H ανάγνωση του Ομήρου.Toυ ΘΩΜΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

ΘΩΜΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Είμαι της γνώμης πως ΟΛΟΙ οι Έλληνες –σε ένα στάδιο της ζωής τους– θα πρέπει να έχουν διαβάσει τα αθάνατα ποιήματα του Ομήρου: την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Και τα δύο θεωρούνται ως αριστουργήματα της παγκόσμιας ποιητικής τέχνης, αλλά και η πρωταρχική βάση της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

Όλοι οι Ευρωπαίοι ποιητές τα θεωρούν πρότυπα δημιουργήματα και τα μιμούνται όχι μόνο στην τεχνοτροπία τους, αλλά και τα θέματά τους αποτελούν πηγές έμπνευσης. Είναι πρότυπα πολιτισμικής πρωτοπορίας και ανωτερότητας, αν και γράφτηκαν πριν από 2,800 χρόνια και αναφέρονται σε ελληνικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν από παραπάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια. Διατηρούν ακέραιη τη φρεσκάδα τους μέχρι σήμερα και αυτό φαίνεται περίτρανα από τις πάμπολλες νέες μεταφράσεις σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και μελετιούνται επισταμένα, μια και αναφέρονται στην αδυσώπητη, την ανελέητη και σκληρή μοίρα του ανθρώπου.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Τα πρώτα γραπτά κείμενα της ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας είναι τα «Ομηρικά Έπη» Ιλιάδα και Οδύσσεια, τα οποία φέρεται ότι τα συνέθεσε ο Όμηρος, για τον οποίο έχουμε πολύ λίγες πληροφορίες. Γράφτηκαν τον 8ο π.Χ. αιώνα και αναφέρονται σε γεγονότα που έγιναν το 1200 π.Χ. Η Ιλιάδα αποτελείται από 15,693 στίχους και αναφέρεται στις τελευταίες 51 μέρες του Τρωικού πολέμου που ως γνωστό διήρκησε δέκα χρόνια. Η Οδύσσεια έχει 12,000 στίχους και περιγράφει τις περιπλανήσεις του βασιλιά της Ιθάκης Οδυσσέα μετά την Τροία, οι οποίες διήρκησαν άλλα δέκα χρόνια.

Ο Πεισίστρατος κατά τον 6ο αιώνα κατέγραψε όλα τα έργα του Ομήρου σε μικρά εγχειρίδια τα οποία έγιναν η βάση της εκπαίδευσης των Αθηναίων. Όλα τα ποιήματα της Ιλιάδας ενώθηκαν σε ένα σύνολο από 24 ραψωδίες (από το ράπτω+ωδή). Το ίδιο έγινε και με την Οδύσσεια, άλλες 24 ραψωδίες. Η κάθε ραψωδία πήρε ως τίτλο ένα από τα γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου. Ας σημειώσουμε εδώ πως νωρίτερα το αλφάβητό μας είχε 26 γράμματα. Είχε και το F ως δίγαμμα και το Q σχεδόν ισοδύναμο του Κ και την εποχή του Ομήρου χρησιμοποιούνταν: ρεfω=ρέω, Fείδος=είδος και Qόρινθος=Κόρινθος. Αυτό γινόταν στην πρώιμη γραφή.

Οι λέξεις, οι εκφράσεις, η σύνταξη και κάθε άλλη πληροφορία που μάς παρέχει ο Όμηρος είναι από πρώτο χέρι και είναι αξιοσημείωτες για μας και για όλο τον κόσμο. Οι χιλιάδες λέξεις του Ομήρου είναι ολοζώντανες μέχρι σήμερα και αυτό είναι το πιο αδιάσειστο επιχείρημα για τη συνέχεια της Ελληνικής φυλής και η γλώσσα της δεν πέθανε ποτέ!

ΕΥΛΟΓΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Με τις ελάχιστες αυτές πληροφορίες για τον Όμηρο και τα έπη του, μπορούμε άνετα να καταλήξουμε σε μερικά εύλογα συμπεράσματα. Ο Όμηρος είναι όντως η πρώτη γραπτή κοιτίδα της Ελληνικής Ιστορίας. Αυτά αποτελούν την πρώτη «Βίβλο» σε όλο το Πανελλήνιο.
Αν την παρατήσουμε και ακολουθήσουμε τη σκέτη μυθολογία άλλων λαών, τότε αυτομάτως χάνουμε την Ελληνικότητά μας.

Ο ΟΜΗΡΟΣ ΣΤΗ ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ

Για όλους τους παραπάνω λόγους –και για άλλους– ο Όμηρος ζει στη Μελβούρνη, αλλά είναι μάλλον άγνωστος σε πολλούς συμπατριώτες μας και δεν έχει αποκαλυφτεί η δυναμική του προσωπικότητα. Κανένας άλλος ποιητής ή συγγραφέας στον κόσμο δεν έχει να πει κάτι καλύτερο ή ανώτερο από ό,τι μάς λέει ο Όμηρος για την ανθρώπινη μοίρα και το άχαρο τέλος μας.
Κάθε άλλο λέγεται για άλλα συμφέροντα. Είναι καιρός να τον γνωρίσουμε λοιπόν τον πρώτο και κορυφαίο μας ποιητή. Πώς όμως;

ΜΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ ΙΔΕΑ

Έχουμε τόσα συλλογικά eλληνικά κτήρια στη Μελβούρνη. Μερικά από αυτά –ίσως και δωρεάν– μάς δώσουν μία αίθουσά τους για δύο ώρες κάθε βδομάδα να διαβάσουμε εκεί μαζί όλοι μας το δικό μας Όμηρο. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια έχουν από 24 Ραψωδίες, και οι δύο μαζί 48.
Ήτοι διαβάζοντας από κοινού από μία Ραψωδία την εβδομάδα, μέσα σε ένα χρόνο θα μπορούμε να τελειώσουμε την ΑΝΑΓΝΩΣΗ όλου του Ομήρου και θα μάς μείνουν τέσσερις εβδομάδες για καλοκαιρινές διακοπές: Τι λέτε;

ΜΕ ΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ;

Η ανάγνωση μιας Ραψωδίας μπορεί να γίνει σε περίπου 15 με 20 λεπτά. Οραματίζομαι στο πρώτο μέρος να προηγηθεί μία σύντομη εισαγωγή κάθε Ραψωδίας, με πληροφορίες που δεν έχει ο σημερινός αναγνώστης και με παρατηρήσεις από διάφορους μελετητές του Ομήρου. Εδώ μπορούν να βοηθήσουν όλοι οι Έλληνες δάσκαλοι και καθηγητές της Ελληνικής γλώσσας. Μπορεί να ακολουθήσει σύντομη συζήτηση για την εκάστοτε Ραψωδία.

Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα –ας πούμε 10 λεπτών για κοινωνική επαφή– κάποιος ποιητής ή ποιήτρια της παροικίας μας ή και ραδιοφωνικός εκφωνητής, ή κάποιος εθελοντής αναγνώστης, θα διαβάσει τη Ραψωδία στο εκλεκτό και πολυάριθμο ακροατήριο. Αποδόσεις στη σημερινή μας ελληνική γλώσσα υπάρχουν αρκετές: Καζαντζάκης/Κακριδής, Μαρωνίτης, Γρυπάρης, Πάλλης και άλλοι. Μπορεί να γίνει και η ανάγνωση στα αγγλικά με υστερόλεξο κάποιες παρατηρήσεις. Το δίωρο μπορεί να αναμεταδίδεται σε τακτή ώρα και από το σταθμό 3ΧΥ για πάνδημη συμμετοχή.

Όλες οι λεπτομέρειες μπορούν να συζητηθούν και να παρθούν αποφάσεις σε ανοικτή συγκέντρωση. Τι λέτε; Μπορούμε να οργανώσουμε μια τέτοια παρατεταμένη πνευματική εκδήλωση; Μπορεί κάποιος να λέγεται Έλληνας χωρίς να έχει διαβάσει ούτε ένα στίχο του Ομήρου; Νομίζετε ότι έχουμε το φιλότιμο να τιμήσουμε κατά αυτόν τον τρόπο τον Όμηρο;

Η ιδέα είναι ανοιχτή σε όλους μας. Ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε ως Μελβουρνιώτες Έλληνες.

*Ο Θωμάς Ηλιόπουλος,είναι εκπαιδευτικός και αρθρογραφεί σε Ελληνικά έντυπα της Αυστραλίας και της Ελλάδας.