ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΖΙΑΚΑΣ
Η εξέγερση του 1854 στην Δυτική Μακεδονία
Γράφει ο Παναγιώτης Κότσης
Α. Η αρχή του «Κριμαϊκού πολέμου»
Το 1853, ο Ρώσος διπλωμάτης Μέσνικοβ ζήτησε από τον σουλτάνο να δεχθεί τον τότε τσάρο σαν εγγυητή και προστάτη των ομόδοξων υπηκόοων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όμως, ο σουλτάνος αρνήθηκε την πρόταση του Μέσνικοβ. Ας σημειωθεί, ότι, πραγματικός στόχος του τσάρου αποτελούσε η «κάθοδος» των Ρώσων προς το νότο, με μόνο στόχο την απόσπαση εδαφών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Οι άλλες τρεις Μ. Δυνάμεις- Αγγλία, Γαλλία και Αυστρία- αντέδρασαν στις ρωσικές βλέψεις και, άμεσα, συντάχθηκαν στο πλευρό της Τουρκίας.[1] Παράλληλα, η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας, που ονομάστηκε «Κριμαϊκός». Η πραγματική «αφετηρία» του εν λόγω πολέμου υπήρξε η ναυμαχία της Σινώπης, όπου ο ρωσικός στόλος συνέτριψε τον αντίστοιχο οθωμανικό (30 Νοεμβρίου 1853). Λίγο αργότερα, ομάδες ατάκτων ξεκίνησαν επαναστατική δράση στις περιοχές της Βόρειας Ελλάδος, με την συνδρομή των επίσης εξεγερμένων κατοίκων.
Ο Όθων, όντας υπέρμαχος της «Μεγάλης Ιδέας», έλαβε μία σειρά από πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των σωμάτων αυτών. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μεγάλου χρηματικού ποσού και, έλαβε χώρα μία μεγάλη συσσώρευση παντός είδους εφοδίων και εδωδίμων σε διάφορες αποθήκες των παραμεθόριων περιοχών. Συνεπώς, οι Έλληνες είχαν βάσιμες ελπίδες ότι η Ρωσία θα απελευθέρωνε τα υπό οθωμανική κυριαρχία εδάφη, γι’ αυτό και ανταποκρίθηκαν σε μεγάλο βαθμό στο «κάλεσμα» αυτό του παλατιού.
Την άνοιξη του 1854, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι πρέσβεις, έστειλαν υπόμνημα στον Όθωνα, με σκοπό να αποσύρει η Ελλάδα την στήριξή της προς την Ρωσία. Φυσικά, στο υπόμνημα αναφερόταν και η απαίτηση της Πύλης για ανάκληση όλων των επαναστατικών σωμάτων. Η κυβέρνηση δεν δέχτηκε και, ως αντίποινα, οι κυβερνήσεις Γαλλίας και Αγγλίας απέκλεισαν τον Πειραιά από την άνοιξη του 1854 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1857. Το αποτέλεσμα ήταν ο βασιλιάς να πειστεί και, εν συνεχεία, να αποκηρύξει την φιλική στάση της χώρας προς την Ρωσία, κρατώντας ουδέτερη στάση.[2]
Β. Η εξέγερση της Δυτικής Μακεδονίας
Στην Δυτική Μακεδονία, πρωτεύοντα ρόλο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις των επαναστατών είχε η μορφή του Θεόδωρου Ζιάκα, ενός παλιού αγωνιστή του 1821. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, ο Ζιάκας ξεσήκωσε με ευκολία την περιοχή των Αγράφων, ενώ, συγχρόνως, έλαβε μέρος σε αντίστοιχε πολεμικές επιχειρήσεις, οι οποίες διεξήχθησαν σε περιοχές της Θεσσαλίας.
Ύστερα, ο Ζιάκας εισχώρησε- επιτυχώς- στην Δυτική Μακεδονία και κατέλαβε περιοχές της Πίνδου. Ο σκοπός του ήταν διττός: αφενός να εμποδίσει ενδεχόμενη διάβαση του τουρκικού στρατού στην Ήπειρο, και, αφετέρου, να καταστήσει την περιοχή ως κέντρο όλων των ενεργειών του. Από την Πίνδο εξαπέλυε συνεχείς επιθέσεις προς τα Γρεβενά και την Ανασελίτσα.[3] Οι επιτυχίες του αυτές ενθουσίασαν πολλούς νέους από τα Γρεβενά και την Κοζάνη, οι οποίοι αποφάσισαν να ενισχύσουν το σώμα του. Παρά τις επιτυχίες του Ζιάκα, οι Τούρκοι είχαν ήδη καταλάβει το Μέτσοβο (27 Μαρτίου 1854), γεγονός που αποθάρρυνε ορισμένους αγωνιστές.
Στα τέλη Απριλίου 1854, στο χωριό Καρπερό, ο Ζιάκας νίκησε τον τουρκικό στρατό, αλλά η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. Συγκεκριμένα, στις 28 Μαΐου 1854, οι Τούρκοι εξαπέλυσαν επίθεση κοντά στο Σπήλαιο Γρεβενών, σε μία τοποθεσία, υπό το όνομα «Χουν Χαρβάλ» και, παρά τις προσπάθειες του Ζιάκα και του τοπικού οπλαρχηγού Καραμήτσου, κατάφεραν να υπερισχύσουν. Λίγο αργότερα, ο Ζιάκας αποδέχθηκε την ισχύ των Τούρκων στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τις προτάσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων και, κατέφυγε στο ελεύθερο τμήμα του ελληνικού βασιλείου.
Παρά την αποτυχία του Ζιάκα και των υπόλοιπων Μακεδόνων οπλαρχηγών, ανταρτικά σώματα συνέχιζαν να αναπτύσσουν δράση στην Βόρεια Ελλάδα ακόμη και μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου, λειτουργώντας σαν «οργανικές εφεδρείες» των πολλών επαναστατικών «θυλάκων» στις υπόδουλες περιοχές.
Ο Παναγιώτης Κότσης είναι ιστορικός.
Βιβλιογραφία και παραπομπές
Βακαλόπουλου, Α. (1984) «Νέα Ελληνική Ιστορία. 1204-1981», εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη.
Βακαλόπουλου, Κ. (2004) «Ιστορία της Ελλάδος. Επίτομη- Συνθετική», εκδ. Σταμούλης, Θεσσαλονίκη.
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»(συλλογικό), τ. ΙΓ’ , εκδ. Εκδοτική Αθηνών.
«Μακεδονία: 4000 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού» (συλλογικό), εκδ. Εκδοτική Αθηνών.
Woodhouse, C.M. (1999) “Η Ιστορία ενός λαού: Οι Έλληνες από το 324 ως σήμερα» – μτφ. Λ. Στεφάνου, εκδ. Τουρίκη, Γέρακας Αττικής.
[1] ) Βλ και Βακαλόπουλου, Α. (1984) «Νέα Ελληνική ιστορία, 1204-1981»
[2] )Βλ και Woodhouse, C. M. (1999) “Η Ιστορία ενός λαού: Οι Έλληνες από το 324 έως σήμερα»
[3]) Βλ και «Μακεδονία: 4000 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού»
Eranistis.net
No comments:
Post a Comment