 |
| ΘΩΜΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ |
Το ρήμα καίω,που καίει
Ενώ στην Ελλάδα καίγονται από το πολύ θερμό καλοκαίρι, εμείς εδώ, στην άλλη άκρη του κόσμου, κρυώνουμε σε ένα μάλλον παρατεταμένο και πολύ ψυχρό χειμώνα του 2012.
Επειδή στη Μελβούρνη ποθούμε λίγο και τη ζέστη της Ελλάδας, σήμερα θα πάρουμε το καλαμάρι με μελάνι… καυστικό θα γράψουμε κάτι για να μας καλμάρει, μια και η παγωνιά μας έχει… κάψει!
ΤΟ ΔΥΝΑΤΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΩΓΟ ΡΗΜΑ
Για όσους ενδιαφέρονται, σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα ρήμα που… καίει, το καίω. Το λέμε και καίγω, όπως λέμε και λέω και λέγω, τρώω και τρώγω. Το (γ) γάμα εδώ προστέθηκε για να αποφευχθεί η χασμωδία.
Το ρήμα μας καίω είναι πανάρχαιο και καίει συνέχεια για να μας υπενθυμίζει ότι η γλώσσα μας –από τότε που την αρχιτεκτονήσαμε– είναι όντως το φως που καίει, μέχρι και τα σημερινά μας ελληνικά χείλια. Δεν πέθανε ποτέ και μετά από πολλές χιλιάδες χρόνια το φως αυτό λάμπει. Και όσοι φωτίζονται, αυτοί την εκτιμούν.
Το ρήμα καίω στην αρχαιότητα ανάμεσα στα δύο φωνήεντα είχε το ελληνικό δίγαμμα F (το έκτο γράμμα του πρώιμου ελληνικού αλφάβητου με προφορά κοντινή με το σημερινό β). Γραφόταν και ως καFω. Αφού σίγησε το F, έγινε κάω. Το ρήμα τούτο καθώς και το κλάω (σπάζω) δεν συναιρούν το χαρακτήρα α. Έτσι κατέληξε στο σημερινό καίω (οι αρχαίοι μας το έλεγαν κάιω). Στο πιστοποιητικό γέννησής του το F παρέμεινε με το Y, όπως καύση.
Έχουμε πάμπολλα παράγωγά του σήμερα: καύμα, καυστήρας, καυστικός, καύσιμος, καύσωνας, καυτήρας, καυτήριος, καυτός, άκαυφτος, κάμινος, αλλά και σύνθετες: πυρ+καίω = πυρκαγιά, καίω + ξύλα = καυσόξυλα και πολλές άλλες για εργασία… κατ’ οίκον!
Στην κλασική αρχαιότητα οι πρόγονοί μας έκαιγαν τους νεκρούς. Να τι μας λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Α52): «Οιεί δε πυροί νεκύων καίοντο θαμιαί». Οι Καζαντζάκης-Κακριδής το αποδίδουν ως «Κι ανάβαν άπαυτα για τους νεκρούς οι φλόγες». Στον Όμηρο το ρήμα πολυαναφέρεται: καίω, έκαιον, καύσω, καύσομαι, καυθήσομαι, εκαύθην, κέκαυμαι και κεκαυμένος = καμένος.
ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΣ ΓΛΩΣΣΑ
Το ρήμα τούτο κλίνεται: καίω, καις, καίει, καίμε, καίτε, καιν και καίνε. Οι αρχάριοι μαθητές το μαθαίνουν έτσι: Ενεργητική φωνή: καίω, έκαιγα, θα καίω, θα κάψω, έχω/είχα/θα έχω κάψει και μετοχή καίγοντας. Όμως στην παθητική φωνή: καίγομαι, καιγόμουν, κάηκα, θα καίγομαι, θα καώ, έχω/είχα/θα έχω καεί και η μετοχή καμένος (είμαι καμένος). Συγνώμη, γι’ αυτούς που τα ξέρουν όλα αυτά και εγώ τα επαναλαμβάνω. Ένας μαθητής αν δεν «ζυμωθεί» με όλα αυτά, ελληνικά δεν μπορεί να μιλήσει ούτε να γράψει τη γλώσσα με την ορθογραφία της. Μεγάλο κεφάλαιο τα ρήματα στη Γραμματική μας.
Το ρήμα τούτο είναι πλούσιο με πάμπολλες εκφράσεις που κάναμε. Ας αναφέρουμε μερικές. Προσθέστε και τις δικές σας: Θα το κάψουμε απόψε, θα καεί το πελεκούδι, κάηκε η γούνα του, να με κάψει ο θεός, καμένη γη ή κατάρα, από πίτα που δεν τρως τι σε νοιάζει κι αν καεί; Όποιος καεί στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι, καίνε τα μάτια μου/τα αυτιά μου, το νερό καίει, με έκαψε ο ήλιος, καίει στον πυρετό, η τηλεόραση καίει όλη την ημέρα, καίει ο τόπος, καίει πολύ ρεύμα/βενζίνη, η ανεργία καίει τους νέους, εμένα δεν μου καίγεται καρφί, αν το μάθει κάηκα, ζήτω που καήκαμε, καίγονται στα χαρτιά, καίγεται η καρδιά μου, η ομορφιά της θα κάψει καρδιές, είναι μάρκα μ΄ έκαψες!
Πολύ αγαπητό, εύπλαστο και χρήσιμο το ρήμα μας αυτό και «ανάμεσα στα ξερά καίγονται και τα χλωρά».
ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ!
Οι θιασώτες της λεγόμενης ινδοευρωπαϊκής θεωρίας έρχονται και μας λένε ότι αυτό το ρήμα καίω ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ καθόλου ελληνικό: προέρχεται από ινδοευρωπαϊκή ρίζα qeu –βάζουν επάνω κι ένα αστερίσκο και λένε αυτό σημαίνει– και εδώ βάζουν πάλι αστερίσκο - και βάζουν τη σημασία σε εισαγωγικά: «καίω, ανάβω». Ο αστερίσκος στην «επιστημονική τους γλώσσα» σημαίνει ότι οι τύποι αυτοί είναι αμάρτυροι, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά και ποτέ γραμμένοι, ούτε και η σημασία τους. Ωραία «επιστήμη» και αυτή. Η θεωρία τους υπάρχει μόνο στο κεφάλι τους!
Εσείς τι λέτε; Εδώ δεν μοιάζουν με τους θεολόγους που ποτέ δεν είδαν το θεό και έχουν γεμίσει τον κόσμο με… θεολογικά βιβλία. Σαν τους ινδοευρωπαίους έκαναν το θεό να τους μοιάζει και να μιλά τη γλώσσα των ειδωλολατρών Ελλήνων και να λέει: «Εγώ είναι η αλήθεια!» Εδώ τουλάχιστον και ο θεός έπρεπε να μάθει ελληνικά με το στερητικό άλφα!
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Το ελληνικό καύμα –η ζέστη του μεσημεριού που σε κάνει να κοιμηθείς- οι Λατίνοι το έκαναν cauma. Καταχρηστικά έβαλαν ανάμεσα και ένα l και έγινε calma και από εδώ γεννήθηκε το αγγλικό calm και εμείς το πήραμε ως δάνειο και κάναμε το καλμάρω.
Η καυστική σόδα όμως έμεινε ως Caustic soda και από τον εγκαυστικό –με περισσά πετσοκοπήματα– βγήκε το ink = μελάνι.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΙΟ ΜΑΣ
Όπως βλέπετε και στο πνεύμα της στήλης τούτης, η ελληνική γλώσσα είναι το πραγματικό φως που καίει και πάνω απ’ όλα λάμπει παντού. Εδώ και ο θεός –αν και «ειδωλολατρική» – μόνο αυτή χρησιμοποιεί και με αυτή θέλει να είναι γνωστός. Και το ποιο σπουδαίο, την ελληνική έχει ως γλώσσα του. Όλες οι άλλες δεν του κάνουν.
Αυτό ακριβώς είπε και ο Ρωμαίος ρήτορας, πολιτικός και συγγραφέας Κικέρων (106-43 π.Χ.): «Ει θεοί διαλέγονται την των Ελλήνων γλώττη χρώνται!» («Εάν μιλάνε οι θεοί, χρησιμοποιούν τη γλώσσα των Ελλήνων»).
*Ο ΘΩΜΑΣ Γ.ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ειναι εκπαιδευτικός και αρθρογράφος στον Ελληνικό Τύπο Αυστραλίας ενω κείμενά του φιλοξενουνται και στον Αθηναικό Τύπο
