| ΘΩΜΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ |
Η τραγωδία είναι μία μορφή σοβαρού δράματος ο ήρωας του οποίου υποφέρει και στο τέλος πεθαίνει, αλλά ο τρόπος με τον οποίο δίνεται στον θεατή τον οδηγεί σε ψυχική απολύτρωση και όχι σε απελπισία. Αυτή είναι η ηθική κάθαρση.
Η αντίληψη αυτή –η άκρως διδασκαλική– διαμορφώθηκε από τους τρεις μέγιστους Αθηναίους τραγικούς ποιητές μας του 5ου αιώνα π.Χ., τον Αισχύλο (525-456), το Σοφοκλή (496-406) και τον Ευριπίδη (485-407). Είναι αυτοί οι οποίοι έβαλαν το λαμπρό φωτοστέφανο στον αιώνα τους και με τη λάμψη του πνεύματος, ο αιώνας αυτός ονομάστηκε χρυσούς. Λάμπει μέχρι σήμερα και θα λάμπει στον αιώνα τον άπαντα και ως τέτοιο θα τον ανακαλύπτει κάθε γενιά του μέλλοντος. Θα γοητεύει για πάντα με το φιλελεύθερο πνεύμα του.
Με το πνευματικό και συλλαβικό μας ελληνικό αλφάβητο σώθηκαν για μας μέχρι σήμερα πολύ λίγες από τις τραγωδίες τους. Εάν τις είχαμε όλες το φως θα ήταν εκθαμβωτικό. Και οι λίγες, όμως μας φτάνουν, και αυτές μόνο αναγεννήθηκαν στη μεγάλη εποχή της πνευματικής αποκάλυψης της ανθρωπότητας. Και αυτό έγινε στην εποχή που η παγκόσμια ιστορία την ονόμασε Αναγέννηση, η οποία άρχισε στη Δυτική Ευρώπη από τον 14ο έως και τον 16ο αιώνα. Εδώ έχουμε την αναβίωση στη σκέψη, στους τρόπους και τους κανόνες των καλών τεχνών, στην αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική, στα γράμματα. Αυτήν την Αναγέννηση οι Ευρωπαίοι ονόμασαν Δυτικό Πολιτισμό που δεν είναι παρά η γνήσια Ελληνική Παιδεία και πολιτισμός.
ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Η αρχαία μας Ελληνική τραγωδία γεννήθηκε από τα λυρικά και θρησκευτικά άσματα που τραγουδούσε ο χορός μπροστά και γύρω από το βωμό του Διόνυσου. Οι χορευτές παριστάνονταν ως οπαδοί του Διόνυσου και όχι ως οι σημερινοί πιστοί. Εμφανίζονταν σαν Σάτυροι, τραγουδούσαν και ήταν ντυμένοι σαν τράγοι, γιατί οι τράγοι συνήθως, είναι αρχηγοί και οδηγούν τα κοπάδια ή ποίμνια. Έτσι γεννήθηκε η λέξη μας τραγωδία: Τράγος συν ωδή (τραγούδι) = ωδή τράγων και να’ σου η τραγωδία μας.
Από το τραγούδι των τράγων (τραγωδία), η παράσταση μεταμορφώθηκε σε δράμα. Εδώ μπήκαν οι υποκριτές και αργότερα επειδή αυτοί έκαναν το ήθος και την ηθική, ονομάστηκαν ηθο-ποιοι δηλ. αυτοί που διαπλάθουν το χαρακτήρα του ανθρώπου στη σκηνή επάνω. Βαθμηδόν ο διάλογος των ηθοποιών έγινε ανεξάρτητος και από το χορό, και η τραγωδία άρχισε να μοιάζει με το δράμα όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Στο δράμα υπάρχει η σύγκρουση μεταξύ των επιθυμιών του ανθρώπου και των αιώνιων νόμων, μεταξύ της ανθρώπινης ψυχολογίας και του φυσικού πεπρωμένου. Η λυρική ποίηση έφερε τα ηθικά διλήμματα και όλη τη μυθολογική θεολογία και ο φθαρτός άνθρωπος προσπαθεί να βρει ένα λογικό ειρμό στη σύγκρουση. Έτσι η θεατρική τραγωδία έγινε το μεγάλο σχολείο για να μας διδάξει και μάλιστα ηθική. Δεν χρειάζεται ένας Θεός να μας πει τι είναι καλό ή κακό, ηθικό ή ανήθικο. Όλοι μας έχουμε τα ανθρώπινα όργανα να φτάσουμε σε λογικά συμπεράσματα. Η θεατρική τραγωδία μάς αποκαλύπτει τα κρυφά μονοπάτια για να καλλιεργήσουμε και να βελτιώσουμε το ανθρώπινο πνεύμα να φτάσει σε υψηλότερα στάδια ανθρώπινης σύλληψης.
ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Ο Αριστοτέλης (384-322) ο τελειωτής της Ελληνικής φιλοσοφίας, ο οποίος έζησε εκατοντάδες χρόνια μετά τη σύλληψη της ιδέας της τραγωδίας στην «Ποιητική» του, μάς δίνει έναν ορισμό της τραγωδίας ο οποίος αρχίζει ως εξής: «Έστιν ουν τραγωδία μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας…». Το κατανοούμε αυτό και σήμερα, όπως το συνέλαβε και μας το άφησε γραμμένο. Η κατανόηση του ορισμού του Αριστοτέλη μάς έδωσε όλες τις σκέψεις και ιδέες οι οποίες ήδη αναφέρθηκαν στην εισαγωγή του παρόντος δοκιμίου.
Απομένει εδώ να συμπληρώσουμε πως μέσα από την αφυπνιστική δύναμη της τραγωδίας, το ανθρώπινο πνεύμα ανέβηκε σε νέα στάδια της ύπαρξης του και με μουσική επένδυση το τραγούδι έγινε έντεχνο ερωτικό, πολιτικό, κλέφτικο και με όποιο άλλο επίθετο θέλετε να το αρμονίσετε. Η λέξη τραγούδι κρατάει μέσα της όλη την ιστορία μας.
Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Όταν το 1623 εκδόθηκαν τα Άπαντα του Άγγλου ηθοποιού, ποιητή και κορυφαίου δραματογράφου Ουίλιαμ Σαίξπηρ (Shakespeare), αυτά εκδόθηκαν ως «Comedies, Histories & Tragedies», (Κωμωδίες, Ιστορίες και Τραγωδίες). Εδώ βλέπουμε πανηγυρικά το λαμπρό και πραγματικό θρίαμβο της αθάνατης ελληνικής μας γλώσσας. Αν βγάλετε τις ελληνικές λέξεις- τι κρίμα- ο Σαίξπηρ θα περπατάει… ακέφαλος.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Εάν ρωτούσαμε τον ίδιο το Σαίξπηρ να ονομάσει τη στήλη τούτη- μετά από πολλή σκέψη- θα συμφωνούσε πλήρως και ρητώς με το σημερινό της όνομα. Μόνο με την ελληνική γλώσσα ο άνθρωπος άφησε το νηπιακό στάδιο και ενηλικιώθηκε. Καταλαβαίνουμε όλοι μας το τι θα πει αυτό και το σθένος που κουβαλάει αυτή η σκέψη;
*Ο ΘΩΜΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ είναι
εκπαιδευτικός στη Μελβούρνη
και αρθρογράφος σε ομογενειακά
και Ελληνικά έντυπα.
No comments:
Post a Comment