Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ, http://www.protothema.gr
Όταν το 2011 το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας σάρωσε στις εκλογές για το τοπικό Κοινοβούλιο και διαθέτοντας πλέον την απόλυτη πλειοψηφία ζήτησε δημοψήφισμα για την ανεξαρτητοποίηση, ούτε ο αρχηγός του Άλεξ Σάλμοντ δεν πίστευε ότι θα το κέρδιζε. Πίστευε, όμως, ότι θα έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, με την έννοια ότι θα έγραφε στην ατζέντα ένα ζήτημα που μέχρι τότε φάνταζε περισσότερο πολιτική φαντασίωση παρά ρεαλιστικός πολιτικός στόχος.
Τρία χρόνια αργότερα και λίγες ώρες πριν στηθούν οι κάλπες, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου δεδομένο υπέρ του «όχι», υπέρ δηλαδή της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η αναμέτρηση εξελίσσεται σε ντέρμπι παρά το γεγονός ότι το Λονδίνο χρησιμοποιεί όλα τα θεμιτά, αλλά και πολλά αθέμιτα μέσα για να εκφοβίσει τους Σκωτσέζους και να αποτρέψει την απόσχιση.
Η κυβέρνηση Κάμερον, με τη σύμφωνη γνώμη και της αντιπολίτευσης, ακολουθεί μία τακτική μαστιγίου και καρότου. Από τη μία πλευρά δηλώνει ότι εάν η Σκωτία ανεξαρτητοποιηθεί θα πρέπει να ξεχάσει τη στερλίνα. Θα υποχρεωθεί να κόψει δικό της νόμισμα, γεγονός που –πάντα κατά την αγγλική προπαγάνδα– θα οδηγήσει σε κατακρήμνιση του βιοτικού επιπέδου των Σκωτσέζων. Από την άλλη πλευρά δρομολογεί την ψήφιση νόμων για την παραχώρηση στη Σκωτία καθεστώτος αυτονομίας, το οποίο περιλαμβάνει υψηλό βαθμό φορολογικής ανεξαρτησίας και διαχείριση του Κράτους Πρόνοιας.
Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας, που ελέγχει την τοπική κυβέρνηση, δεν φαίνεται να πτοείται από την απειλή για το νόμισμα. Έχει, άλλωστε, ήδη προετοιμασθεί για να αντιμετωπίσει κάθε ενδεχόμενο. Η επιλογή του είναι να παραμείνει στη στερλίνα και για να το επιτύχει έχει βέλη στη φαρέτρα του. Υπενθυμίζουμε ότι όλες σχεδόν οι πυρηνικές βάσεις της Βρετανίας βρίσκονται στο έδαφος της Σκωτίας, γεγονός που αποτελεί διαπραγματευτικό πλεονέκτημα των Σκωτσέζων σε πολλά επίπεδα.
Για την υπόθεση αυτή δεν ενδιαφέρεται μόνο το Λονδίνο. Ειδικά μετά την εκδήλωση της κρίσης στην Ουκρανία, ενδιαφέρεται πολύ και η Ουάσιγκτον, η οποία –ας σημειωθεί– αποφεύγει επιμελώς να εμπλακεί στο ζήτημα της ανεξαρτητοποίησης. Για τους Αμερικανούς αυτό που έχει σημασία είναι η Σκωτία να παραμείνει στη Δύση. Αυτό δεν φαίνεται να τίθεται σε αμφισβήτηση παρά την αριστερόστροφη ρητορική του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας.
Η τοπική κυβέρνηση είναι προετοιμασμένη και για την περίπτωση που το Λονδίνο φθάσει στα άκρα. Ο επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης Σάλμοντ έχει προειδοποιήσει ότι εάν εκδιώξουν τη Σκωτία από τη στερλίνα, η Σκωτία δεν πρόκειται να αναλάβει το αναλογούν μερίδιο από το δημόσιο χρέος της Βρετανίας. Παραλλήλως, τα τελευταία τρία χρόνια προετοιμάζεται για να είναι έτοιμη εάν και εφόσον έρθει η ώρα της ανεξαρτησίας να στήσει τη Σκωτία αυτοδύναμα στα δικά της πόδια.
Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, ότι κεντρικό ρόλο σ’ αυτή την προετοιμασία έχει παίξει τα τελευταία λίγα χρόνια ένας Έλληνας. Πρόκειται για τον καθηγητή Αιμίλιο Αυγουλέα. Παρότι σαραντάρης, ο Αυγουλέας είχε μία σημαντική καριέρα σε μεγάλες δικηγορικές εταιρείες στο Σίτυ του Λονδίνου πριν ορισθεί τακτικός καθηγητής χρηματοοικονομικών αγορών και χρηματιστηριακού δικαίου και διευθυντής μεταπτυχιακών σπουδών στη Νομική Σχολή του Μάντσεστερ.
Από εκεί τον έκανε μετεγγραφή το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, το οποίο ίδρυσε και του ανέθεσε την έδρα Διεθνούς Τραπεζικού Δικαίου και Χρηματοοικονομικών Αγορών που φέρει το όνομα του Άνταμ Σμιθ. Όλα δείχνουν ότι εκείνη η μετεγγραφή δεν ήταν τυχαία. Η τοπική κυβέρνηση και ειδικότερα ο υπουργός Οικονομικών γρήγορα του ανέθεσαν να σχεδιάσει ένα Νομισματικό Ινστιτούτο, μηχανισμούς εποπτείας των τραπεζών και των χρηματοοικονομικών εταιρειών, αλλά και θεσμούς που θα μπορούσαν να μετεξελιχθούν σε κεντρική τράπεζα. Πριν από ένα χρόνο, μάλιστα, τον βοήθησαν να διοργανώσει στο Εδιμβούργο ένα σημαντικό συνέδριο με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και πολιτικών από την Ευρώπη.
Όσοι ισχυρίζονται ότι εάν επικρατήσει το «ναι» το βιοτικό επίπεδο των Σκωτσέζων θα κατακρημνισθεί δεν λαμβάνουν υπόψη δύο κρίσιμους παράγοντες: Ο πρώτος είναι ότι όλος σχεδόν ο ενεργειακός πλούτος του Ηνωμένου Βασιλείου στη Βόρειο Θάλασσα ανήκει στη Σκωτία. Εάν δεν υπήρχαν τις τελευταίες δεκαετίες τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η Βρετανία θα είχε μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της.
Λόγω, μάλιστα, της ουκρανικής κρίσης, ο ρόλος της Σκωτίας ως παρόχου ενέργειας στην Ευρώπη αναβαθμίζεται και αποκτά στρατηγικό χαρακτήρα. Τα γνωστά αποθέματά της υπολογίζεται ότι θα διαρκέσουν για 25 ακόμα χρόνια, ενώ αρκετές είναι οι πιθανότητες να ανακαλυφθούν και άλλα κοιτάσματα.
Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι οι ασφαλιστικές και χρηματοοικονομικές εταιρείες που έχουν έδρα το Εδιμβούργο δεν πρόκειται να φύγουν μαζικά. Το Εδιμβούργο τους προσφέρει όλα όσα σχεδόν τους προσφέρει και το Λονδίνο, αλλά πολύ μικρότερους μισθούς και πολύ χαμηλότερο κόστος ζωής. Ας σημειωθεί ότι αυτός ο κλάδος απασχολεί περίπου 120.000 εργαζόμενους και συμβάλει στο ΑΕΠ της Σκωτίας κατά 12%.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι από οικονομικής απόψεως η ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας δεν είναι καθόλου άλμα στο κενό. Η Σκωτία, άλλωστε, δικαιούται και το μερίδιό της από τα ταμειακά διαθέσιμα της Βρετανίας, το οποίο υπολογίζεται σε 15 δις στερλίνες.
Το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας δεν τροφοδοτείται μόνο από εθνικιστικές ιδέες. Τροφοδοτείται και από υλικά κίνητρα. Ας σημειωθεί ότι από τον 18ο αιώνα 300 οικογένειες αγγλικής καταγωγής κατέχουν μέχρι σήμερα το 44% της γης στη Σκωτία! Οι 10 εξ αυτών (μαζί με τη βασιλική οικογένεια) κατέχουν το 27% της γης! Οι λαϊκές τάξεις προσδοκούν ότι εάν η Σκωτία γίνει ανεξάρτητη το σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα Εθνικό Κόμμα θα πραγματοποιήσει κάποιου είδους μοίρασμα της γης για να αμβλύνει την κραυγαλέα ανισότητα.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι λαϊκές τάξεις υποστηρίζουν μαζικά την ανεξαρτητοποίηση, ενώ η ανώτερη εισοδηματικά τάξη υποστηρίζει κατά 75-80% την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο κρίσιμος παράγοντας είναι η μεσαία τάξη, η οποία είναι διχασμένη και επιρρεπής στο να υποκύψει σε εκβιασμούς του Λονδίνου.
Όποιο, όμως, κι αν είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος η Σκωτία δεν πρόκειται να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση. Οι ψυχικοί δεσμοί που λειτουργούσαν συνεκτικά έχουν χαλαρώσει πολύ. Εκτός αυτού, η τοπική κυβέρνηση, λόγω των μέτρων που θα της εξασφαλίσουν σχεδόν φορολογική ανεξαρτησία, θα έχει πολύ περισσότερους πόρους για να πείσει ότι μπορεί να τα καταφέρει πολύ καλύτερα από το Λονδίνο. Ο απολογισμός, άλλωστε, της μέχρι τώρα θητείας της κρίνεται θετικός από τους Σκωτσέζους.
Το ενδιαφέρον είναι ότι το ζήτημα της ανεξαρτητοποίησης συνδέεται εμμέσως με το δημοψήφισμα του 2017 για την παραμονή ή την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Το κλίμα που επικρατεί σήμερα στην Αγγλία είναι υπέρ της αποχώρησης, γεγονός που εκμεταλλεύεται η τοπική κυβέρνηση του Εδιμβούργου για να στείλει το μήνυμα ότι μία ανεξάρτητη Σκωτία θα ζητήσει την ένταξή της στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη.
Εάν οι Σκωτσέζοι ψηφίσουν υπέρ της ανεξαρτησίας, οι πολιτικές επιπτώσεις θα είναι καταλυτικές σε πολλά επίπεδα. Πρώτον, θα τροφοδοτήσει αποσχιστικές τάσεις κυρίως στη Βόρειο Ιρλανδία. Δεύτερον, θα τροφοδοτήσει διαλυτικές τάσεις στην Κοινοπολιτεία. Και τα δύο αυτά θα σημάνουν την υποβάθμιση, εάν όχι το τέλος της Βρετανίας ως διεθνούς δύναμης. Τέλος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σίγουρο ότι θα τροφοδοτήσει τα υφιστάμενα αποσχιστικά κινήματα, όπως π.χ. αυτό της Καταλονίας στην Ισπανία. Με άλλα λόγια, εάν οι κάλπες της 18ηςΣεπτεμβρίου αναδείξουν πλειοψηφία του τ «ναι», είναι πιθανό να προκληθεί ένα γεωπολιτικό ντόμινο που θα αλλάξει την εικόνα της σημερινής Ευρώπης.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ (www.protothema.gr) την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2014 – Φωτογραφια ΒΗΜΑ
No comments:
Post a Comment