χρόνια.

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, υπό την καθοδήγηση των γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 , τα θύματα της γενοκτονίας ξεπέρασαν τις 200.000. Πηγές μάλιστα αναφέρουν πως ο αριθμός των θυμάτων ξεπέρασε τις 350.000!

Όσοι γλίτωσαν  κατέφυγαν, με τραγικές συνθήκες, πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 έφτασαν στην Ελλάδα.
Ο επίλογος του δράματος τόσο των Ποντίων όσο όλων των Χριστιανών κατοίκων της Μικράς Ασίας υπογράφεται στη Λωζάνη με τη “Σύμβαση Περί Υποχρεωτικής Ανταλλαγής Ελληνικών και Τούρκικων Πληθυσμών”.

 Σήμερα είναι ημέρα μνήμης του ξεριζωμού του ποντιακού ελληνισμού, μιας μελανής σελίδας στην παγκόσμια ιστορία. Μα παράλληλα, στις δύσκολες στιγμές που διανύουμε, οφείλει να είναι και μέρα παραδειγματισμού. Όμοιοι με φοίνικα, οι Πόντιοι αναγεννήθηκαν από τις στάχτες τους. Κράτησαν κατάσαρκα δεμένη πάνω τους  σα φυλαχτό τη μνήμη της γης που τόσο άδικα αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν. Εντάχθηκαν στην ελληνική κοινωνία με δύναμη και θέληση για ζωή και δημιουργία. Προσαρμόστηκαν στις νέες συνθήκες και  πάλεψαν.

Όπως οφείλουμε να κάνουμε όλοι μας. Δυσκολίες θα υπάρχουν πάντα. Το σημαντικό είναι να μη μας αποθαρρύνουν αλλά να μας οπλίζουν με πείσμα, επιμονή κι υπομονή ώστε να δημιουργήσουμε. Έχουμε χρέος να παραδώσουμε στα παιδιά μας  έναν κόσμο που δε θάναι κατ’ανάγκη πλούσιος σε υλικά αγαθά μα σε αξίες.

Σήμερα λοιπόν, 95 χρόνια μετά, πέρα από τις μνήμες ενός αιματοβαμμένου παρελθόντος, ας παραδειγματιστούμε για το μέλλον κι ας θυμηθούμε κάτι που οι Πόντιοι έκαναν πανάξια πράξη: πως εμείς, οι κληρονόμοι πουλιών πρέπει ακόμη και με σπασμένα φτερά να πετάμε…